Per realisar la nova politica regiunala (NPR) da la confederaziun en il chantun Grischun èn activs dapi l'onn 2008 sviluppaders regiunals en differents spazis economics. Lur incumbensa è quella da sviluppar projects en las regiuns, e quai en stretga collavuraziun cun gruppas d'interess e d'occupaziun ubain er cun vischnancas, d'accordar ils projects cun las pussaivladads da promoziun dal chantun e da la confederaziun sco er d'accumpagnar lur realisaziun. La finamira surordinada è quella da rinforzar la cumpetitivitad dal spazi economic, da las regiuns e da las vischnancas sco er d'augmentar la creaziun da valur. Per quest intent ha il chantun l'incumbensa d'elavurar – ensemen cun las regiuns – in program da realisaziun e da fixar en quel las direcziuns da la NPR. Ina part da quest program èn er ils agids finanzials a favur dal management regiunal. Quests agids finanzials cuvran bundant dus terzs dals custs per il management regiunal ch'è attribuì a las corporaziuns regiunalas. Ils ulteriurs custs vegnan finanziads da las vischnancas.
Il 1. da schaner 2016 cumenza ina nova perioda da promoziun per la NPR. Il cumenzament da fanadur 2015 ha l'uffizi per economia e turissem – suenter in'evaluaziun – dà enconuschent midadas che pertutgan directamain las regiuns. En l'avegnir duai in manager regiunal esser cumpetent per las trais regiuns Alvra/Viamala/Moesa (oz 85 pertschient Viamala e 50 pertschient Mesolcina), in ulteriur per la regiun Plaun/Landquart/Plessur, in terz per l'entira regiun Partenz/Tavau (oz 100 pertschient vischnancas da Tavau e da Claustra); vitiers vegn mintgamai ina persuna per las regiuns Surselva, Bernina/Malögia ed Engiadina bassa Val Müstair. Sco fin ussa duain tut ils sviluppaders regiunals vegnir engaschads stringentamain ad in pensum cumplain e vegnir manads da l'organisaziun regiunala (a partir da l'onn 2016 pia da las regiuns che vegnan furmadas da nov).
Questas prescripziuns èn per las persunas responsablas d'ina maioritad da las regiuns grischunas colliadas cun gronds segns da dumonda. Tenor la legislaziun federala davart la politica regiunala stoi vegnir dà la prioritad – cun furmar regiuns – a la colliaziun geografica, a la funcziunalitad economica ed a la finamira da schliar cuminaivlamain incumbensas ed i sto er vegnir tegnì quint da las structuras regiunalas existentas. La prescripziun d'in pensum cumplain per pliras differentas regiuns difficultescha d'ademplir las incumbensas en moda francada en la regiun confurma als fatgs da la regiun.
Las sutsegnadras ed ils sutsegnaders incumbenseschan perquai la regenza da sa distanziar dal concept rigurus dad oz e da concepir il svilup regiunal en moda pli flexibla. Las regiuns duai pudair decider sezzas, co ch'ellas vulan duvrar ils meds finanzials garantids per il management regiunal. En spezial duai er esser pussaivel da surdar en quest rom mandats a temp parzial a favur dal svilup regiunal. Las regiuns e las vischnancas che vulan lavurar cun in tal model ston vegnir tractadas egualmain.
Cuira, ils 21 d'october 2015
Clavadetscher, Florin-Caluori, Jaag, Albertin, Alig, Baselgia-Brunner, Berther, Brandenburger, Bucher-Brini, Burkhardt, Cahenzli-Philipp (Vaz sut), Caluori, Casanova (Glion), Casty, Cavegn, Caviezel (Cuira), Caviezel (Tavau Clavadel), Crameri, Danuser, Darms-Landolt, Deplazes, Engler, Fasani, Gartmann-Albin, Giacomelli, Hitz-Rusch, Holzinger-Loretz, Jenny, Joos, Kasper, Koch (Tumein), Koch (Igis), Kunfermann, Kunz (Fläsch), Lamprecht, Locher Benguerel, Lorez-Meuli, Mathis, Michael (Donat), Michael (Castasegna), Monigatti, Niederer, Niggli-Mathis (Grüsch), Noi-Togni, Papa, Paterlini, Pedrini, Perl, Pfenninger, Salis, Schneider, Schutz, Thomann-Frank, Thöny, Troncana-Sauer, Valär, Vetsch (Pragg-Jenaz), von Ballmoos, Wieland, Altmann, Antognini, Decurtins-Jermann, Degiacomi, Sgier, Sonder, Wellig
Resposta da la regenza
Per realisar la nova politica regiunala federala (NPR), dentant er en general en connex cun las prestaziuns preliminaras per projects a favur dal svilup economic en las regiuns ed en las vischnancas, è il management regiunal (MR) impurtant. En stretga collavuraziun cun las regiuns è il MR vegnì sviluppà vinavant cuntinuadamain durant ils ultims onns ed elavurà il concept "management regiunal 2016+". Divers temas, en spezial tals che pon vegnir promovids tras autras politicas secturialas, na fan betg part da la NPR (p.ex. traffic public, abitar, infrastructuras da basa, planisaziun dal territori, agricultura e.u.v.). Il MR vegn confinanzià cun meds finanzials da la NPR, perquai ston sias incumbensas s'orientar tenor ils accents da promoziun dals programs da realisaziun (PR) da la confederaziun. Cun il conclus dals 22 da settember 2015 (CR nr. 817) ha la regenza mess a disposiziun per la mesira D11 "management regiunal" previsa en la NPR "PR Grischun 2016–2023" in import annual da maximalmain 1 000 000 francs. Quai sa basond sin ils accents da promoziun definids da la confederaziun e cun resalva da la concessiun dals credits necessaris tras il cussegl grond, da la conclusiun da las cunvegnas da program tar ils PR da la NPR tranter la confederaziun ed il chantun e da las adattaziuns al concept "management regiunal Grischun 2016+".
