La mesadad dal temp transitoric per realisar la nova concepziun federala da la gulivaziun da finanzas e da la repartiziun da las incumbensas tranter la confederaziun ed ils chantuns (NGF) è passada en il fratemp. En il sectur da las instituziuns per persunas cun impediments ha il chantun fatg emprimas experientschas applitgond la responsabladad cumplaina chantunala, sch'i sa tracta da garantir en noss chantun ina purschida suffizienta da chasas da dimora sco er da lieus da lavur e d'occupaziun per persunas cun impediments psichics, spiertals e/u corporals.
Fin ussa èsi vegnì lavurà vi dal nov concept per persunas cun impediments en gruppas da lavur entaifer il chantun ma er en collavuraziun cun gruppas da lavur d'auters chantuns. Resultà da questas stentas è tranter auter il model dal concept CDAS ost dals 4 da zercladur 2009 (”Concept dal chantun x per promover l'integraziun da persunas invalidas tenor l'art. 10 LIPInv”).
Cun la nova concepziun federala da la gulivaziun da finanzas e da la repartiziun da las incumbensas tranter la confederaziun ed ils chantuns (NGF) e cun la lescha federala davart las instituziuns per promover l'integraziun da persunas invalidas (LIPInv) èn sa midadas cumplettamain las cundiziuns generalas per las purtadras e per ils purtaders da las instituziuns per persunas cun impediments. Pussaivladads sa dattan per sviluppar en general il spazi liber economic d'instituziuns per persunas cun impediments sco er per concepir il sistem da finanziaziun pli fitg che fin ussa tenor basegns individuals da tgira da las persunas cun impediments e tenor criteris da prestaziun economics. Cunzunt en cas d'instituziuns per persunas cun impediments che cumpiglian lavuratoris sa porscha la schanza da dar a quests lavuratoris gronds spazis libers – sco en cas da las interpresas pitschnas e mesaunas – per in agir d'interprendidra u d'interprendider.
Las sutsegnadras ed ils sutsegnaders supplitgeschan perquai la regenza da respunder las suandantas dumondas:
1. Co vegnan las purtadras ed ils purtaders da las instituziuns per persunas cun impediments integradas tar l'elavuraziun e tar la furmaziun dal nov concept per persunas cun impediments? En tge furma ed en tge stadi da procedura pon quellas far valair lur giavischs?
2. Ha la regenza l'intenziun d'augmentar l'atgna responsabladad e l'atgna iniziativa da las purtadras e dals purtaders da las instituziuns per persunas cun impediments en cumparegliaziun cun la regulaziun transitorica actuala? Sche gea, tge princips ha ella en quest connex en general ed en spezial tar la finanziaziun?
3. Ha la regenza l'intenziun da permetter a las purtadras ed als purtaders da las instituziuns per persunas cun impediments d'accumular agen chapital (reservas)? Sche gea, tenor tge princips?
4. Ha la regenza l'intenziun da valitar las prestaziuns da las instituziuns per persunas cun impediments en moda pli individuala cumpareglià cun oz ed uschia d'indemnisar pli fitg tenor las expensas d'assistenza individualas che resultan? Sche gea, tge princips ha ella per sviluppar in instrument che mesira l'intensitad d'assistenza dals differents geners d'impediments?
5. Ha la regenza l'intenziun da laschar la repartiziun geografica actuala da las instituziuns per persunas cun impediments – tranter auter intginas instituziuns privatas responsablas cun la furma giuridica d'uniuns, da fundaziuns e.u.v. – sco quai ch'ella è u vul ella realisar in process da concentraziun? Sch'ella vul realisar in process da concentraziun, tge princips ha ella en quest connex?
Cuira, ils 29 d'avust 2009
Cavigelli, Casty, Perl, Arquint, Barandun, Berther (Sedrun), Bleiker, Blumenthal, Bondolfi, Brandenburger, Bucher-Brini, Buchli, Bühler-Flury, Bundi, Caduff, Cahannes Renggli, Candinas (Rabius), Casutt, Caviezel (Pitasch), Christoffel-Casty, Conrad, Darms-Landolt, Dermont, Fallet, Farrér, Federspiel, Florin-Caluori, Gartmann-Albin, Geisseler, Hardegger, Jenny, Keller, Kessler, Kleis-Kümin, Koch, Kollegger, Loepfe, Märchy-Michel, Mengotti, Meyer-Grass (Claustra Vitg), Nick, Noi-Togni, Parpan, Peer, Portner, Ragettli, Sax, Tenchio, Thomann, Tuor, Wettstein, Bürkli, Candinas (Mustér), Furrer-Cabalzar, Grendelmeier-Bannwart, Gunzinger, Mainetti