La regenza vegn supplitgada d'inoltrar ina iniziativa dal chantun a la confederaziun e da pretender uschia ina midada dal dretg davart la protecziun da las auas.
Ils 11 da december 2009 ha il parlament federal deliberà cun ina midada da la lescha davart la protecziun da las auas (LPAC) ina cuntraproposta tar l'iniziativa dal pievel "Aua viva". L'administraziun federala ha silsuenter concretisà las novas disposiziuns legalas sin il stgalim d'ina ordinaziun, rinforzà en quest connex decisiuns dal parlament dentant en moda inacceptabla. Per il 1. da zercladur 2011 ha il cussegl federal mess en vigur l'ordinaziun davart la protecziun da las auas (OPAuas). Quella fixescha tranter auter las ladezzas minimalas e l'utilisaziun e la cultivaziun admessa dal spazi d'auas ch'è vegnì determinà da nov. La realisaziun da l'ordinaziun tar la nova legislaziun davart la protecziun da las auas chaschuna gronds problems per ils chantuns e per las parts pertutgadas directamain (agricultura, vischnancas, meglieraziuns, proprietaris da bains immobigliars e.u.v.). Uschia han gia plirs chantuns concludì iniziativas dal chantun che pretendan d'adattar la realisaziun da la legislaziun davart la protecziun da las auas, er sin plaun naziunal èn vegnidas inoltradas moziuns correspundentas da la cumissiun per ambient, planisaziun dal territori ed energia (CAPTE) dal cussegl naziunal sco er da singuls commembers dal cussegl naziunal.
Ultra da la perdita da terren agricul cultivà pervia da las revitalisaziuns ha en spezial er la determinaziun dals spazis d'auas che dastgan vegnir duvrads mo pli en moda extensiva consequenzas rigurusas per il terren d'agricultura sco er per las surfatschas surbajegiadas. Il cussegl federal ha cumbinà la cultivaziun extensiva dal spazi d'auas en l'art. 36a al. 3 LPAuas cun las pretensiuns tenor l'ordinaziun davart ils pajaments directs dals 7 da december 1998 (CS 910.13; OPD). Uschia vegn prescrit il termin il pli baud per segar. Tut tenor la cultivaziun dal spazi d'auas resultan da quai er restricziuns per la pasculaziun. Perquai ha la conferenza da las directuras e dals directurs chantunals d'agricultura (CDCA) defendì explicitamain la posiziun en l'audiziun tar la revisiun da la OPAuas che las strivlas da plimatsch, nua ch'igl è scumandà da ladar, fixadas en l'ordinaziun davart ils pajaments directs, bastian amplamain per tegnair quint da las fatschentas da la protecziun da las auas. Da la fixaziun dal termin il pli baud per segar e da la restricziun da la pasculaziun na resultan nagins meglieraments per la protecziun da las auas.
L'extensivaziun da terren cultivà prezius suror la dimensiun necessaria cuntrafa a la finamira da la protecziun dal terren cultivà tenor l'art. 3 al. 2 lit. a LPT, perquai che tenor la OPAuas na dastgan ni vegnir sternì ladim ni applitgads meds per la protecziun da las plantas.
Ils custs da la realisaziun e da l'indemnisaziun n'èn betg enconuschents e la determinaziun dal spazi d'auas che duai esser fatga tenor la lescha e tenor l'ordinaziun fin ils 31 da december 2018 n'è betg realistica.
Ina realisaziun pratitgabla da la legislaziun davart la protecziun da las auas che resguarda en moda cumplessiva ils giavischs dals chantuns, da las vischnancas, da l'agricultura, da las meglieraziuns, dals proprietaris da bains immobigliars sco er tals da la protecziun cunter aua gronda e da la protecziun da la natira sto vegnir pussibilitada.
En quest connex supplitgeschan las commembras ed ils commembers dal cussegl grond che han suttascrit questa incumbensa la regenza d'inoltrar sin basa da l'art. 160 al. 1 CC a la confederaziun ina iniziativa dal chantun cun la pretensiun d'adattar l'ordinaziun davart la protecziun da las auas tenor ils suandants princips:
1. Ils interess dals proprietaris da bains immobigliars e da l'agricultura ston vegnir resguardads pli fitg.
2. Als chantuns ston vegnir concedidas la cumpetenza e la libertad da pudair resguardar pli fitg ils interess concernent la protecziun da surfatschas duvradas da l'agricultura e da stabiliments liads al lieu.
3. Ina cumpensaziun effectiva da las surfatschas cun cultura alternanta (SCA) tenor l'art. 36a al. 3 LPAuas sto esser garantida. Sch'il spazi d'auas na vala betg sco SCA (art. 36a al. 3 LPAuas), na po el betg survegnir il status d'ina "SCA potenziala" en l'ordinaziun.
4. Ils proprietaris ed ils cultivaturs da las surfatschas pertutgadas ston, en correspundenza cun l'art. 36a al. 1 LPAuas, vegnir consultads ordavant ed integrads en las decisiuns.
