Sa basond sin la lescha davart la protecziun da la natira e da la patria fa e maina il chantun Grischun in inventari chantunal dals maletgs dal lieu, da las gruppas d'edifizis e dals edifizis singuls degns da protecziun (art. 4 LNPGR). L'inventarisaziun furma la basa per il mantegniment e per la tgira dal patrimoni cultural architectonic.
Actualmain vegnan preparadas las glistas d'inventari per tut il territori chantunal. Las proprietarias ed ils proprietaris da bains immobigliars vegnan integrads pir fitg tard en il process d'inventarisaziun. Savens vegnan els a savair pir a chaschun da la vendita da l'immobiglia u da mesiras architectonicas che lur edifizi figurescha en l'inventari. Per il pli svanescha uschia l'interess dal cumprader e retards da construcziun èn natiralmain la consequenza. Impurtant èsi en quest connex: Ina protesta cunter l'inventari n'è betg pussaivla.
La legislaziun chantunala prescriva che en cas d'ina supposiziun da protecziun confermada stoppian vegnir infurmadas las proprietarias ed ils proprietaris da bains immobigliars pertutgads. L'art. 5 al. 1 da la LNPGR declera: «Il chantun expona inventaris novs sco er actualisaziuns durant 30 dis publicamain en las vischnancas pertutgadas e tar il chantun e communitgescha l'exposiziun en l'organ da publicaziun uffizial da la vischnanca ed en il fegl uffizial dal chantun. Las proprietarias ed ils proprietaris da bains immobigliars pertutgads vegnan avisads.»
Il mantegniment dal patrimoni cultural architectonic na vegn betg mess en discussiun, medemamain betg l'inventarisaziun sco tala.
Percunter para problematica l'infurmaziun da las proprietarias e dals proprietaris da bains immobigliars e lur cooperaziun. Sche las proprietarias ed ils proprietaris vegnan a savair memia tard ch'els figureschan en l'inventari e sch'els n'han betg pudì cooperar a l'elavuraziun da l'inventari, resultan dapli problems che sch'ins als infurmass a temp e persunalmain ed als integrass en l'elavuraziun.
Las sutsegnadras ed ils sutsegnaders incumbenseschan perquai la regenza da reglar l'inventarisaziun uschia, che las proprietarias ed ils proprietaris pertutgads, ma er las autoritads communalas incumbensadas cun la planisaziun locala vegnian integrads en il process d'inventarisaziun dal cumenzament ennà. Quai premetta ina communicaziun en scrit a las persunas pertutgadas, sco ch'ella è er previsa en la lescha chantunala. Las autoritads communalas ston vegnir integradas uschia, che las analisas da l'abitadi tras il chantun vegnian realisadas en preschientscha d'in represchentant da la vischnanca. En questa moda vegni garantì che las autoritads communalas possian infurmar las proprietarias ed ils proprietaris da bains immobigliars svelt davart l'inscripziun en l'inventari chantunal ed uschia davart in eventual status da protecziun da lur proprietad. Plinavant sto vegnir concedida a las proprietarias ed als proprietaris pertutgads ina pussaivladad da far protesta cunter l'inventarisaziun, per ch'in object vegnia integrà – en cas d'in status da protecziun confermà – dal tuttafatg rectifitgà en la planisaziun locala.
Cuira, ils 13 da favrer 2019
Bigliel, Crameri, Niggli-Mathis (Grüsch), Berther, Berweger, Brandenburger, Brunold, Cahenzli-Philipp, Cantieni, Casutt-Derungs, Cavegn, Claus, Della Cà, Derungs, Dürler, Engler, Fasani, Favre Accola, Felix, Florin-Caluori, Flütsch, Föhn, Giacomelli, Gort, Hartmann-Conrad, Hitz-Rusch, Hohl, Holzinger-Loretz, Kasper, Kienz, Kohler, Kunfermann, Kunz (Fläsch), Kunz (Cuira), Loepfe, Loi, Marti, Mittner, Niggli (Samedan), Noi-Togni, Pfäffli, Ruckstuhl, Rüegg, Schmid, Schneider, Schutz, Tanner, Thomann-Frank, Thür-Suter, Tomaschett (Breil), Waidacher, Weber, Weidmann, Widmer (Favugn), Wieland, Zanetti (Landquart), Collenberg, Holliger, Renkel