La tgira palliativa cuntegna in concept cumplessiv ed interdisciplinar per accumpagnar e per tractar umans fitg malsauns e moribunds sco er lur confamigliaras e lur confamigliars. La qualitad da viver da las persunas pertutgadas duai vegnir meglierada tranter auter tras la prevenziun e tras la mitigiaziun da las dolurs e d'auters mals corporals, psicosocials e spiertals. La tgira palliativa vegn duvrada en spezial, sch'i mancan – a la fin da la vita – resursas sco in spazi d'abitar adequat, sche confamigliaras e confamigliaras, amias ed amis na stattan betg a disposiziun u sch'i mancan il temp, ils meds finanzials ed autras cundiziuns generalas.
Igl è in fatg che nossas circumstanzas da viver èn sa midadas fermamain. La famiglia gronda n'exista betg pli. Blers umans vivan en chasadas d'ina u da duas persunas. Sin basa dal svilup demografic datti ultra da quai adina dapli umans vegls che ston dumagnar sulets lur vita.
L'entira discussiun davart l'eutanasia e davart l'accumpagnament al suicidi en situaziuns apparentamain desperadas ha commuventà vasts circuls da la publicitad. Il suicidi na dastga betg daventar in'alternativa per la purschida che stat a disposiziun oz!
In studi ch'è vegnì fatg en il chantun Grischun cun agid da projects da model ha mussà cleramain che las finamiras actualas d'ina "tgira ed assistenza optimala" u d'ina "mitigiaziun dals mals" – sco ch'ellas èn formuladas en las incaricas da prestaziun da las organisaziuns da la spitex, da las chasas da persunas attempadas e da tgira sco er dals ospitals acuts – na pon betg ademplir ils basegns da las persunas pertutgadas e pia er betg las pretensiuns da la tgira palliativa. Perquai dovri urgentamain incumbensas liantas surordinadas, per che las largias existentas na daventian betg proximamain problems nunschliabels.
La tgira e l'assistenza d'umans fitg malsauns sco er l'accumpagnament d'umans moribunds na pon betg mo vegnir garantids tras servetschs d'ospizi voluntars e/u tras confamigliaras e tras confamigliars. La collavuraziun tranter persunas spezialisadas cun ina buna scolaziun e gidantras e gidanters laics en purschidas ambulantas e staziunaras sto daventar ina chaussa che sa chapescha da sezza. La tgira palliativa sto appartegnair a la purschida da standard definida.
Nagin na po sa sustrair da l'accumpagnament d'umans fitg malsauns e dal murir. La tgira palliativa pertutga mintgina e mintgin da nus. Perquai cumenza la tgira palliativa gia amez la vita. Quai emblidain nus mo memia savens.
En quest senn vegn la regenza incumbensada da suttametter al cussegl grond – en il rom d'ina revisiun da la lescha per promover la tgira da persunas malsaunas – in rapport ed ina proposta, co che la tgira palliativa po vegnir integrada en l'incarica da basa e co ch'ella po vegnir finanziada.
Cuira, ils 28 d'avust 2009
Cahannes Renggli, Kunz (Cuira), Hardegger, Arquint, Augustin, Barandun, Berni, Berther (Mustér), Berther (Sedrun), Bezzola (Samedan), Bezzola (Zernez), Blumenthal, Bondolfi, Brandenburger, Brüesch, Buchli, Bühler-Flury, Bundi, Caduff, Casparis-Nigg, Casty, Caviezel (Pitasch), Cavigelli, Claus, Conrad, Darms-Landolt, Dermont, Donatsch, Dudli, Fallet, Farrér, Federspiel, Florin-Caluori, Frigg-Walt, Geisseler, Hartmann (Champfèr), Jaag, Jäger, Jeker, Keller, Koch, Kollegger, Loepfe, Mani-Heldstab, Märchy-Michel, Marti, Menge, Mengotti, Meyer-Grass (Claustra Vitg), Michel, Nick, Nigg, Noi-Togni, Parolini, Parpan, Pedrini (Roveredo), Peyer, Pfenninger, Pfiffner-Bearth, Plozza, Portner, Ragettli, Righetti, Stiffler, Tenchio, Thomann, Thöny, Thurner-Steier, Troncana-Sauer, Tuor, Vetsch (Pragg-Jenaz), Wettstein, Zanetti, Candinas (Mustér), Clalüna, Furrer-Cabalzar, Gunzinger, Jecklin-Jegen, Locher Benguerel, Mainetti, Pedrini (Soazza)
Resposta da la regenza
Tenor la definiziun da l'organisaziun mundiala da la sanadad (WHO) è la tgira palliativa ina purschida per umans che pateschan d'ina malsogna greva, progressiva, incurabla u cronica. La tgira ed assistenza dals umans pertutgads sco er l'accumpagnament da lur confamigliaras e da lur confamigliars è ina incumbensa interdisciplinara cumplessiva che cumpiglia tractaments medicinals, intervenziuns da tgira sco er sustegns psichics, socials e spirituals.
En collavuraziun cun la fundaziun Menzi-Jenny-Gertrud ha l'uffizi da sanadad envidà l'onn 2007 tut ils furniturs da prestaziuns dal sectur da la sanadad da sa participar a projects da model per proveder il chantun cun la tgira palliativa. L'uffizi da sanadad ha alura incumbensà sis organisaziuns cun la realisaziun.
En il rom d'ina emprima evaluaziun da quests projects da model èsi vegnì constatà ch'igl èn avant maun las suandantas largias ed ils suandants problems en la purschida da la tgira ed assistenza palliativa actuala:
• La tgira palliativa n'è betg francada en la legislaziun actuala. Mintga singula instituziun po decider sezza, tge structuras e prestaziuns ch'ella vul metter a disposiziun. Ina purschida equivalenta per tut las abitantas e per tut ils abitants da l'entir chantun n'è betg garantida qua tras.
• Perquai che l'incumbensa legala manca, n'èn vegnids sviluppads fin oz nagins teams spezialisads interdisciplinars, sco p.ex. servetschs conciliars per medias e per medis da famiglia, e nagins teams da tgira palliativa mobils che avessan l'incumbensa da sustegnair ils servetschs ambulants, il sectur da lunga durada sco er las persunas che tgiran ina confamigliara u in confamigliar.
• Ils custs da las prestaziuns da coordinaziun per ina rait da provediment na vegnan surpigliads ni da las assicuranzas da malsauns ni dal maun public. Consequentamain na pon bleras pazientas e blers pazients betg finanziar la dimora a chasa e vegnan perquai tramess en ospitals acuts.
• In basegn d'agir vegn constatà er en il sectur da la scolaziun e da la furmaziun supplementara.
Sin plaun naziunal ha il schef dal departament federal da l'intern (DFI) incumbensà il schaner 2008 l'uffizi federal da sanadad publica (UFSP) da sclerir la situaziun da la tgira palliativa en Svizra. Quest scleriment ha mussà cleramain che la tgira palliativa è s'etablida memia pauc en il sectur da la sanadad e che las persunas spezialisadas sco er la populaziun ston vegnir sensibilisadas urgentamain en chaussa. La stad 2008 ha il schef dal DFI perquai declerà che ses departament tractia la promoziun da la tgira palliativa en moda prioritara. La fin d'october 2008 han il DFI e la conferenza da las directuras e dals directurs chantunals da sanadad (CDS) nominà in gremi naziunal per la promoziun da la tgira palliativa sco er quatter gruppas da lavur d'expertas e d'experts davart ils temas "provediment e finanziaziun", "infurmaziun", "furmaziun" e "perscrutaziun". Il gremi naziunal per la promoziun da la tgira palliativa ha la finamira da francar meglier la tgira palliativa en il sectur da la sanadad da la Svizra.
En la "strategia naziunala per la tgira palliativa 2010-2012", ch'è vegnida preschentada ils 23 d'october 2009, vegnan proponidas mesiras per promover la tgira palliativa en il secturs da las purschidas da la tgira palliativa, da la finanziaziun, da la sensibilisaziun, da la furmaziun e da la perscrutaziun. Las mesiras duain vegnir realisadas a partir dal schaner 2010 fin l'onn 2012. La responsabladad principala per la realisaziun han il UFSP, la CDS sco er la societad spezialisada palliative.ch. Els vegnan sustegnids dad auters uffizis federals, dals chantuns sco er dad ulteriuras acturas e dad ulteriurs acturs.
En l'interess d'ina tgira ed assistenza optimala d'umans che pateschan d'ina malsogna greva, progressiva, incurabla u cronica stoi – resguardond las enconuschientschas dal gremi naziunal per la promoziun da la tgira palliativa sco er las mesiras proponidas en la strategia naziunala – vegnir examinà, quant enavant che la lescha da sanadad e la lescha per promover la tgira da persunas malsaunas ston vegnir adattadas e cumplettadas per far frunt a las largias ed als problems numnads qua survart, ch'èn avant maun en la tgira palliativa.
La regenza è pronta d'acceptar questa incumbensa en il senn da las explicaziuns qua survart.
5 da november 2009