Cuira, ils 5 da december 2012
Darms-Landolt, Niggli-Mathis (Grüsch), Niggli (Samedan), Albertin, Augustin, Barandun, Berther (Mustér), Berther (Camischolas), Bleiker, Blumenthal, Bondolfi, Brandenburger, Buchli-Mannhart (Stussavgia Plaz), Burkhardt, Caduff, Caluori, Campell, Casty, Casutt, Casutt-Derungs, Cavegn, Clalüna, Claus, Conrad, Davaz, Della Vedova, Dermont, Dosch, Engler, Fallet, Fasani, Felix, Foffa, Geisseler, Giacomelli, Grass, Gunzinger, Hartmann (Champfèr), Hartmann (Cuira), Heinz, Heiz, Hitz-Rusch, Holzinger-Loretz, Jeker, Joos, Kasper, Kleis-Kümin, Koch (Tumein), Kollegger (Malix), Komminoth-Elmer, Kunz (Fläsch), Kunz (Cuira), Lorez-Meuli, Mani-Heldstab, Michael (Donat), Papa, Parolini, Parpan, Pedrini, Perl, Righetti, Rosa, Sax, Steck-Rauch, Tenchio, Tomaschett (Breil), Tomaschett-Berther (Trun), Troncana-Sauer, Valär, Wieland, Zanetti, Degonda, Fausch, Müller (Susch), Müller (Haldenstein), Patt, Rodigari, Vincenz
Resposta da la regenza
Ina iniziativa dal chantun è in sboz concret u ina proposta generala d'in chantun per ina midada constituziunala, per ina lescha u per in conclus federal. Il motiv da l'incumbensa per ina iniziativa dal chantun qua avant maun è pia la midada da la lescha davart la protecziun da las auas dals 24 da schaner 1991 ch'il parlament federal ha concludì ils 11 da december 2009 sco cuntraproposta a l'iniziativa dal pievel "Aua viva". Per pudair resguardar ils differents interess tar la realisaziun da questas disposiziuns ha la regenza nominà ina gruppa da lavur interdepartamentala. Quai cun il conclus dals 17 da matg 2011, protocol nr. 467. En intervals regulars vegnan las lavurs preschentadas ad ina cumissiun accumpagnanta externa che sa cumpona da represchentantas e da represchentants da las ovras electricas, da l'agricultura, da la federaziun dals pestgaders, da las organisaziuns da l'ambient sco er dal turissem. En il rom da las disposiziuns legalas actualas vegni tegnì quint sco suonda da las finamiras da l'incumbensa:
1. Dals interess da l'agricultura vegni tegnì quint tras quai che l'uffizi d'agricultura e da geoinfurmaziun e l'uniun purila grischuna èn represchentads en la gruppa da lavur resp. en la cumissiun accumpagnanta. Ils interess da las proprietarias e dals proprietaris dals bains immobigliars vegnan resguardads en la procedura d'approvaziun dal project u en la procedura per la permissiun da construcziun tar la determinaziun dal spazi d'auas, tar la planisaziun d'utilisaziun e tar las revitalisaziuns. Plinavant vegnan las vischnancas consultadas en connex cun il rapport intermediar davart la planisaziun da revitalisaziun strategica che sto vegnir suttamess a la confederaziun fin la fin da l'onn 2014. En il rom da projects da revitalisaziun concrets vegnan tschertgadas soluziuns cun las proprietarias e cun ils proprietaris dals bains immobigliars pertutgads, co ch'igl è d'agir en cas da perditas da surfatschas agriculas.
2. Per projects da revitalisaziun da gronds flums da valladas vegn – cun excepziun dals trajects che ston vegnir designads en la planisaziun da revitalisaziun strategica – determinà mo il spazi d'auas minimalmain admissibel. Per revitalisaziuns duai vegnir fatg diever da spazi mo là, nua ch'igl exista effectivamain in potenzial da revitalisaziun e nua ch'igl ha gì lieu ina consideraziun dals interess. Da revitalisaziuns che absorbeschan surfatschas cun culturas alternantas vegni sche pussaivel desistì tras quai che la libertad da decider vegn tratga a niz il pli fitg pussaivel.
3. Tras il plan secturial "Surfatschas cun culturas alternantas" ha il chantun Grischun l'incarica da segirar 6 300 ha. La fin da l'onn 2012 eran segiradas 7 163 ha cun agid da zonas d'agricultura. Sch'i vegnissan quintadas – sco en auters chantuns – mo surfatschas cun spundas d'ina pendenza da main che 18 pertschient, correspundess la surfatscha segirada mo pli stgars a la valur previsa en il plan secturial. La perdita da surfatschas cun culturas alternantas en cas da projects da revitalisaziun ed en tut ils auters cas da pretensiuns d'utilisaziun sto perquai vegnir minimada resguardond lur qualitad.
4. Ils detagls dal proceder per determinar ils spazis d'auas en la planisaziun directiva ed en la planisaziun d'utilisaziun sco er dal proceder per cumprovar, sche las mesiras da revitalisaziun èn cumpatiblas cun il territori, ston anc vegnir fixads. Las proceduras planisatoricas etablidas garanteschan l'attenziun giuridica e l'interess da la protecziun giuridica da las proprietarias e dals proprietaris sco er da las cultivaturas e dals cultivaturs. En projects da revitalisaziun vegnan cumpigliads er las proprietarias ed ils proprietaris dals bains immobigliars.
Per ch'i dettia dapli libertad d'agir per defender ils interess da las proprietarias e dals proprietaris dals bains immobigliars sco er da l'agricultura e per remplazzar surfatschas cun culturas alternantas che van a perder en la vischinanza da las auas, stuessan ils chantuns survegnir dapli cumpetenzas sin il stgalim da la lescha. La regenza è pronta d'acceptar l'incumbensa d'inoltrar ina iniziativa dal chantun ed ella è pronta da transmetter a la confederaziun ina tala iniziativa confurm a l'incumbensa Darms-Landolt.
22 da favrer 2013