Navigation

Inhaltsbereich

Incumbensa Favre Accola concernent la colliaziun Viafier dal Vnuost – Viafier retica

Sessiun: 09.12.2020

Ils 22 d'october 2019 ha il cusseglier guvernativ Cavigelli respundì la dumonda dal deputà Salis concernent la colliaziun tranter la Viafier dal Vnuost e la Viafier retica. En quest connex ha el punctuà ch'ina midada da la segunda en l'emprima prioritad possia vegnir considerada, sche las cundiziuns generalas sajan sa midadas essenzialmain cumpareglià cun il studi d'opportunitad da la Grischconsulta SA dals 19 da mars 2012. Sco midada essenziala ha el resguardà il fatg, sch'igl existia ina schanza che 75 pertschient da l'infrastructura da viafier vegnia pajada da l'exteriur. Ma el spetgia gia daditg la resposta da la regenza regiunala dal Tirol dal sid.

Questas explicaziuns dal cusseglier guvernativ Mario Cavigelli han effectuà bleras chaussas da questa e da l'autra vart dal cunfin svizzer. En il Grischun è sa furmada ina nova gruppa da lavur per la colliaziun Scuol-Mals, a la quala appartegnan persunalitads da renum sco l'expert da viafier Paul Stopper, l'anteriur planisader chantunal Erwin Bundi ed ils dus «turistichers grischuns da l'onn» Hans Peter Danuser e Not Carl. Sin invit da la Regenza dal Tirol dal sid èn sa scuntrads ils 9 da settember 2020 a Glurns (I) represchentants da las quatter regiuns alpinas Tirol dal sid, Tirol, Lumbardia e Grischun, ed han suttascrit ina decleraziun d'intenziun per meglierar la mobilitad transcunfinala, en spezial il traffic da viafier. En nossas regiuns vischinas da l'exteriur ha questa decleraziun d'intenziun clamà sin il champ immediatamain er partidas politicas. Il Landtag dal Tirol dal sid aveva tractà questa dumonda gia l'onn 2015. En ina conferenza da pressa cuminaivla han dacurt annunzià la FPÖ Tirol e la Süd-Tiroler Freiheit mesiras per construir ina colliaziun da viafier Landeck-Mals. Da l'autra vart ha la FPÖ Tirol inoltrà ils 8 d'october 2020 al Landtag dal Tirol ina dumonda, cun la quala la Regenza vegn supplitgada «d'examinar en il rom d'in studi da realisabladad la realisaziun d'ina lingia da viafier transcunfinala da Landeck a Mals en il Vnuost».

La colliaziun nord-sid Landeck-Mals stat en concurrenza cun la colliaziun Engiadina-Vnuost che la Regenza dal Tirol dal sid preferescha e per la quala ella prevesa contribuziuns considerablas da vart da la UE. Pervia da quai èsi urgentamain necessari ch'er il parlament grischun mussia ina reacziun. Turistichers da renum giuditgeschan l'impurtanza da la colliaziun da viafier Scuol-Mals (eventualmain cun integrar la Val Müstair) per l'Engiadina e per il Grischun autramain ch'il studi d'opportunitad da l'onn 2012. Da nov vegni renvià al trend turistic prosperant tar viafiers da muntogna attractivas ed al success dal Glacier Express che ha transportà dapi l'onn 1982 passa 8 milliuns passagiers. Il traject relativamain curt tranter l'Engiadina ed il Vnuost serrass l'ultima largia da la coliaziun da viafier unica sin tut il mund tranter Venezia e San Murezzan cun set patrimonis mundials da la UNESCO per lung dal traject. La prolungaziun cun il Glacier Express a Zermatt tar il Matterhorn avriss 2 ulteriurs patrimonis mundials da la UNESCO e cun quai in grand tour d'ina classa extraordinaria. I vala pia da giuditgar da nov il studi d'ina vegliadetgna da quasi 10 onns sut quests aspects per pudair cumenzar discurs cun la Confederaziun eventualmain l'onn 2021 u l'onn 2022, sco ch'il cusseglier guvernativ Cavigelli aveva insinuà en la resposta a la dumonda Salis.

Perquai vegn la Regenza incumbensada:

  1. da laschar giuditgar immediatamain da nov il studi d'opportunitad da la Grischconsulta SA areguard la colliaziun da viafier Scuol-Mals dals 19 da mars 2012, e quai en vista a la situaziun da partenza ch'è sa midada dapi lura, per pudair resguardar er las enconuschientschas eventualmain novas.
  2. da preschentar in concept per cuntanscher svelt las finamiras da la decleraziun d'intenziun suttascritta ils 9 da settember 2020.

