Mintga favrer survegn mintga purtader da scola dal DECA ina disposiziun dal departament davart ils meds d'instrucziun ch'èn obligatorics en il Grischun. En quella èsi definì, tge meds d'instrucziun che ston vegnir duvrads e pia er cumprads per tge rom e per tge classa.
Enfin ussa avevan las scolaras ed ils scolars en la gronda part dals roms in cudesch cun pensums e lezias, saja quai en las linguas, en la matematica u en auters roms. Ellas ed els han alura pudì scriver il resultat respectiv en in carnet. Uschia han ils cudeschs pudì vegnir duvrads blers onns.
Dapi in pèr onns èsi usit en il stgalim superiur da duvrar uschenumnads cudeschs tematics en ils roms linguistics. Tar quels vegn la soluziun respectiva scritta mintgamai directamain en il carnet da lavur. Quel po pia vegnir duvrà mo ina giada.
A partir da l'onn da scola 2011/12 vegn introducì in nov med d'instrucziun obligatoric per l'instrucziun da matematica a partir da la 2. classa da la scola primara. Ils onns che suondan vegn la midada al nov med d'instrucziun er fatga per las classas 3 fin 6. Per il medem onn da scola vegn introducì in nov med d'instrucziun da matematica cun il medem sistem a diever unic er en il stgalim superiur.
En quest connex tschentain nus las suandantas dumondas a la regenza:
1. Poi vegnir fatg quint cun in meglierament da l'instrucziun grazia al nov med d'instrucziun a diever unic?
2. Èsi previs che ulteriurs roms ston vegnir instruids en l'avegnir cun meds d'instrucziun a diever unic?
3. Cun tge custs supplementars per scolara e per scolar ston ils purtaders da scola far quint pervia dals meds d'instrucziun a diever unic?
4. Na fissi betg inditgà ch'il chantun, che chaschuna custs supplementars cun ina disposiziun, surpigliass sez quests custs supplementars?
5. N'è la regenza er betg da l'opiniun che la mentalitad da bittar davent tut vegnia promovida gia en scola grazia a quests novs meds d'instrucziun?
Cuira, ils 20 d'avrigl 2011
Michael (Donat), Blumenthal, Michel (Tavau Monstein), Aebli, Buchli-Mannhart, Campell, Clalüna, Davaz, Gasser, Heinz, Jeker, Koch (Tumein), Kollegger (Cuira), Komminoth-Elmer, Lorez-Meuli, Mani-Heldstab, Niggli-Mathis (Grüsch), Papa, Pedrini (Roveredo), Rathgeb, Stiffler (Tavau Plaz), Fausch, Gugelmann, Haltiner
Resposta da la regenza
La regenza resguarda meds d'instrucziun moderns ed adattads al stgalim sco parts integralas fundamentalas da mintga buna scola. Meds d'instrucziun che vegnan duvrads en moda vasta e per pli ditg pon ademplir ozendi las pretensiuns autas mo, sch'els vegnan examinads, surlavurads ed amplifitgads periodicamain. Tant da chasas edituras chantunalas sco er privatas vegnan sviluppadas adina pli savens unitads cumplettas da meds d'instrucziun. Quellas pon sa cumponer tranter auter d'in manual per la persuna d'instrucziun, d'in cudesch tematic per las persunas en scolaziun, da carnets da lavur individuals a diever unic sco er da fegls da lavur preparads en moda electronica. Unitads da meds d'instrucziun che han pliras parts signifitgeschan in sustegn optimal per il process d'emprender, èn però er colliadas cun custs correspundents.
