Al postulat Pfenninger concernent la concentraziun e la decentralisaziun da l'administraziun chantunala (protocol dal cussegl grond dals 25 da mars 2003, p. 782) ha la regenza explitgà (protocol dal cussegl grond dals 28 d'avust 2003, p. 360) che las stentas da la regenza hajan las suandantas direcziuns:
- da concentrar localmain pli ferm ils differents posts da servetsch en la regiun da Cuira;
- da concentrar ils posts da servetsch ch'èn ordaifer Cuira sco subcenters regiunals;
- d'examinar il spustament da singuls posts da servetsch da Cuira en centers administrativs regiunals.
En il rapport davart la strategia d'immobiglias dal chantun – realisaziun da la strategia a Cuira (carnet nr. 6/2009-2010) – èn vegnidas menziunadas danovamain ed uschia vegnidas rinforzadas questas trais direcziuns sut il chapitel "Realisaziun da la strategia d'immobiglias".
Il pievel grischun ha acceptà il project "sinergia" ils 11 da mars 2012. Il recurs cunter il dretg da votar ch'era vegnì inoltrà suenter la votaziun è en il fratemp liquidà. La dretgira administrativa dal chantun Grischun n'è insumma betg entrada en il recurs. L'edifizi d'administraziun central "sinergia" po perquai vegnir construì ils proxims onns a Cuira. En la regiun da Cuira po uschia vegnir realisada ina concentraziun locala pli ferma dals differents posts da servetsch.
Ils nov centers administrativs regiunals che furmavan gia pli baud puncts centrals administrativs èn vegnids realisads pli u main – repartids sur l'entir chantun – ils ultims onns. Uschia èn ils posts da servetsch ch'èn ordaifer Cuira vegnids concentrads sco subcenters regiunals.
Davart il terz punct – d'examinar il spustament dals singuls posts da servetsch da Cuira en centers administrativs regiunals – ha la regenza communitgà fin ussa pulit pauc. Bleras regiuns èn pertutgadas d'ina emigraziun creschenta, cunzunt da la populaziun giuvna. Il motiv per quai è segiramain la pitschna varietad ed il pitschen dumber da plazzas da lavur cun bunas qualificaziuns. L'administraziun chantunala sco pli gronda patruna en il chantun porscha bunas ed interessantas plazzas da lavur. Da questas plazzas da lavur duain tut las regiuns da noss chantun profitar.
Il chantun Grischun cumbatta cun raschun cunter las tendenzas da centralisaziun da la confederaziun. Tant pli vegni pretendì da la regenza da furmar entaifer il chantun ina rolla exemplarica concernent las plazzas da lavur decentralas. Mo uschia po la regenza defender vardaivlamain ils interess da las regiuns ruralas sin plaun naziunal.
La regenza duai ussa preschentar al cussegl grond in rapport cumplessiv
davart quest terz punct. Las sutsegnadras ed ils sutsegnaders pretendan da la regenza in rapport che tracta las suandantas tematicas:
- Tge e quantas plazzas da lavur vegnan purschidas oz en moda decentrala en tge regiuns?
- Co era il stadi da las plazzas da lavur decentralas da l'administraziun chantunala en cumparegliaziun cun las plazzas da lavur centralas avant che prender encunter il postulat Pfenninger e co è il stadi oz?
- En tge posts da servetsch è vegnì examinà seriusamain in spustament da las plazzas da lavur en centers administrativs regiunals durant quest temp?
- En tge posts da servetsch èn vegnidas spustadas plazzas da lavur en centers administrativs regiunals durant quest temp?
- È vegnì examinà seriusamain il spustament dals singuls posts da servetsch da Cuira en centers administrativs regiunals en tut ils departaments?
- Tge pass vegn la regenza ad interprender ils proxims onns per che dapli plazzas da lavur da l'administraziun chantunala vegnian purschidas en moda decentrala?
Cuira, ils 23 d'avrigl 2013
Tomaschett (Breil), Bezzola (Zernez), Pedrini (Roveredo), Albertin, Berther (Camischolas), Blumenthal, Buchli-Mannhart, Caduff, Caluori, Casutt Renatus, Casutt-Derungs Silvia, Cavegn, Conrad, Darms-Landolt, Della Vedova, Dosch, Fallet, Foffa, Hartmann (Cuira), Hitz-Rusch, Jenny, Märchy-Caduff, Niederer, Niggli (Samedan), Parolini, Righetti, Sax, Tomaschett-Berther (Trun), Troncana-Sauer, Zweifel-Disch, Calonder, Camathias, Deplazes, Epp, Lauber, Vassella, Vincenz
Resposta da la regenza
Tras il svilup demografic sco er tras l'emigraziun latenta or da las valladas periferas vegn noss chantun muntagnard enconuschentamain confruntà ils proxims decennis cun sfidas spezialas. Malgrà questas midadas socialas duai il chantun – tenor sia strategia a lunga vista – ademplir las incumbensas ch'el ha survegnì er vinavant en moda decentrala en il senn da l'art. 77 da la constituziun chantunala, uschenavant che quai è pussaivel ed economicamain responsabel. Tras la concentraziun da l'activitad administrativa en nov centers regiunals ferms ch'èn repartids sin l'entir territori chantunal vegni tegnì quint il meglier pussaivel da questa prescripziun constituziunala. Questa concentraziun è vegnida beneventada dal parlament l'onn 2009. A medem temp s'augmenta il niz per la clientella, e la collavuraziun entaifer l'administraziun daventa pli effizienta.
