Navigation

Inhaltsbereich

Incumbensa Della Vedova concernent il resguard da lain tar la submissiun d'edifizis publics en il chantun Grischun

Sessiun: 14.06.2017

Las sutsegnadras ed ils sutsegnaders pretendan ch'i vegnia duvrà dapli lain en edifizis finanziads dal maun public. Tar la planisaziun, tar la construcziun e tar la gestiun d'edifizis e da stabiliments subvenziunads dal maun public duai – uschenavant che quai è adattà – vegnir promovida l'utilisaziun da lain, tenor pussaivladad da lain indigen grischun u almain svizzer. Per l'obligaziun correspundenta dals patruns da construcziun duain vegnir stgaffidas cundiziuns generalas giuridicas.

Ils ultims 13 onns èn vegnidas drizzadas a la regenza fin ussa ina incumbensa (Thomann 2004) sco er ina dumonda (Deplazes 2014) davart questa tematica. L'onn 2004 era la regenza da princip sa declerada pronta d'examinar e sche pussaivel da promover il diever dal material da construcziun «lain» tar agens edifizis. Areguard ils edifizis subvenziunads vuleva il chantun plinavant s'engaschar tar ils patruns da construcziun, per che la varianta «lain» vegnia mintgamai examinada e cumparegliada cun autras propostas da soluziun.

La dumonda numnada da l'onn 2014 ha ludà ch'ils differents edifizis da l'uffizi da construcziun bassa sajan exemplarics, ha dentant renvià a deficits massivs tar edifizis correspundents. Questa situaziun n'è displaschaivlamain strusch sa midada en il fratemp. Patruns da construcziun privats vesan dentant adina pli savens il potenzial da la construcziun en lain moderna. Per la construcziun privata da chasas da pliras famiglias en Svizra èn vegnids duvrads l'onn 2009 – tenor la scola auta spezialisada bernaisa – anc 187 000 m³ lain, ma l'onn 2014 gia 323 000 m³, quai che correspunda ad in augment da 72 %.

Ina dinamisaziun sin tut ils stgalims da la branscha da lain è dentant absolutamain giavischabla, perquai che l'utilisaziun da lain è d'in grond interess public pervia dals avantatgs ecologics da questa materia prima e pervia da sia posiziun en l'economia regiunala da guaud e da laina. Tras l'utilisaziun da lain sco material da construcziun vegn duvrada ina materia prima che po vegnir designada sco material regenerabel insumma, perquai ch'ella arcuna CO2 ed ha ina bilantscha favuraivla areguard l'energia grischa. L'impurtanza da l'economia da guaud e da laina per la politica regiunala è fitg gronda, perquai ch'ella segirescha numerusas plazzas da lavur er en regiuns perifericas. Ultra da quai è il know-how da la construcziun en lain sa sviluppà vinavant fermamain ils ultims 20 onns, ed oz èn ins bun d'offrir soluziuns excellentas tant areguard l'ecologia, la funcziunalitad sco er l'estetica.

La legislaziun davart las submissiuns scumonda da pretender directamain tscherts producents u ina tscherta derivanza. Tuttina datti in spazi d'agir per pudair favurisar l'utilisaziun da lain indigen er tar edifizis publics. Quest spazi d'agir è vegnì sondà en il chantun Friburg tras l'advocat dr. iur. Jean-Michel Brahier en l'expertisa giuridica dals 21 da mars 2014. Quai cun il resultat ch'il chantun ha tuttavia pussaivladads. Da menziunar è er il manual davart la favurisaziun da lain svizzer en il rom da submissiuns.

Differents chantuns tiran gia a niz quest spazi d'agir. Uschia ha la regenza dal chantun Friburg relaschà ils 19 d'avust 2014 ina directiva davart l'utilisaziun da lain tar edifizis publics dal chantun e tar edifizis da scola subvenziunads dal chantun. Quatter disposiziuns da questa directiva valan da vegnir menziunadas spezialmain: a) en las submissiuns d'edifizis vegni adina precisà che l'utilisaziun da lain vegnia promovida; b) en la giuria è adina represchentada ina persuna spezialisada per construcziun en lain; c) labels da lain vegnan renconuschids; d) lain da l'agen guaud chantunal vegn preferì. Questa directiva da l'executiva chantunala sa cumprova bain. En consequenza da quai è Friburg sa decidì per ina varianta en lain per la construcziun dal nov edifizi administrativ, ch'è actualmain il pli grond dal chantun. L'edifizi da polizia ch'è ussa realisà a Granges-Paccot persvada areguard l'estetica, l'ecologia da construcziun e la funcziunalitad e porscha in ambient da lavurar productiv ed agreabel a 160 collavuraturas e collavuraturs.

Per quests motivs incumbensain nus la regenza d'elavurar basas giuridicas correspundentas en il chantun Grischun.

Cuira, ils 14 da zercladur 2017

Della Vedova, Danuser, Thomann-Frank, Alig, Atanes, Berther (Mustér), Bondolfi, Bucher-Brini, Buchli-Mannhart, Caduff, Caluori, Casanova (Glion), Cavegn, Crameri, Deplazes, Dermont, Dosch, Epp, Fasani, Gartmann-Albin, Geisseler Hans, Giacomelli, Jaag, Jenny, Joos, Kappeler, Kollegger, Komminoth-Elmer, Kunfermann, Lamprecht, Locher Benguerel, Lorez-Meuli, Märchy-Caduff, Mathis, Monigatti, Niederer, Noi-Togni, Papa, Pedrini, Perl, Peyer, Salis, Schneider, Steiger, Tenchio, Tomaschett (Breil), Weber, Zanetti, Berther (Segnas), Bossi, Föhn, Geisseler Severin, Wellig

Resposta da la regenza

La regenza renconuscha ils aspects positivs dal lain producì en moda persistenta ed è conscienta da l'impurtanza da questa materia prima regenerabla per la politica regiunala. En l'utilisaziun per lung da l'entira chadaina da laina sa chatta in potenzial che generescha grondas valurs per l'entir chantun. Medemamain è la tgira activa dal guaud – ed uschia er l'explotaziun da laina – in element impurtant per proteger en moda persistenta l'uman e ses spazis da viver.

Dapi onns è quai la clera finamira da la regenza d'utilisar tant sco pussaivel la resursa indigena "lain". Quai na mussan betg mo las respostas a las intervenziuns parlamentaras menziunadas Thomann e Deplazes, mabain cunzunt er numerus edifizis da la generaziun pli giuvna ch'èn construids en moda integrala en lain – sco las duas basas tecnicas a Tavau ed a Glion, indesch basas realisadas (tranter auter Puschlav) e trais basas planisadas per il mantegniment da las vias, plirs edifizis d'economia dals manaschis agriculs chantunals, il center per la scolaziun vi da maschinas al Plantahof, il center da controlla per il traffic pesant Cazas/Realta, ils stabiliments per l'allevament da peschs a Trun ed a Puschlav, l'edifizi da manaschi dal curtin forestal a Roten, las 40 stanzas da scola temporaras e la mensa per la scola chantunala grischuna cun la pussaivladad da duvrar pli tard otg stanzas da scola per engrondir la scola auta da pedagogia, ils edifizis d'alloschi temporars planisads durant la renovaziun dal convict cun la pussaivladad da duvrar quels pli tard en auters lieus ed il center per l'emprima registraziun planisà al Meiersboden – sco er l'applicaziun da lain per l'interiur (entir equipament dal nov stabiliment giudizial Realta), per fatschadas e per fanestras. Medemamain vegn lain duvrà savens sco purtader d'energia. Sper implants gronds èn en funcziun tar il chantun er numerus implants pli pitschens da pellets. Ultra da quai èn differentas punts e divers surpassadis da la rait da vias chantunalas vegnids construids en lain.

Tar tut las proceduras da concurrenza per edifizis dal chantun è il diever da lain adina ina varianta pussaivla. Tras la prescripziun dal label d'energia Minergie-P-Eco per edifizis novs e tras la valitaziun dals projects areguard lur cumpatibilitad ecologica, sco quai ch'i vegn pretendì da l'ordinaziun chantunala d'energia, èsi pia garantì gia oz ch'i vegnian elavuradas propostas da soluziun persistentas. Uschia resultan propostas innovativas sin basa da las pretensiuns fundamentalas envers in edifizi.

Da reglamentar da nov supplementarmain il diever da lain tar edifizis chantunals e tar edifizis che vegnan subvenziunads dal chantun cun agid da prescripziuns legalas, considerescha la regenza sco inadattà. Talas prescripziuns restrenschan fundamentalmain la concurrenza e la paletta da soluziuns. En consequenza da la favurisaziun legislativa dal material da construcziun "lain" vegnissan supprimids concurrents dal sectur dals materials da construcziun massivs, sco p.ex. ils impressaris. La privilegisaziun d'in tschert material da construcziun chaschuna plinavant ina ferma intervenziun en la responsabladad da mintga patrun da construcziun public da realisar tut ses projects da construcziun en moda individuala e sche pussaivel en concordanza cun ils basegns specifics. Ultra da quai scumonda la legislaziun davart las surdadas publicas da pretender directamain in tschert product. Quai vala tant per incumbensaders chantunals, per incumbensaders subvenziunads dal chantun sco er per incumbensaders communals.

La regenza vegn a sustegnair activamain er en l'avegnir l'utilisaziun da lain producì en moda persistenta per la construcziun, per ils interiurs u sco purtader d'energia tar edifizis novs sco er tar reparaziuns e tar renovaziuns d'edifizis existents. L'elavuraziun da basas giuridicas supplementaras per utilisar lain en moda privilegiada n'è betg necessaria per quest intent. I sa tracta numnadamain d'ina dumonda da l'execuziun e betg da la legislaziun.

La regenza propona perquai da refusar l'incumbensa.

31 d'avust 2017