En la consultaziun tar il nov concept davart il luf pretenda la regenza grischuna in management pragmatic dal luf en il senn da la moziun Engler. Plinavant ha la regenza prendì enconuschientscha dal fatg che l'iniziativa dal pievel "Per ina chatscha etica che sa cumporta cun la natira" è reussida.
Concept davart il luf: La moziun Engler mussa la via
Per la regenza grischuna n'è il sboz per in nov concept davart il luf, ch'è vegnì elavurà da la confederaziun, betg adattà en la pratica. Las premissas per sajettar en moda facilitada singuls lufs e per reglar ils effectivs da lufs èn formuladas en moda memia severa e cumplitgada. Cunzunt na satisfan las mesiras da regulaziun sin basa da donns pli gronds en l'agricultura betg pli al svilup actual cun rotschas lufs. Il sboz dal concept davart il luf è bun per il management da lufs singuls. Nua ch'i èn percunter sa furmadas rotschas lufs cun ina gronda rata da reproducziun, sco al Calanda sur Cuira, sto vegnir prendì en mira urgentamain in nov tractament pragmatic.
Sco che la regenza scriva en sia posiziun a l'uffizi federal d'ambient (UFAM), stoppia il management dal luf vegnir adattà en il senn da la moziun "Coexistenza dal luf e da la populaziun muntagnarda", inoltrada dal cusseglier dals chantuns Stefan Engler. Uschia duain en emprima lingia lufs che han in cumportament problematic, ch'èn pauc timids e che van fin en ils abitadis pudair vegnir allontanads en l'avegnir d'ina populaziun da lufs. Tals animals pauc timids èn per regla lufs giuvens. Intervenziuns en questa classa da vegliadetgna èn ina mesira efficazia per limitar la creschientscha da la populaziun da lufs e per promover ch'ils lufs daventan timids envers ils umans ed ils abitadis. Uschia pudess ins er cuntanscher ina meglra acceptanza dals lufs da vart da la populaziun. La regenza grischuna pretenda energicamain che la moziun Engler e la revisiun parziala respectiva da la lescha federala da chatscha vegnian realisadas svelt.
En detagl ha la regenza resalvas davart differents puncts dal sboz dal concept. Tranter auter sto vegnir schluccada anc pli fitg la premissa per reglar in effectiv da lufs en il territori pertutgà pervia da perditas per la chatscha, e criteris forestals – p.ex. nagins donns da ruier smesirads en il guaud – ston vegnir stritgads, cunquai ch'i sa tracta da restricziuns supplementaras.
Per il management dal luf dovri tenor l'avis da la regenza da princip paucs, ma simpels e clers criteris per sajettar il luf. Per reglar in effectiv da lufs sto vegnir cumprovada ina reproducziun en la rotscha respectiva. Ils lufs ston lura vegnir sajettads en enclegientscha cun il UFAM. Ulteriuras cundiziuns restrictivas n'èn betg necessarias.
Iniziativa dal pievel "Per ina chatscha etica che sa cumporta cun la natira"
L'iniziativa dal pievel "Per ina chatscha etica che sa cumporta cun la natira" ch'è vegnida inoltrada ils 26 d'avust 2014 a la chanzlia chantunala è reussida cun 3250 suttascripziuns valaivlas. L'iniziativa legislativa è vegnida redigida en furma d'ina proposta generala. En il rom dals conclus da princip da la regenza e resguardond ils termins legals vegn l'iniziativa surdada al departament da construcziun, traffic e selvicultura per l'ulteriura elavuraziun.
