Questa primavaira han differents urs visità l'Engiadina a medem temp. Lur cumportament ha puspè chaschunà grondas discussiuns ed agitaziuns en differents circuls. Ils urs han chaschunà donns en l'apicultura ed en manaschis agriculs. Els han dentant er ristgà da s'avanzar en territori populà. Intgins allevaturs da nursas disturba ultra da quai che praticamain mintga singula muntanera da las numerusas muntaneras da nursas è sfurzada da procurar per chauns da protecziun per far frunt en moda preventiva a l'urs.
Las autoritads communalas e las organisaziuns turisticas èn vegnidas designadas per part sco culpantas per la preschientscha da l'urs. Cunzunt las autoritads communalas sajan responsablas per la segirezza da la populaziun e perquai er obligadas da procurar ch'ils urs vegnian puspè stgatschads da la regiun. Igl èn vegnidas annulladas cudeschaziuns da vacanzas ed igl ha dà critica da persunas indigenas. Ellas na sa sentian betg pli segiras sin lur spassegiadas en il guaud. Represchentantas e represchentants da las vischnancas han dastgà u stuì infurmar differentas schurnalistas e differents schurnalists en Svizra ed a l'exteriur davart las mesiras che las vischnancas prendian per proteger la populaziun ed ils animals da chasa. Schebain tals rapports sur ils meds da massa han in effect da reclama turistic per la regiun ubain sch'els effectueschan plitost il cuntrari, vegn giuditgà en moda differenta en la regiun.
En il fratemp è la situaziun enturn ils urs puspè sa calmada. Il tema daventa dentant puspè actual, sch'il proxim urs sa mussa. Perquai tschentan las sutsegnadras ed ils sutsegnaders las suandantas dumondas a la regenza:
1. Datti autras pussaivladads da proceder per ch'i dettia main problems, sch'il proxim urs sa mussa en la regiun?
2. Tira il departament resp. l'uffizi da chatscha e pestga a niz ses spazi d'agir en connex cun la definiziun d'in urs problematic resp. d'in urs privlus tenor il concept da l'urs.
3. Vesa la regenza la pussaivladad da procurar sur ses contacts cun las autoritads talianas che urs problematics u urs cun ina predisposiziun correspundenta na vegnan betg pli mess en libertad resp. vegnan puspè tschiffads en Italia?
4. Ina maioritad da la populaziun svizra giavischa apparentamain il return da l'urs. Na duess perquai betg la confederaziun ed eventualmain il chantun surpigliar tut ils custs per las mesiras da prevenziun per impedir donns chaschunads da l'urs, senza ch'i stoppia vegnir prendì meds finanzials dal regal da chatscha?
