En il chantun Grischun duai vegnir facilità l'access a documents uffizials. Per quest intent suttametta la regenza al cussegl grond ina missiva per il relasch d'ina lescha davart il princip da transparenza (lescha da transparenza). Il princip da transparenza duai valair mo sin plaun chantunal.

La regenza grischuna suttametta al cussegl grond ina missiva per l'introducziun dal princip da transparenza. En l'avegnir duai mintga persuna survegnir access a documents uffizials, senza ch'ella stoppia cumprovar in interess spezial areguard l'invista. Davart l'access vegni decidì sin fundament d'ina dumonda concreta e suenter ina consideraziun dals interess en il cas singul. L'access po vegnir restrenschì mo en cas excepziunals fixads en la lescha, e quai per proteger interess publics u privats predominants. En cas da dispita po l'access vegnir fatg valair sin la via giudiziala. Ensemen cun la politica d'infurmaziun ch'il chantun pratitgescha gia en moda fitg activa, procura il princip da transparenza per anc dapli invista en l'activitad statala.

Cun quest project ademplescha la regenza ina incumbensa parlamentara ch'è vegnida acceptada en la sessiun da zercladur 2014. En quai che reguarda la realisaziun dal princip da transparenza va la missiva main lunsch che anc il sboz da consultaziun. Sco quai che la regenza ha gia annunzià en la communicaziun a las medias dals 8 da fanadur 2015, tegna ella uschia quint da la critica e dals ulteriurs giavischs ch'èn vegnids exprimids en la consultaziun, particularmain areguard il champ d'applicaziun cumplessiv.

Applicaziun mo sin plaun chantunal
Resguardond il cler resultat da la procedura da consultaziun vegn il champ d'applicaziun persunal da la lescha da transparenza restrenschì sin il plaun chantunal. Uschia duai vegnir tegnì quint da las relaziuns spezialas dal chantun che ha anc fitg bleras structuras localas. Sin basa da quellas pudessan resultar tscherts problems tar l'execuziun dal princip da transparenza. Exceptadas restan pia en spezial las vischnancas e las regiuns sco er las plaivs da las baselgias chantunalas. En general exceptads vegnan plinavant ils furniturs chantunals da prestaziuns dals fatgs da sanadad e dals fatgs socials (en spezial l'ospital chantunal dal Grischun, ils servetschs psichiatrics dal Grischun e l'institut d'assicuranza sociala). Quai è giustifitgà, perquai che questas instituziuns stattan en ina concurrenza economica e plinavant perquai ch'i èn per il solit pertutgadas datas persunalas spezialmain sensiblas. Al princip da transparenza èn pia suttamessas d'ina vart las autoritads, administraziuns e cumissiuns dal chantun, da las corporaziuns, da las instituziuns e da las fundaziuns chantunalas da dretg public che n'èn betg exceptadas dal champ d'applicaziun, da las baselgias chantunalas, da l'autra vart persunas natiralas u giuridicas u autras organisaziuns privatas, uschenavant ch'ellas adempleschan incumbensas publicas chantunalas.

Procedura simpla e svelta e per regla gratuita
La procedura è simpla e svelta. Las dumondas d'invista vegnan per regla giuditgadas il pli tard suenter 20 dis. E la procedura d'access è per regla gratuita. Mo sch'il tractament d'ina dumonda d'access chaschuna custs e lavur considerabla, dastgan vegnir incassadas taxas che cuvran ils custs. L'incassament da custs sto restar in'excepziun.

Protecziun giuridica extendida
Sch'ina autoritad refusa dal tuttafatg u per part ina dumonda d'invista, sto ella relaschar ina disposiziun motivada. Questa disposiziun po lura per il solit vegnir contestada sco emprim entaifer l'administraziun. Er questa procedura è da princip gratuita. Pir sch'i dat in eventual recurs a la dretgira administrativa, pon resultar custs da dretgira. D'ina procedura da mediaziun vegni desistì, per pudair liquidar en moda speditiva il cas.

La missiva duai vegnir tractada dal cussegl grond durant la sessiun da december 2015. Suenter la deliberaziun po la nova lescha da transparenza entrar en vigur il pli baud il 1. d'avust 2016.


Infurmaziuns:
chancelier dr. Claudio Riesen, tel. 081 257 22 21, e-mail Claudio.Riesen@staka.gr.ch


Gremi: regenza
Funtauna: rg chanzlia chantunala dal Grischun