Novas limitas da CO2 per ina reducziun da la taglia da traffic
La regenza grischuna ha adattà l'ordinaziun tar la lescha introductiva tar la lescha federala davart il traffic sin via. Las limitas da CO2 per ina reducziun da la taglia da vehichels a motor levs cun paucas emissiuns èn vegnidas fixadas da nov sin basa dal progress tecnologic. A partir da l'onn 2015 vegn la taglia da traffic reducida da nov per 60 pertschient per vehichels a motor levs cun in'emissiun da CO2 da maximalmain 120 g/km (fin ussa 130 g/km) e per 80 pertschient per vehichels a motor levs cun in'emissiun da CO2 da maximalmain 105 g/km (fin ussa 110 g/km). Per vehichels dal traffic public da lingia vegn concedida da nov ina reducziun generala da la taglia da traffic da 50 pertschient.
Da vischnancas e da regiuns
- Mesauc: La nova constituziun da la vischnanca da Mesauc dals 20 d'avust 2014 vegn approvada.
- Savognin: La revisiun parziala da la planisaziun locala, concludida da la vischnanca da Savognin ils 12 da mars 2012 ed ils 2 da december 2013 en connex cun la creaziun da novas zonas per edifizis agriculs, vegn approvada.
Contribuziuns chantunalas a differentas instituziuns
- Crusch cotschna dal Grischun: Il chantun sustegna er ils onns proxims il project "Rait sociala" da la Crusch cotschna dal Grischun. La regenza ha approvà ina nova cunvegna da prestaziun fin la fin da l'onn 2017. La contribuziun chantunala maximala importa en tut 240 000 francs per onn. En il rom dal project "Rait sociala" intermediescha la Crusch cotschna dal Grischun persunas ch'èn ablas da lavurar, ma che n'han nagin dretg da survegnir prestaziuns da l'assicuranza cunter la dischoccupaziun. Il project distgargia uschia ils servetschs socials regiunals che vegnan manads dal chantun.
- Hotel Helvetia SA, Müstair: A l'hotel Helvetia SA, Müstair, vegn concedì in emprest chantunal da 250 000 francs e garantida ina contribuziun chantunala da 50 000 francs per engrondir e renovar l'hotel. Tras il project vegn auzada la capacitad d'alloschament da 34 a 50 letgs, ed il standard vegn adattà tut en tut al nivel da trais stailas. L'hotel Helvetia è il pli grond manaschi d'alloschament en Val Müstair. En quest reguard ha il project ina relevanza per l'ulteriur svilup da la Biosfera Val Müstair e per l'entir svilup turistic da la Val Müstair.
- Fundaziun Museum svizzer al liber Ballenberg, Berna: Per renovar ils tetgs da schlondas e per documentar ils edifizis da l'alp Champatsch en il museum al liber Ballenberg en il chantun Berna vegn garantida ina contribuziun da 63 000 francs. Ils edifizis da l'alp Champatsch eran vegnids surpigliads l'onn 1988 dal museum al liber Ballenberg e preservads uschia da la destrucziun. Il museum ha la finamira da transferir en il museum perditgas impurtantas da l'architectura svizra che na pon betg pli vegnir mantegnidas al lieu, d'elavurar lur istorgia e da mantegnair quellas per la posteritad. Las lavurs da mantegniment vi d'objects che derivan dal chantun Grischun èn vegnidas pajadas fin ussa dal museum. Ils novs tetgs necessaris per ils edifizis da l'alp Champatsch surpassan dentant sias pussaivladads finanzialas.
Project da vias
-
Engrondiment da la basa per il mantegniment da las vias Tua, Beiva: Il project d'exposiziun per engrondir la basa per il mantegniment da las vias Tua da l'uffizi da construcziun bassa en la vischnanca da Beiva vegn approvà. Il project prevesa principalmain da cumplettar l'edifizi existent cun in implant da silos per sal e per crappella. Uschia vegnan stgaffidas las premissas per in servetsch da mantegniment da las vias effizient ed economic.
Ultra da quai ha la regenza approvà 817 000 francs per lavurs da construcziun sin il suandant traject:
- Via da Roncaglia: lavurs d'impressari e da cuvrida, Raggaliastrasse – bogn avert
Gremi: regenza
Funtauna: rg chanzlia chantunala dal Grischun