Navigation

Inhaltsbereich

Dumonda Jochum concernent il svilup da las regiuns perifericas – collavuraziun cun ils uffizis chantunals

Sessiun: 30.08.2019

Las regiuns perifericas cumbattan per restar uschè independentas sco pussaivel e per sa sviluppar da maniera uschè autonoma sco pussaivel sco er per crear e per mantegnair las premissas per ina buna basa da viver, inclusiv l'infrastructura necessaria. La gulivaziun da finanzas è in agid fitg apprezià; i na po dentant betg esser la finamira da sa basar mo sin quest sustegn.

Las zonas perifericas, ma betg mo quellas, sa stentan da restar finanzialmain uschè independentas sco pussaivel. Ellas suste­gnan projects innovativs, s'engaschan per crear cundiziuns generalas favuraivlas per domiciliar novas interpresas pitschnas e mesaunas e procuran che interpresas gia activas sin lur territori possian sa sviluppar vinavant. Mintga singula plazza da lavur è da gronda impurtanza per il chantun, ma anc dapli per las zonas perifericas.

Cun gronda preoccupaziun constatain nus che questas plazzas da lavur na survegnan pli e pli savens betg l'impurtanza e l'at­tenziun ch'ellas meritan. Displaschaivlamain preschentan ils departaments e l'administraziun soluziuns e reorganisaziuns che na tegnan betg mo quint insuffizientamain dal princip da la decentralisaziun e dal rinforzament dal commerzi e dal mastergn local, mabain che cuntrafan per part er als interess locals.

Perquai che la collavuraziun tranter ils uffizis chantunals n'è betg adina optimala, daventa la tschertga da soluziuns localas raschunaivlas mintgatant anc pli difficila per las vischnancas.

Durant la sessiun da zercladur a Puntraschigna èn vegnids numnads differents exempels en quest reguard: la polizia en Brega­glia, incumbensas e cumpetenzas che fissan da laschar a las vischnancas, la centralisaziun latenta ed inevitabla, crappa trans­portada dal Puschlav en il Partenz ...

En quest connex supplitgain nus la regenza da respunder las suandantas dumondas:

1.     È la regenza conscienta da las difficultads, cun las qualas las vischnancas èn confruntadas, cur ch'ellas persequiteschan la finamira da restar uschè independentas sco pussaivel e da sa sviluppar da maniera uschè autonoma sco pussaivel?

2.     Vegn la regenza infurmada, sch'i dat posiziuns divergentas tranter ils uffizis chantunals?

3.     È er la regenza da l'avis ch'i duess vegnir dada l'attenziun maximala al mantegniment da las plazzas da lavur existentas, creadas d'interpresas privatas, ed a la creaziun da novas plazzas da lavur en las regiuns perifericas?

4.     È la regenza er da l'avis che las plazzas da lavur da l'administraziun chantunala en las regiuns stoppian vegnir resguar­da­das seriusamain en vista a la decentralisaziun e che las vischnancas directamain pertutgadas stoppian – en cas concrets – vegnir involvidas a temp?

5.     È la regenza perencletga cun il princip che la soluziun regiunala-locala duess survegnir dapli paisa en cas d'ina pondera­ziun dals interess tranter differents puncts da vista dals uffizis chantunals?

Cuira, ils 30 d'avust 2019

Jochum, Müller (Susch), Maissen, Aebli, Atanes, Berther, Bigliel, Bondolfi, Brandenburger, Brunold, Buchli-Mannhart, Cantieni, Casty, Censi, Della Cà, Deplazes (Cuira), Deplazes (Rabius), Derungs, Dürler, Ellemunter, Engler (Tavau Vitg), Epp, Fasani, Favre Accola, Flütsch, Gartmann-Albin, Geisseler, Giacomelli, Gort, Hardegger, Hartmann-Conrad, Hefti, Hitz-Rusch, Hofmann, Holzinger-Loretz, Jenny, Kasper, Koch, Kunfermann, Kunz (Cuira), Loi, Michael (Castasegna), Müller (Susch), Müller (Favugn), Natter, Niggli (Samedan), Niggli-Mathis (Grüsch), Noi-Togni, Papa, Pfäffli, