Navigation

Inhaltsbereich

Dumonda Cantieni concernent la garanzia dal svilup d'uffants pitschens

Sessiun: 09.12.2020

Per persunas dal fatg èsi incontestà ch'igl è d'ina impurtanza absoluta per uffants pitschens da crescher si en in ambient stimulant per pudair s'acquistar cumpetenzas centralas per lur ulteriura vita.

L'Uffizi da sanadad dal Grischun infurmescha en sia newsletter a las vischnancas nr. 2 dal november 2019 che vischnancas e scolas sajan confruntadas adina pli savens cun il problem che uffants na san quasi betg la lingua locala, cur ch'els entran en scolina, e ch'els mussan deficits en lur svilup motoric, social e cognitiv. Ils fatgs che mainan a quai dastgassan per part vegnir declerads cun quai che uffants pitschens vegnan «tegnids» durant dis ed emnas da persunas d'assistenza organisadas en moda privata en abitaziuns pitschnas e consumeschan oravant tut medias electronicas. Quai en spezial per spargnar ils custs per canortas d'uffants ch'èn auts ord vista dals geniturs. Uschia han els ina schanza pli pitschna che auters uffants da sa sviluppar en moda sauna. Las consequenzas èn fatalas per ils uffants e per la societad. Ils deficits pon vegnir cumpensads per part pir suenter blers onns. L'emprim sutsegnader enconuscha la situaziun ord atgna experientscha sco trenader da ballarait. Marcantamain blers uffants tranter 6 ed 8 onns na san betg seguir ils trenaments pervia da la lingua ed adina pli savens pervia da las abilitads fisicas e coordinativas sco er socialas. Giugar ensemen cun auters uffants n'è strusch pli pussaivel. Las abilitads correspundentas avessan els stuì s'acquistar gia avant in pèr onns.

La libertad educativa ha tar nus ina gronda valur. En mintga cas èsi ina incumbensa publica da pussibilitar a tut ils uffants in access a la furmaziun, a l'assistenza ed a l'educaziun d'uffants pitschens. I ston vegnir stgaffidas cundiziuns generalas per ch'i possian vegnir creadas purschidas d'auta qualitad ch'èn pajablas ed accessiblas per tut las famiglias. Sche quellas na vegnan tuttina betg duvradas, stoi esser pussaivel d'intervegnir en cas da situaziuns precaras, per ch'ils uffants possian sa sviluppar correspundentamain. Emprimas vischnancas han reagì e lantschà programs che dastgassan bain gidar, ma che han fitg probablamain ina dimensiun memia pitschna per sustegnair famiglias il meglier pussaivel.

Savend che intervenziuns en la libertad educativa dals geniturs èn fitg delicatas, supplitgeschan las sutsegnadras ed ils sutsegnaders la Regenza da respunder las suandantas dumondas:

  1. Tge basas legalas existan per pudair intervegnir da vart dal stadi, p.ex. sur la APUC, en cas da situaziuns precaras sco descrittas qua survart?
  2. Resguarda la Regenza questas basas legala sco suffizientas?
  3. È la Regenza er da l'avis che tolerar talas situaziuns cuntrafetschia a la Convenziun davart ils dretgs da l'uffant da la ONU?
  4. Tge posts statals èn tenor la Regenza spezialmain responsabels en chaussa?
  5. Tge mesiras che vegnan applitgadas en auters chantuns u en auters pajais dastgassan gidar tenor l'avis da la Regenza a schliar ils problems menziunads per il chantun resp. per las vischnancas?
  6. Tge mesiras èn planisadas en il Grischun?

Tavau, ils 9 da december 2020

Cantieni, Degiacomi, Rüegg, Berther, Brunold, Cahenzli-Philipp, Casutt-Derungs, Caviezel (Cuira), Clalüna, Crameri, Deplazes (Rabius), Derungs, Epp, Florin-Caluori, Föhn, Hardegger, Hartmann-Conrad, Hofmann, Holzinger-Loretz, Maissen, Märchy-Caduff, Müller (Favugn), Natter, Papa, Preisig, Ruckstuhl, Sax, Schmid, Schwärzel, Thomann-Frank, Tomaschett-Berther (Trun), Bürgi-Büchel, Giudicetti, Pajic, Spreiter, Stieger

Resposta da la regenza

La promoziun tempriva en la vegliadetgna prescolara pertutga ina fasa da vita decisiva per il svilup dals uffants. L'emprima plazza han en quest connex l'amur e la tgira genituriala. Plinavant è decisiva la cumbinaziun da tgira, d'educaziun e da furmaziun en il sectur entaifer ed ordaifer la famiglia. Pervia da quai èn tut las persunas, en emprima lingia las persunas responsablas per l'educaziun ed ils conturns famigliars, ma er las persunas dal fatg cun contact direct cun l'uffant da purschidas d'assistenza e da sustegn e dal provediment medicinal, dumandads da porscher als uffants in ambient uschè bun sco pussaivel.