Sco che la regenza ha accentuà l'onn 2011 en sia resposta a la dumonda Candinas concernent las plazzas da lavur da l'administraziun publica en las singulas regiuns dal chantun, duai la quota da plazzas decentralas vegnir mantegnida e sche pussaivel augmentada, nua che quai para raschunaivel per motivs da manaschi. Ina decentralisaziun pli filigrana en cumparegliaziun cun la strategia d'immobiglias actuala ha ella percunter refusà per motivs organisatorics sco er per motivs da l'economia da manaschi (protocol dal cussegl grond, sessiun d'avrigl 2011, p. 700 ss.).
Davart las dumondas che ston – tenor l'incumbensa – vegnir tractadas en in rapport prenda la regenza posiziun sco suonda:
1./2. L'onn 2011 è il svilup da las plazzas a Cuira ed en las regiuns vegnì preschentà en il rom da la resposta a la dumonda Candinas menziunada qua survart. La quota da plazzas chantunalas decentralisadas è restada pli u main constanta ils ultims dus decennis. A la fin da l'onn 1990 e l'onn 2003 importava la quota 37 %, l'onn 2011 35,4 %. Auter sa preschentava la situaziun tar ils lieus da domicil (domicils fiscals) da las collavuraturas e dals collavuraturs chantunals. 65 % abitavan en 197 vischnancas ordaifer Cuira. Dapi l'onn 2011 n'è la relaziun betg sa midada essenzialmain, damai che novas plazzas dastgan vegnir stgaffidas mo en moda fitg restrictiva, e quai er sin basa da la directiva da la politica da finanzas nr. 6 dal cussegl grond per diriger ils custs da persunal. Independentamain da quai restan plazzas cun incumbensas che ston vegnir ademplidas al lieu, dentant vinavant en lieus decentrals.
3./4. Dapi l'onn 2003 èn vegnids averts ils centers administrativs a Glion, a Roveredo, a Tusaun e dacurt a Tavau. Là èn sche pussaivel vegnids reunids tut ils uffizis en l'intschess enturn ils centers regiunals ch'eran fin lura staziunads isoladamain, ed els èn vegnids equipads cun infrastructura moderna, en spezial l'uffizi per la furmaziun professiunala (cussegliaziun professiunala), l'uffizi per industria, mastergn e lavur (center regiunal per intermediaziun da lavur), l'uffizi per la segirezza da victualias e per la sanadad d'animals, l'uffizi da stimaziun, l'uffizi per la scola populara ed il sport (inspecturat da scola e da scolina, servetsch psicologic da scola), l'uffizi da guaud e privels da la natira, la polizia chantunala, l'uffizi dal servetsch social, la procura publica sco er l'uffizi da construcziun bassa (biros da la direcziun da construcziun). Plinavant èn er ils posts regiunals da l'uffizi da polizia da fieu (assicuranza d'edifizis dal Grischun) vegnids integrads en ils centers regiunals. En ils centers administrativs da Scuol e da Landquart che vegnan actualmain realisads vegn la concentraziun regiunala dals uffizis cuntinuada ils onns 2014 e 2015.
5./6. En consequenza da l'entrada en vigur dal nov dretg da la protecziun d'uffants e da creschids èn vegnidas stgaffidas tut en tut 38,5 plazzas. 21 da questas plazzas sa chattan raschunaivlamain en las regiuns, cunquai che las incumbensas vegnan ademplidas là. Tras l'intenziun da la regenza da manar in nov stabiliment giudizial serrà en la vischnanca da Cazas e da serrar – en consequenza da quai – la praschun dal Sennhof a Cuira vegni a dar in augment marcant da circa 100 plazzas en la regiun da la Tumleastga. Tras il nov center da controlla per il traffic pesant ch'è planisà en la Val Mesauc vegnan medemamain purschidas plazzas supplementaras en la regiun.
Ulteriuras domiciliaziuns da plazzas da l'administraziun chantunala en las regiuns sto la regenza trair en consideraziun en il cas singul er en l'avegnir. Il lieu da las singulas unitads d'organisaziun è dentant il pli savens restrenschì fermamain pervia da l'incarica da prestaziun concreta, pervia dal champ d'activitad e pervia da l'integraziun surordinada en l'administraziun.
En vista a la strategia d'immobiglias ch'è gia vegnida beneventada dal parlament cun l'installaziun da nov centers regiunals sco er en vista al fatg ch'i vegn giuditgà en il cas singul sin basa da ponderaziuns operativas, sch'il chantun duai ademplir las incumbensas en moda centrala u decentrala, è la regenza da l'avis che l'elavuraziun dal rapport pretendì na portia betg la finamira giavischada. Perquai recumonda ella da refusar l'incumbensa.
3 da fanadur 2013