Tavau, ils 9 da december 2020

Favre Accola, Müller (Susch), Preisig, Berweger, Bettinaglio, Bigliel, Brandenburger, Cahenzli-Philipp, Cantieni, Caviezel (Cuira), Censi, Clalüna, Crameri, Danuser, Degiacomi, Della Vedova, Deplazes (Rabius), Derungs, Felix, Flütsch, Ellemunter, Engler, Gasser, Geisseler, Grass, Hardegger, Hartmann-Conrad, Hefti, Hitz-Rusch, Hohl, Holzinger-Loretz, Jochum, Kasper, Kienz, Koch, Kohler, Kunfermann, Lamprecht, Loepfe, Maissen, Michael (Donat), Mittner, Natter, Niggli (Samedan), Niggli-Mathis (Grüsch), Pfäffli, Ruckstuhl, Salis, Sax, Schmid, Schutz, Stiffler, Gort, Tomaschett-Berther (Trun), von Ballmoos, Weber, Weidmann, Widmer (Favugn), Widmer-Spreiter (Cuira), Wilhelm, Fasani-Horath, Giudicetti, Patzen, Spreiter, Stieger, Tomaschett (Cuira), Tschudi

Resposta da la regenza

L'augment da l'attractivitad dal traffic public en il chantun Grischun cun chadainas da transport sveltas e senza midadas vesa la Regenza sco incumbensa permanenta. Per ch'il potenzial da viagiaturas e viagiaturs da las lingias d'apport principalas da la Svizra e da l'exteriur possia vegnir exaurì cumplainamain, dovri primarmain ina buna avertura cun il traffic public en il chantun Grischun. Ultra da la lingia d'apport princi­pala Turitg – Cuira e da la lingia Son Gagl – Cuira èn d'impurtanza er las colliaziuns cun l'exteriur vischin. Cun il project "Planisaziun da novas colliaziuns da traffic" (NCT) ha la Regenza tegni quint – en furma d'ina preschentaziun generala – da la finamira d'examinar d'ina vart colliaziuns sveltas cun la Bassa e cun l'exteriur vischin, e da colliar da l'autra vart las regiuns entaifer il chantun en moda pli optimala e pli confortabla ina cun l'autra (cf. missiva da la Regenza al Cussegl grond, Planisaziun da novas colliaziuns da traffic, carnet nr. 12/2012-2013).

Tar il punct 1: Las novas colliaziuns da traffic tenor la missiva NCT vegnan persequi­tadas vinavant resguardond las cundiziuns generalas midadas. En reguard a la colliaziun da viafier Scuol-Mals èn las cundiziuns generalas sa midadas en quel senn ch'ina decleraziun d'intenziun è vegnida suttascritta l'atun passà a Graun dal Tirol, dal Tirol dal sid, da la Lumbardia e dal Grischun. Quella prevesa ina "gruppa da lavur tecnica" che elavura ensemen directivas e finamiras avisadas areguard las diffe­rentas novas colliaziuns proponidas tranter ils pajais participads. Concernent in'eventuala finanziaziun da vart da l'Uniun europeica (UE) na datti anc naginas confermas definitivas. Quai po vegnir deducì da la brev dals 5 da favrer 2021 dal guvernatur Kompatscher al president da la Regenza dr. Cavigelli. La finanziaziun tras l'exteriur vischin dals trajects che sa chattan per la pli gronda part a l'exteriur è ina premissa essenziala per la realisaziun e sto vegnir garantida en il rom dal proxim pass da cumplettaziun (PC STEP 2040/45). Plinavant stoi vegnir sclerì pli detaglia­damain, sch'ils trassés resp. ils puncts da colliaziun a la rait da la Viafier retica (Sagliains, Zernez u Scuol) e da la staziun intermediara pretendida da nov en la Val Müstair èn realisabels. Quests resultats n'èn anc betg avant maun, ma els èn strin­gentamain necessaris per il chantun per tractar vinavant il project. Ils schlargiaments da l'infrastructura pretendan ultra da quai ina garanzia da las investiziuns tras la Confederaziun (fond per l'infrastructura da viafier, FIV) sco er tras l'exteriur. Il project per ina colliaziun da viafier Scuol-Mals n'è betg cuntegnì en il pass da cumplettaziun STEP 2035. La garanzia da la Confederaziun da gidar a finanziar las novas infra­structuras po pia vegnir dada il pli baud en il rom dal pass da cumplettaziun STEP 2040/45. In studi NCT nov e pli detaglià en chaussa n'è betg necessari per inoltrar la dumonda a la Confederaziun.

Tar il punct 2: La Regenza dat ina gronda attenziun a la colliaziun dal traffic public cun l'exteriur vischin en quest territori e vegn a prender las mesiras necessarias per realisar la decleraziun d'intenziun. Perquai ch'ils proxims pass per inoltrar il project a la Confederaziun èn standardisads e fixads per gronda part, n'è in concept (supple­mentar) per cuntanscher svelt la finamira da la decleraziun d'intenziun – tenor la Regenza – betg necessari per far avanzar il project. L'emprim stoi vegnir sclerì tranter ils pajais participads, tge project da las differentas novas colliaziuns che vegnan en dumonda, che duai vegnir priorisà. Las lavurs gia iniziadas da la "gruppa da lavur tecnica" èn decisivas per il project ed il process da finanziaziun che suonda alura vegn fixà per il chantun Grischun tras la Confederaziun en il rom dal STEP 2040/45. Quest urari na po betg vegnir influenzà dal chantun ed è actualmain pir enconuschent en quai che concerna il termin per inoltrar il concept da purschida (december 2022).

Sin basa da questas explicaziuns propona la Regenza al Cussegl grond da refusar l'incumbensa qua avant maun concernent il punct 2 e d'al midar concernent il punct 1 sco suonda:

La Regenza vegn incumbensada – resguardond il resultat da la gruppa da lavur tecnica – d'inoltrar in concept da purschida concernent la colliaziun Scuol-Mals il december 2022 per mauns da la Confederaziun sco basa per il STEP 2040/45.

1. da mars 2021