L'effectiv dal fond federal per il svilup regiunal è sa diminuì permanentamain en consequenza d'autas contribuziuns à fonds perdu dapi l'onn 2008. Per ils PR da las NPR chantunalas 2016–2019 metta la confederaziun perquai a disposiziun damain meds finanzials à fonds perdu en l'entira Svizra. Ultra da quai è la part maximala dals meds finanzials ch'èn vegnids duvrads per il PR vegnida reducida a maximalmain 20 pertschient da las contribuziuns à fonds perdu. La confinanziaziun dal PR cun meds finanzials federals na vegn pia betg pli ad esser pussaivla en la medema dimensiun sco fin ussa. Empè dad 1 000 000 francs supponids il settember 2015 da la regenza, stattan a disposiziun mo pli circa 875 000 francs. Quai na tanscha betg per metter a disposiziun in sviluppader regiunal a tut las regiuns politicas, igl è necessari da concentrar il diever dals meds finanzials. Quai resulta cun engaschar ils sviluppaders regiunals a temp cumplain cun pensums dad 80 % fin 100 % e cun extender lur champ d'activitad per part sur pliras regiuns sco er cun impunder in import pli pitschen a favur dals custs da persunal d'in sviluppader regiunal.
Actualmain vegnan negoziadas cunvegnas da prestaziun cun las regiuns Engiadina bassa/Val Müstair, Malögia – Bernina e Surselva; cunvegnas che prevesan er d'engaschar in sviluppader regiunal resp. da conceder ina contribuziun per finanziar ils custs da persunal. La regenza ha constatà il settember 2015 – cun fixar la realisaziun dal management regiunal Grischun 2016–2023 en il rom da la NPR da la confederaziun – ch'i possia vegnir examinà d'adattar il MR, sch'il dumber da projects a favur dal svilup economic sa midass cleramain. En cas d'ina uniun da las regiuns Alvra/Moesa/Viamala ha la regenza empermess quai resguardond il svilup da la zona da plazzas da lavur a San Vittore ed il svilup turistic a San Bernardin. La regenza è pronta da cumenzar immediatamain cun questa examinaziun, e quai independentamain dal svilup dal dumber da projects, ed en spezial da resguardar pli fitg las differenzas linguisticas en questa regiun. Plinavant è la regenza pronta da conceder ina contribuziun als custs da persunal da quellas furmas organisatoricas dal MR, en las qualas lavuran sviluppaders regiunals en pensums parzials sut la direcziun e sut la responsabladad d'in sviluppader regiunal engaschà en professiun principala. Tras quai duain vegnir ademplids per gronda part ils giavischs da las regiuns, duai vegnir garantida in'occupaziun raschunaivla, cuntanschida la professiunalisaziun aspirada e garantida la recrutaziun da spezialists qualifitgads er en ils territoris chantunals perifers sco er a medem temp duain pudair vegnir observadas las prescripziuns federalas areguard il MR en il rom dal PR NPR 2016–2019. Sco menziunà na vegn la contribuziun a la finanziaziun dals custs da persunal betg pli a cuntanscher – en vista als meds finanzials reducids – la summa dals previs 165 000 francs pro engaschament a temp cumplain, mabain ad esser 140 000 francs per ina plazza a temp cumplain. Quai resguardond la regulaziun speziala che vegn aspirada per la regiun Moesa.
Envers la concepziun dal management regiunal Grischun 2016–2023, ch'è vegnida fixada cun il conclus dals 22 da settember 2015, è la regenza pia pronta da far ina regulaziun speziala per la regiun Moesa. Plinavant duain las furmas d'organisaziun cun sviluppaders regiunals en pensums parzials che stattan sut la direcziun d'in sviluppader regiunal che lavura en professiun principala vegnir admessas en spezial interregiunalmain. En il senn da questas explicaziuns è la regenza pronta d'acceptar l'incumbensa.
13 da schaner 2016