5. Quant auts èn stads ils custs e las expensas persunalas per il chantun en connex cun ils differents urs?
6. Constatti che puras e purs che na protegian betg lur muntaneras en moda adequata cunter l'urs pon vegnir chastiads?
Samignun, ils 13 da zercladur 2012
Parolini, Campell, Bezzola (Zernez), Aebli, Barandun, Blumenthal, Bondolfi, Brandenburger, Buchli-Mannhart, Burkhardt, Casutt, Clalüna, Conrad, Darms-Landolt, Della Vedova, Dermont, Dosch, Fallet, Felix, Foffa, Furrer-Cabalzar, Giacomelli, Gunzinger, Hardegger, Hartmann (Cuira), Heiz, Hitz-Rusch, Joos, Kasper, Koch (Tumein), Mani-Heldstab, Märchy-Caduff, Meyer-Grass, Michael (Donat), Michel (Tavau Monstein), Niederer, Niggli (Samedan), Niggli-Mathis (Grüsch), Papa, Parpan, Rosa, Steck-Rauch, Tenchio, Tomaschett (Breil), Vetsch (Claustra Vitg), Vetsch (Pragg-Jenaz), Wieland
Resposta da la regenza
La regenza è conscienta che la preschientscha da l'urs en il chantun Grischun chaschuna problems e per part er malsegirezzas tar la populaziun. En il rom da la legislaziun federala da chatscha è l'urs dentant vegnì declerà l'onn 1962 sco animal protegì. Dapi la ratificaziun da la convenziun da Berna l'onn 1979 sustegna la Svizra dal rest er las stentas internaziunalas da protecziun. Sin basa da questa situaziun giuridica è la libertad d'agir dal chantun restrenschida fermamain en connex cun urs immigrads. Resguardond questas circumstanzas pon las singulas dumondas vegnir respundidas sco suonda:
1. Dapi l'onn 2005 èn urs brins immigrads gia pliras giadas en il chantun Grischun ed han vivì qua durant in temp pli curt u pli lung. Tgirads ed observads vegnan quests animals da rapina gronds tras l'uffizi da chatscha e pestga. Quest uffizi fa il monitoring da l'urs, documentescha ils eveniments e procura che la publicitad vegnia infurmada adequatamain. Quest proceder correspunda al concept federal davart l'urs, è sa cumprovà e vegn perfecziunà cuntinuadamain sin basa da las experientschas. Pussaivladads dal tuttafatg autras per ir enturn cun urs immigrads n'existan betg en vista a las prescripziuns federalas.
2. Las definiziuns "urs problematic" ed "urs privlus" èn regladas definitivamain en il concept davart l'urs. Il giudicament vegn fatg cuminaivlamain da l'uffizi federal d'ambient e da l'uffizi da chatscha e pestga. Il giudicament ha lieu sin basa d'ina glista d'eveniments cumpilada da persunas spezialisadas e pia tenor criteris objectivs. En il rom da quest proceder cumprovà po l'uffizi da chatscha e pestga tuttavia er appurtar agens puntgs da vista.
3. Las autoritads talianas èn fitg versadas dad ir enturn cun l'urs. Uschia vegnan urs cun in cumportament extraordinari pigliads ed equipads cun emetturs er en Italia, per als pudair observar en moda pli intensiva. La preschientscha da pli e pli blers urs en il territori alpin pretenda ultra da quai soluziuns transcunfinalas. A l'elavuraziun da questas soluziuns sa participescha er l'uffizi da chatscha e pestga. Ulteriurs pass sin plaun politic n'èn perquai betg necessaris per il mument.
4. L'uffizi federal d'ambient metta a disposiziun 800'000.– francs per la protecziun da muntaneras en tut la Svizra. Plinavant sa participescha la confederaziun a l'indemnisaziun d'animals da niz stgarpads resp. d'avieulers destruids. Questa regulaziun è il resultat da lungas tractativas cun la confederaziun. Perquai na vesa la regenza per il mument nagins motivs da puspè metter en dumonda questa regulaziun.
5. Ils onns 2005 fin 2011 ha il chantun pajà indemnisaziuns da totalmain 87'300.– francs per animals da niz stgarpads resp. per avieulers destruids, e las expensas per il persunal e per il material han importà durant il medem temp totalmain 496'000.– francs. Gronds custs da persunal èn resultads ils emprims onns per scolar ils organs da surveglianza da chatscha en dumondas concernent l'urs. Plinavant sto l'equipament dals organs da surveglianza da chatscha vegnir cumplettà cuntinuadamain per pudair ademplir en moda professiunala las incumbensas da monitoring e da tgira. Finanziadas vegnan questas expensas mintgamai sur il preventiv ordinari.
6. Tenor la legislaziun federala davart la protecziun dals animals na dastgan animals da niz betg vegnir negligids. Durant l'alpegiada sto perquai vegnir garantida ina surveglianza adequata. Sche blessuras d'animals na vegnissan betg remartgadas suenter in'attatga d'in urs pervia da controllas manglusas, dastgass quai numnadamain esser chastiabel. Chastiadas vegnan per regla dentant mo persunas ch'èn responsablas per ils animals resp. a las qualas ils animals èn vegnids affidads.
20 avust 2012