Ulteriurs posts senza contact direct cun l'ambient da l'uffant, sco per exempel las autoritads communalas u ils posts d'administraziun dal chantun, han l'incumbensa da promover cundiziuns generalas ch'èn favuraivlas per ils uffants e per las famiglias. Il chantun Grischun fa quai tranter auter cun il program ch'el ha inizià per metter en pe e per sviluppar vinavant la politica d'uffants e da giuvenils tenor l'art. 26 da la Lescha federala davart la promoziun da la lavur cun uffants e giuvenils ordaifer la scola (Lescha federala davart la promoziun d'uffants e giuvenils, LPUG; CS 446.1). Il program da la politica d'uffants e da giuvenils en il Grischun metta en quest connex actualmain il focus principal sin il sectur prescolar.

Tar la dumonda 1: La responsabladad per prevegnir a situaziuns precaras han en emprima lingia las persunas responsablas per l'educaziun. Ultra da quai èn – tenor l'art. 314d al. 1 dal Cudesch civil svizzer (CCS; CS 210) – tut las persunas dal fatg obligadas da far in'annunzia, sch'ellas avessan d'observar situaziuns, en las qualas il bainstar da l'uffant è periclità. Per il sectur prescolar cumpiglia quai èn spezial er las autoritads communalas, perquai che las vischnancas èn responsablas per quest sectur. Plinavant han persunas privatas il dretg d'annunzia tenor l'art. 314c al. 1 CCS.

Tar la dumonda 2: Las basas giuridicas las pli relevantas per il sectur da la protecziun d'uffants èn avant maun. Las pretensiuns da la societad envers la protecziun ed envers la promoziun d'uffants e da giuvenils èn cun il temp però er suttamessas a midadas che pon pretender ch'i vegnian fatgas adattaziuns. Cun il program da la politica d'uffants e da giuvenils e cun il punct central da svilup per promover structuras favuraivlas per famiglias curran actualmain projects che pon mussar il basegn d'adattaziun per la politica d'uffants e da giuvenils futura.

Tar la dumonda 3: L'onn 2020 ha il chantun Grischun fatg ina cooperaziun cun l'uniun "Kinderanwaltschaft Schweiz" per evaluar la posiziun giuridica d'uffants e da giuvenils en proceduras intrachantunalas e per optimar talas en cas da basegn. L'uniun «Kinderanwaltschaft Schweiz», da la quala l'agir sa basa fermamain sin la Convenziun dals dretgs da l'uffant, n'ha exprimì nagina critica envers il sectur prescolar dal chantun Grischun.

Tar la dumonda 4: Primarmain procuran las persunas responsablas per l'educaziun per il bainstar dals uffants. Sche quellas n'adempleschan betg resp. na pon betg ademplir lur responsabladad, vegnan engaschadas represchentanzas giuridicas. Plinavant èn las persunas dal fatg ed ils purtaders d'uffizis publics obligads da far in'annunzia, perquai ch'il bainstar da l'uffant vala sco spezialmain degn da vegnir protegì. Entaifer il chantun èn quai – tut tenor la constellaziun – l'Uffizi dal servetsch social per la coordinaziun da la politica d'uffants e da giuvenils e per l'obligaziun d'annunziar relaziuns d'assistenza, l'Uffizi per la scola populara ed il sport per la promoziun da la lingua e dal sport, l'Uffizi da sanadad per la promoziun da la sanadad u l'Autoritad per la protecziun d'uffants e da creschids en cas d'in suspect motivà ch'il bainstar da l'uffant saja periclità.

Tar las dumondas 5 e 6: En la planisaziun da las mesiras tenor l'art. 26 LPUG metta il chantun Grischun in focus impurtant sin la promoziun tempriva. Tranter auter vegn elavurada ina strategia chantunala concernent la promoziun tempriva. Il process d'elavuraziun è concepì uschia, che tant las vischnancas sco er las persunas dal fatg dal sectur da la scola preliminara pon sa participar a quel.

1 da mars 2021