Tenor il rapport annual davart il luf 2020 da l'Uffizi da chatscha e pestga dal Grischun (UCP) è la populaziun da lufs sa dublegiada entaifer in onn en il chantun. La populaziun da lufs en il chantun Grischun vegn stimada ad almain 50 animals e sa concentrescha cunzunt sin la Surselva e sin il Grischun central. Tenor las experientschas ch'èn vegnidas fatgas èsi da far quint ch'i sa furmian ulteriurs trieps e che la populaziun da lufs sa derasia svelt en l'entir chantun. Entant che oravant tut l'agricultura e l'economia d'alp èn stadas confruntadas l'emprim cun gronds problems pervia d'attatgas da lufs, han ils conflicts obtegnì ina dimensiun adina pli vasta. Perquai che las sendas da viandar èn vegnidas serradas sin las pastgiras e sin las alps, perquai che selvaschina è vegnida stgarpada sin sendas da viandar l'enviern e sin loipas sco er perquai che lufs èn arrivads sin pistas da skis, è il turissem pertutgà directamain dals problems pervia da la populaziun da lufs creschenta. Ils lufs che perdan la timiditad èn da scuntrar adina pli savens en il territori d'abitadi schizunt durant il di. Quai chaschuna natiralmain temas e malesser tar la populaziun e tar ils giasts pertutgads. En in vitg en Valragn restrenscha la preschientscha permanenta dals lufs schizunt la lavur da la Spitex. Pervia da l'inscunter d'ina collavuratura da la Spitex cun in luf han las ulteriuras collavuraturas tema da far lur lavur en quest vitg. Ensemen cun la vischnanca han stuì vegnir prendidas mesiras per che la tgira e l'assistenza da las persunas dependentas d'agid e da sustegn possian vegnir garantidas vinavant tras la Spitex.
Ils 31 da mars 2021 ha il Cussegl federal lantschà la consultaziun tar la revisiun da l'Ordinaziun da chatscha. La consultaziun dura fin ils 5 da matg 2021. La revisiun da l'Ordinaziun da chatscha sa basa sin duas moziuns, ina dal Cussegl naziunal ed ina dal Cussegl dals chantuns, ch'èn vegnidas inoltradas senza cuntravusch il mars 2021 da lur Cumissiuns per l'ambient. Tenor l'argumentaziun da las moziuns duain particularmain pudair vegnir prelevads pli svelt «animals che chaschunan donns u che han in cumportament problematic. Pia ston vegnir reducidas las valurs da toleranza per la regulaziun da lufs e fixadas novas valurs per stgarpadas d'equids e da bovids. Ultra da quai duai il Cussegl federal prender mesiras per rinforzar e per extender la protecziun da muntaneras, particularmain sin pastgiras d'alp, da chasa e da primavaira tant per equids sco er per bovids. Las disposiziuns executivas ston er vegnir adattadas en quel senn, ch'i po vegnir exclus da tut temp ch'il luf u trieps da lufs sa disian vi dals umans u pericliteschian umans». Ils conflicts pli e pli gronds en differents secturs ston vegnir prendids serius. Els pericliteschan las stentas da fin ussa da pussibilitar ina convivenza cun il luf. Sut quests aspects è la concepziun da l'Ordinaziun da chatscha da gronda impurtanza per il Grischun. Perquai vulan las sutsegnadras ed ils sutsegnaders savair da la Regenza:
- È er la Regenza da l'avis che la libertad d'agir legala per prelevar animals che fan donn e che han in cumportament problematic duaja vegnir exaurida cumplainamain en l'Ordinaziun davart la chatscha e la protecziun dals mamifers e dals utschels selvadis?
- È er la Regenza da l'avis ch'il sboz da l'ordinaziun na tegnia tut en tut betg suffizientamain quint da l'incumbensa dal Parlament federal da permetter «ina coexistenza dals umans, dals animals da rapina gronds e dals animals da niz»?
- È er la Regenza da l'avis ch'il sboz da l'ordinaziun na prevesia naginas reglas per prelevar animals cun in cumportament problematic?
- È er la Regenza da l'avis ch'i dettia gia in donn considerabel tar las spezias da bovids e d'equids sco er tar ils chamelids dal Nov Mund, sche lufs fan attatgas che chaschunan crudadas u mazzaments en ina muntanera da muvel grond tgirada?
- È er la Regenza da l'avis che la regulaziun d'in triep saja memia restrictiva en la formulaziun previsa?
- Vesa la Regenza pussaivladads per accelerar la procedura d'execuziun d'ina intervenziun e per integrar quai en la consultaziun?
- Vegn la Regenza a s'exprimer criticamain davart il sboz da l'Ordinaziun da chatscha tenor las dumondas menziunadas qua survart?
Sin basa da la gronda impurtanza da la midada da l'Ordinaziun da chatscha per la populaziun dal chantun Grischun incumbenseschan las sutsegnadras ed ils sutsegnaders la Conferenza da las presidentas e dals presidents da suttametter al Cussegl grond la proposta da declerar questa dumonda sco urgenta (art. 11 al. 4 lit. n UGCG) ed il Cussegl grond da declerar questa dumonda sco urgenta (art. 66 UGCG).
Tavau, ils 19 d'avrigl 2021
Michael (Donat), Crameri, Flütsch (Spleia), Alig, Berweger, Bettinaglio, Brandenburger, Brunold, Buchli-Mannhart, Caluori, Casutt-Derungs, Clalüna, Deplazes (Rabius), Derungs, Ellemunter, Epp, Favre Accola, Föhn, Giacomelli, Gort, Grass, Gugelmann, Hardegger, Hefti, Hohl, Holzinger-Loretz, Hug, Kienz, Koch, Kunz (Fläsch), Loepfe, Loi, Märchy-Caduff, Maissen, Mittner, Müller (Susch), Natter, Niggli-Mathis (Grüsch), Rüegg, Salis, Sax, Schneider, Schutz, Stiffler, Thomann-Frank, Tomaschett (Breil), Ulber, Valär, Waidacher, Weber, Widmer (Favugn), Widmer-Spreiter (Cuira), Maurizio, Renkel