La regenza grischuna pleda a favur d'ina midada dal sistem electoral per il cussegl grond. L'elecziun da proporz duai dentant vegnir introducida cun il temp ch'è necessari per quai e duai vegnir applitgada per l'emprima giada l'onn 2018. En quest senn oppona la regenza l'iniziativa chantunala dal pievel "Per elecziuns gistas" ad ina cuntraproposta directa.

L'iniziativa dal pievel "Per elecziuns gistas", ch'è vegnida inoltrada l'avust 2011 d'in comité independent, pretenda ch'il cussegl grond dal Grischun vegnia elegì tenor il dretg electoral da proporz. Gia per las proximas elecziuns dal cussegl grond, l'onn 2014, duai vegnir applitgà il dretg electoral da proporz empè dal dretg electoral da maiorz. Tenor las indicaziuns da las iniziantas e dals iniziants duai l'iniziativa modernisar il sistem electoral grischun e procurar ch'el saja sin il medem nivel sco quel da praticamain tut ils auters chantuns e sco quel la confederaziun. L'elecziun da proporz garanteschia a las singulas partidas ina represchentanza en il cussegl grond tenor lur forza effectiva e permettia er la participaziun da partidas pli pitschnas.

Las votantas grischunas ed ils votants grischuns han pudì prender posiziun ils ultims 75 onns pliras giadas davart la dumonda da l'introducziun dal dretg electoral da proporz per l'elecziun dal cussegl grond. Fin oz ha il suveran refusà tut las intervenziuns a favur d'ina midada dal sistem electoral existent, per part dentant cun in resultat stretg. Ultra dal chantun Grischun elegia mo pli il chantun Appenzell Dadens ses parlament exclusivamain tenor l'elecziun da maiorz. Intgins chantuns, sco per exempel ils chantuns Uri ed Appenzell Dador, han in sistem electoral maschadà.

Il temp è madir per ina midada
La regenza grischuna ha proponì – gia en connex cun l'iniziativa dal pievel "Pro proporz" 1996, sco er a chaschun da la revisiun totala da la constituziun chantunala 2003 – la varianta dal "model grischun" per ina renovaziun dal sistem electoral. Gia alura vuleva la regenza ademplir en spezial il giavisch d'ina meglra represchentanza da las minoritads en il parlament. Ils ultims onns èn las relaziuns socialas e politicas sa midadas vinavant en il chantun. Las differenzas territorialas èn oz relativadas fermamain, la cuntrada politica è sa diversifitgada anc pli fitg. Ils arguments per ina midada da sistem èn pli ferms che mai.

Malgrà questa tenuta fundamentala positiva envers l'introducziun da l'elecziun da proporz refusa la regenza l'iniziativa dal pievel "Per elecziuns gistas". Sche l'iniziativa vegniss acceptada da las votantas e dals votants fissan necessarias tant ina legislaziun executiva cumplessiva sco er grondas lavurs preparatoricas organisatoricas e tecnicas. Bleras dumondas stuessan vegnir scleridas. Per exempel prevesa l'iniziativa da nov ils districts sco circuls electorals. La repartiziun dals circuls electorals sin basa dals districts actuals na cuntenta dentant – en elecziuns da proporz – betg las pretensiuns da la constituziun federala. L'uschenumnada "egualitad da la valur dal success" da las vuschs stuess vegnir garantida supplementarmain.

Cuntraproposta en in proceder realistic
I fiss pussaivel da realisar las elecziuns 2014 tenor l'elecziun da proporz mo cun in proceder absolutamain optimal da tut las mesiras ch'èn necessarias per quai. Tenor l'avis da la regenza na pon ins dentant betg responsar da discutar e da decider la dumonda d'in futur sistem electoral per il chantun Grischun mo en in rom temporal uschè stretg. D'agiuntar èsi ch'ils districts vegnan probablamain abolids la fin da l'onn 2016 en consequenza da la refurma territoriala currenta. Per las elecziuns da l'onn 2018 stuessan ils circuls electorals puspè vegnir fixads da nov.

La regenza propona al cussegl grond d'opponer l'iniziativa ad ina cuntraproposta directa che prevesa d'introducir l'elecziun da proporz per las elecziuns da renovaziun 2018. I vegn surlaschà al legislatur da reglar fin alura tut ils elements d'in sistem electoral da proporz. Cuntrari a l'iniziativa dal pievel "Per elecziuns gistas" vegnan ils mandats repartids sco fin ussa sin circuls electorals, e quai correspundentamain a la populaziun residenta svizra. L'iniziativa basa la repartiziun dals mandats sin la populaziun residenta en total.

L'iniziativa e la cuntraproposta duain vegnir suttamessas a medem temp a la votaziun dal pievel ils 3 da mars 2013. La concepziun dal project da votaziun dependa dentant dals conclus concrets dal cussegl grond. Il parlament vegn a tractar la fatschenta en la sessiun d'october 2012.


Agiuntas:
- Missiva da la regenza al cussegl grond: iniziativa chantunala dal pievel "Per elecziuns gistas"


Infurmaziuns:
- presidenta da la regenza Barbara Janom Steiner, scheffa dal departament da finanzas e vischnancas, tel. 081 257 32 01
- chancelier Claudio Riesen, tel. 081 257 22 21


Gremi: regenza
Funtauna: rg chanzlia chantunala dal Grischun