Il med d'instrucziun da matematica che vegn menziunà en la dumonda e che vegn introducì pass per pass en las scolas popularas dal Grischun a partir da l'onn da scola 2011/12 è concepì sco unitad cun pliras parts. En cas dal manual per la persuna d'instrucziun ed en cas da l'ordinatur cun las soluziuns sco er en cas dal DC-ROM cun ils fegls da lavur sa tracti d'ina acquisiziun unica. Il cudesch tematic è concepì sco med d'instrucziun tradiziunal per las persunas en scolaziun e po – sco set da classa – vegnir duvrà per pliras annadas. Unicamain en cas dals carnets da lavur e dals carnets accumpagnants sa tracti d'uschenumnads meds d'instrucziun a diever unic. Els cumpletteschan ils exercizis dal cudesch tematic, servan a la lavur da cuntinuaziun individuala ed approfundeschan ils cuntegns didactics. Ils uffants scrivan directamain en ils carnets da lavur. L'ovra da matematica da pliras parts da la chasa editura da Turitg vegn resguardada sco buna soluziun e vegn duvrada er en il chantun Grischun sco med d'instrucziun obligatoric.
Sut quest aspect pon las dumondas che vegnan tschentadas en l'intervenziun parlamentara vegnir respundidas sco suonda:
1. Meglieraziuns da l'instrucziun n'èn liadas ni a meds d'instrucziun a diever unic ni ad in'autra concepziun da meds d'instrucziun. Decisiv è ch'i stat a disposiziun per mintga rom la gista cumbinaziun da meds d'instrucziun e da materials d'instrucziun.
2. Per mintga rom duai er en l'avegnir vegnir tschertgà e duvrà il med d'instrucziun il pli adattà. En quest connex na vegnan ils meds d'instrucziun a diever unic betg resguardads sco concurrenza dals meds d'instrucziun tradiziunals, mabain sco lur cumplettaziun. Adina dapli meds d'instrucziun moderns han sco supplement materials a diever unic.
3. Dapi decennis vegnan ils meds d'instrucziun concepids en moda adina pli attractiva ch'è però cumbinada cun expensas adina pli grondas. Pervia da quai s'augmentan lur pretschs. En quest connex na van ils custs supplementars betg mo a donn e cust dals uschenumnads meds d'instrucziun a diever unic. Perquai ch'ils pretschs da meds d'instrucziun dependan dal martgà da meds d'instrucziun che sa sviluppa svelt na pon las instituziuns ch'èn responsablas per la scola betg far prognosas a lunga vista per ils pretschs dals meds d'instrucziun.
4. En il rom dal preventiv che l'instituziun responsabla sto – tenor la lescha da scola – metter a disposiziun per sia scola populara han er ils meds d'instrucziun ina posiziun impurtanta. Eventualas differenzas dal pretsch dals singuls meds d'instrucziun ch'ins po cumprar sin il martgà da meds d'instrucziun n'èn però betg fitg grondas e giogan ina rolla plitost subordinada en il connex general. Custs da meds d'instrucziun bler pli auts vegnan percunter chaschunads a las instituziuns responsablas mintgamai tras ina nova valitaziun dals roms ch'existan gia (p.ex. las 1. linguas estras) sco e tras l'introducziun da novs roms d'instrucziun (p.ex. englais).
5. La regenza parta ils quitads che vegnan pronunziads en la dumonda, ch'i vegnia promovida tar la giuventetgna – nunintenziunadamain – la mentalitad da bittar davent tut cun introducir tscherts products novs. En ils meds d'instrucziun a diever unic na vesa ella nagin privel en quest reguard. Las scolaras ed ils scolars duain emprender da tractar mintga med d'instrucziun cun tgira. Gist cun in med d'instrucziun a diever unic che sa sviluppa per il singul uffant en il decurs da l'onn da scola – grazia a sias remartgas ed a sias notizias – adina pli fitg ad in'ovra da consultaziun individuala nascha savens ina relaziun persunala. Cun tgirar conscientamain che tut ils meds d'instrucziun vegnian tractads cun quità è la scola populara en cas da dar in cunterpais positiv a la mentalitad da bittar davent tut e da consum ch'è derasada en nossa societad.
26 da matg 2011