Il traffic sin las vias principalas crescha ad in crescher. Per las participantas e per ils participants da traffic ils pli flaivels, sco uffants, persunas attempadas cun u senza rollaturs, ma er geniturs cun charrotschas d'uffants, èsi adina pli difficil da traversar en moda segira la via. En il chantun Grischun n'èn per fortuna betg capitads gronds accidents fin oz.
Cun mesiras architectonicas simplas pudess la segirezza dal traffic il di e la notg vegnir augmentada considerablamain.
Sch'i vegn construì tar mintga strivla melna nova u tar mintga sanaziun da vias ina insla per pedunas e peduns, vegniss la segirezza per tut las pedunas e per tut ils peduns che traversan la via augmentada fermamain.
La notg n'èn bleras pedunas e blers peduns strusch visibels, cunzunt sch'ellas ed els portan anc vestgadira stgira. Sin curta distanza n'als vesan ins strusch sin las strivlas melnas. Tras ina illuminaziun speziala da las strivlas melnas sa laschass quest problem schliar en moda fitg simpla.
Areguard l'augment da la segirezza sin strivlas melnas tschent jau a la regenza las suandantas dumondas:
1. Co giuditgescha la regenza la pretensiun ch'i stoppia – per motivs da la segirezza dal traffic – adina vegnir construida ina insla per pedunas e peduns sin vias principalas cun strivlas melnas?
2. Vegn quest giavisch resguardà tar la planisaziun futura da construcziuns novas e da sanaziuns da vias principalas?
3. Quantas strivlas melnas betg illuminadas datti sin vias principalas entaifer ed ordaifer ils vitgs en il Grischun?
4. Fin cura èn tut las strivlas melnas entaifer ed ordaifer ils vitgs illuminadas tenor la regenza?
Samignun, ils 12 da zercladur 2012
Deplazes, Pfenninger, Baselgia-Brunner, Blumenthal, Bucher-Brini, Clalüna, Dermont, Dosch, Frigg-Walt, Gartmann-Albin, Jaag, Kappeler, Kleis-Kümin, Lorez-Meuli, Michael (Donat), Müller, Niederer, Noi-Togni, Pedrini, Peyer, Pult, Thöny, Tomaschett-Berther (Trun), Trepp, Degonda, Hensel, Michel (Igis), Monigatti
Resposta da la regenza
Strivlas melnas, en spezial talas cun inslas centralas e cun zonas da spetga, appartegnan als stabiliments per pedunas e peduns. Quests stabiliments (dal traffic betg motorisà) vegnan projectads, construids e mantegnids da las vischnancas. Ellas procuran er ch'ils stabiliments possian vegnir utilisads senza privel (art. 6 al. 4 e 5 da la lescha davart las vias dal chantun Grischun, LVias; DG 807.100). Il chantun coordinescha la planisaziun e la construcziun dals stabiliments d'interess chantunal e procura ensemen cun las vischnancas per la signalisaziun da tals (art. 6 al. 2 e 3 LVias). En il chantun giuditgescha e permetta la polizia chantunala las strivlas melnas en enclegientscha cun l'uffizi da construcziun bassa. Per plazzar e per concepir passadis da pedunas e peduns applitgescha ella mintgamai las prescripziuns tecnicas da l'associaziun svizra da las spezialistas e dals spezialists per vias e per il traffic (VSS; normas SN 640 241), resguardond criteris sco la necessitad, la situaziun e l'equipament da las strivlas melnas. Per che las strivlas melnas sajan visiblas di e notg, pretendan las normas ina illuminaziun suffizienta. Tant las pedunas ed ils peduns sco er il lieu da traversada cun las zonas da spetga ston esser bain visibels. En la permissiun a la vischnanca renda la polizia chantunala explicitamain attent che las strivlas melnas stoppian vegnir illuminadas suffizientamain e confurm a las normas. L'illuminaziun entaifer ils vitgs, er sin vias chantunalas, è chaussa da las vischnancas (art. 39 LVias).
1. Igl è evident ed incontestà che strivlas melnas cun inslas da protecziun centralas porschan dapli segirezza che strivlas melnas senza talas inslas. Mesiras sco inslas da protecziun èn pia per regla in med adattà per meglierar la segirezza da las pedunas e dals peduns che traversan la via. Per garantir la segirezza da tut las participantas e da tut ils participants da traffic ston er las ladezzas dals passadis tranter ina insla centrala ed ils urs dals vials correspunder a las valurs menziunadas en las normas. Pervia da las relaziuns da spazi n'è quai dentant betg realisabel dapertut.
2. En cas da projects da renovaziun da vias chantunalas entaifer ils vitgs vegnan stabiliments per pedunas e peduns projectads sin giavisch u en enclegientscha cun las vischnancas pertutgadas. Sche pussaivel vegnan previsas inslas centralas. Las cundiziuns generalas, sco las relaziuns da spazi, la geometria da la via, l'optica dal trassé e.u.v., ston dentant vegnir resguardadas. Plinavant sto vegnir considerada la rentabilitad, q.v.d. ils custs per la mesira ston mintgamai vegnir cumparegliads cun la segirezza che vegn meglierada tras la mesira. En quest connex po il chantun pajar contribuziuns da 20 fin 60 pertschient als custs imputabels per construir e per signalisar tals stabiliments per lung da las vias chantunalas (art. 30 al. 1 da l'ordinaziun davart las vias dal chantun Grischun, OVias; DG 807.110).
3. Davart il dumber da strivlas melnas betg illuminadas sin vias principalas na pon vegnir fatgas naginas indicaziuns segiras. Dapi il cumenzament da quest onn controllescha la polizia chantunala tut las strivlas melnas existentas sin las vias principalas entaifer ils vitgs. Ordaifer ils vitgs vegni sche pussaivel desistì da plazzar strivlas melnas, e strivlas melnas vegnan permessas mo en il sectur da rundellas, perquai che las sveltezzas charradas n'èn betg autas e perquai che las strivlas melnas èn bain visiblas grazia a l'illuminaziun da las rundellas.
4. En il rom da sia inventarisaziun controllescha la polizia chantunala mintgamai er l'illuminaziun e las zonas da spetga da las strivlas melnas existentas. Suenter l'inventarisaziun analisescha ella las pretensiuns tecnicas dal traffic e fa in rapport. Cun l'uffizi da construcziun bassa e cun la vischnanca vegnan alura examinadas al lieu pussaivladads da meglieraziun. Sch'igl èn avant maun mancanzas, vegn la vischnanca rendida attenta als deficits da segirezza e supplitgada da realisar las mesiras correspundentas. Ina indicaziun concreta davart il termin che las mesiras èn realisadas, n'è betg pussaivla. Quai dependa principalmain dals meds finanzials da las vischnancas cumpetentas.
30 d'avust 2012