En sia resposta a l'interpellaziun 14.1083 concernent la promoziun da l'infurmaziun da ed al Grischun talian ch'è vegnida suttamessa al cussegl naziunal ils 25 da settember 2014, ha il cussegl federal renvià a sia prontezza da promover l'incarica da prestaziun da l'Agentura da Novitads Rumantscha (ANR), e quai per extender l'infurmaziun tranter las cuminanzas linguisticas chantunalas e per ademplir uschia las recumandaziuns ch'il cussegl da l'Europa fa en sia resoluziun CM/ResCMN(2014)6 dals 28 da matg 2014.
En quest connex duai vegnir menziunà che la dumonda d'ina infurmaziun tranter las cuminanzas linguisticas en Svizra è medemamain vegnida tschentada da la cumissiun federala da medias en ses rapport (Medienförderung: Standortbestimmung und Empfehlungen für die Zukunft) dals 5 da settember 2014. Quest rapport recumonda da promover pli fitg las medias per ch'ellas gidian a barattar infurmaziuns suror las regiuns linguisticas ed entaifer las regiuns en general sco er a rinforzar la chapientscha tranter las linguas (p. 18).
Las sutsegnadras ed ils sutsegnaders incumbenseschan la regenza dal chantun Grischun d'amplifitgar, en collavuraziun cun l'uffizi federal da cultura, l'incarica da prestaziun da la ANR per la proxima cunvegna da prestaziun, e quai en il senn da l'interpellaziun 14.1083. Ina tala cunvegna na dastga dentant en nagin cas vegnir fatga sin donn e cust dals servetschs rumantschs da la ANR.
Cuira, ils 11 da december 2014
Albertin, Della Vedova, Pult, Atanes, Blumenthal, Bondolfi, Cahenzli-Philipp (Vaz sut), Caluori, Casanova (Glion), Casutt-Derungs, Cavegn, Caviezel (Cuira), Claus, Danuser, Darms-Landolt, Deplazes, Dosch, Epp, Fasani, Felix (Scuol), Florin-Caluori, Gartmann-Albin, Giacomelli, Gunzinger, Hartmann, Heiz, Jaag, Kunfermann, Lamprecht, Locher Benguerel, Michael (Donat), Michael (Castasegna), Monigatti, Müller, Niederer, Noi-Togni, Papa, Pedrini, Perl, Rosa, Sax, Schutz, Steck-Rauch, Tenchio, Thomann-Frank, Tomaschett-Berther (Trun), Weidmann, Widmer-Spreiter, Cajacob, Tuor
Resposta da la regenza
Tenor la lescha federala davart las linguas naziunalas e la chapientscha tranter las cuminanzas linguisticas po la confederaziun conceder agids finanzials ad agenturas da novitads d'impurtanza naziunala che rapportan davart las quatter regiuns linguisticas dal pajais (art. 18 LLing; CS 441.1). L'ordinaziun correspundenta fixescha ch'ina agentura da novitads è d'impurtanza naziunala, sch'ella publitgescha regularmain infurmaziuns en almain trais linguas naziunalas (art. 13 da l'ordinaziun davart las linguas naziunalas e la chapientscha tranter las cuminanzas linguisticas [OLing; CS 441.11]). La suletta agentura da novitads che correspunda a questas prescripziuns legalas è l'agentura telegrafica svizra SA (ats). Ella derasa dapi decennis infurmaziuns da la politica, da l'economia, da la societad e da la cultura en las trais linguas naziunalas tudestg, franzos e talian.
En las disposiziuns legalas menziunadas n'è percunter betg reglà il sustegn d'ina agentura da novitads rumantscha. La regulaziun da las contribuziuns federalas e chantunalas a l'agentura da novitads rumantscha (ANR) è perquai vegnida fixada en artitgels separads da la lescha da linguas (art. 22 LLing resp. art. 11 da la lescha da linguas dal chantun Grischun [LLing GR; DG 492.100]). Questa situaziun speziala da la ANR punctuescha er il cussegl federal en sia resposta dals 19 da favrer 2014 a la dumonda Semadeni concernent in'agentura da novitads taliana a Cuira dals 11 da december 2013 (13.1088). En quella constatescha il cussegl federal tranter auter: "Il servetsch da basa da la ats vegn purschì en moda equivalenta en las trais linguas uffizialas (però betg en rumantsch. Perquai sustegna la confederaziun ensemen cun il chantun l'agentura da novitads rumantscha)." Dentant è il cussegl federal da l'avis ch'i na saja actualmain "betg necessari" da stgaffir in'ulteriura plazza da correspundenta u da correspundent.
Er en la resposta a la dumonda Semadeni concernent il sustegn da l'infurmaziun per il e dal Grischun talian dals 25 da settember 2014 (14.1083) è il cussegl federal "da l'avis che la purschida da medias en lingua taliana ed areguard il Grischun talian saja cuntentaivla". Realisond las recumandaziuns correspundentas dal cussegl da l'Europa, hai num vinavant, "è il cussegl federal tuttina pront d'examinar en collavuraziun cun il chantun Grischun, sche l'incarica da la ANR po vegnir extendida per la proxima perioda da finanziaziun en il senn da la dumonda menziunada".
La regenza po medemamain s'imaginar da far questa extensiun. Ella è er da l'avis che la coesiun sociala en il chantun possia anc vegnir rinforzada cun promover l'infurmaziun regulara tranter las cuminanzas linguisticas. Per pudair far cun success ina cunvegna da prestaziun extendida correspundenta cun la ANR vegni però premess che la confederaziun è er propi pronta da deliberar dapli meds finanzials. In'eventuala extensiun dals servetschs da la ANR a favur dal Grischun talian na dastga betg vegnir fatga sin donn e cust da la lingua rumantscha. La regenza è pronta d'acceptar l'incumbensa en quest senn.
4 da mars 2015