Per ils fieus dal 1. d'avust dastga vegnir duvrada mo laina natirala e betg tractada. Envidar mantuns cun laina veglia duvrada u schizunt cun rument è scumandà per lescha. L'uffizi chantunal per la natira e l'ambient tira endament las prescripziuns vertentas avant la festa naziunala svizra.
La festa naziunala svizra dal 1. d'avust n'è betg ina permissiun da far acziuns illegalas da dismessa sut tschiel avert. Igl è scumandà per lescha d'arder ruments – latiers tutga er laina veglia d'edifizis spazzads, da palettas, da chistas da lain, da mobiglia, da saivs e.u.v. – en il liber u en brischaders che n'èn betg adattads per quai. In tal cumportament ha per consequenza ina denunzia ed in chasti cun multa. Tar talas acziuns da combustiun arrivan metals grevs cun il fim directamain en l'aria da respirar u restan enavos en la tschendra ubain en la terra. Ultra da quai vegnan deliberadas substanzas nuschaivlas en l'aria che donnegeschan la sanadad, ch'èn toxicas e cancerogenas sco idrocarbons aromatics policiclics (PAK), dioxins e furans. Per persunas che sa trategnan en vischinanza da tals fieus vul quai dir ch'ellas respireschan senza savair grondas concentraziuns da substanzas nuschaivlas per la sanadad.
Laina veglia duvrada e rument tutgan en il stabiliment per arder ruments
Analisas en connex cun spazzadas d'edifizis han mussà che er laina veglia duvrada apparentamain betg tractada cuntegna – cumpareglià cun il cuntegn natiral da laina dal guaud – metals grevs en ina concentraziun massivamain pli auta (fin ad 800 giadas pli auta). Tar laina veglia tractada visiblamain èn vegnidas chattadas valurs anc bler pli grondas (concentraziuns fin a 50 000 giadas pli autas). Cumpareglià cun in stabiliment modern per arder ruments (SAR) producescha la combustiun illegala da rument passa milli giadas dapli dioxins e furans. Las autas temperaturas en ils implants da combustiun da las SAR d'ina vart e la procedura da plirs pass per nettegiar gas da chamin cun filters e catalisaturs da l'autra vart garanteschan che las limitas d'emissiun severas pon vegnir ademplidas.
Far correctamain in fieu dal 1. d'avust
Per fieus da festa sco quel dal 1. d'avust dastga vegnir duvrada mo laina natirala e bain setga, inclusiv la scorsa, la dascha u las puschas. Per ina combustiun uschè cumpletta e cun uschè pauc fim sco pussaivel èsi raschunaivel da sfender la laina radunda. In fieu da laina ch'è vegnì fatg correctamain duess arder senza fim visibel 15 minutas suenter ch'el è vegnì envidà. Quai po vegnir cuntanschì cun la metoda "envidar sura" resp. "envidar en direcziun dal fieu". Per envidar in fieu dal 1. d'avust u d'in fieu da gril na dovri nagina permissiun. Tut tenor la vischnanca ston fieus dal 1. d'avust u auters fieus da festa vegnir annunziads a l'autoritad cumpetenta; mintgin è obligà da s'infurmar sezza davart las regulaziuns che valan en sia vischnanca.
Permissiun per arder ruments verds è necessaria
Durant tut l'onn vala: Per arder ruments verds che resultan per exempel tar la tgira dad urs dal guaud u sche pastgiras d'alp u da chasa vegnan rumidas dovri ina permissiun. L'uffizi per la natira e l'ambient conceda sin dumonda las permissiuns correspundentas, sche las premissas èn ademplidas. La combustiun permessa è colliada cun cundiziuns, che stuessan vegnir observadas er cun envidar in fieu dal 1. d'avust (vesair la fanestra).
Fanestra:
Tge ston ins resguardar tar la combustiun permessa da ruments verds?
Per arder ruments verds sto vegnir inoltrà ordavant ina dumonda da permissiun; il formular correspundent sa chatta sin la pagina d'internet da l'uffizi chantunal per la natira e l'ambient (UNA)
www.anu.gr.ch sut "ANU aktuell" tar "Neuigkeiten des ANU" > Umgang mit Grünabfällen. La combustiun permessa è colliada cun las suandantas cundiziuns che ston da princip er vegnir resguardadas cun envidar fieus da festa sco il fieu dal 1. d'avust:
- Tscherner in lieu adattà; laschar ina distanza da segirezza envers il guaud ed envers edifizis.
- Plunar si la laina pir curt avant ch'ella duai vegnir envidada: Metter in giatter enturn la pluna da laina, per che nagins animals pitschens na possian sa zuppar sut il mantun durant la notg e ston patir ina mort dolurusa, sche la pluna vegn envidada.
- Betg arder ruments: Material ch'è maschadà cun substanzas estras sco rument, laina restanta u laina veglia duvrada na dastga betg vegnir ars sut tschiel avert, mabain sto vegnir dismess en in stabiliment per arder ruments u en in implant per arder laina duvrada.
- Envidar correctamain il fieu: Per cuntanscher svelt autas temperaturas duvrar mo material sitg per envidar; envidar da surengiu e betg suten per terra; vesair www.fairfeuern.ch.
- Betg duvrar acceleraders da fieu sco benzin, ieli duvrà e.u.v.
- Evitar fieus brasclants: Sfender laina radunda, betg duvrar resgim u stalizzas.
- Resguardar la situaziun da l'aura: Betg far fieu sch'igl exista in privel d'incendi dal guaud e da la cultira u sch'i sufla in vent ferm.
- Mai laschar in fieu senza surveglianza: Sch'il vent cumenza a suflar u mida direcziun, po in brastger tuttenina puspè cumenzar ad arder.
Agiunta:
Infurmaziuns:
- Hans Michel, uffizi per la natira e l'ambient, controlla d'installaziuns da combustiun, tel. 081 257 29 94, e-mail
hans.michel@anu.gr.ch
- Georg Thomann, uffizi per la natira e l'ambient, manader da la partiziun "aria, canera e radiaziun", tel. 081 257 29 52, e-mail
georg.thomann@anu.gr.ch
Gremi: uffizi per la natira e l'ambient
Funtauna: rg uffizi per la natira e l'ambient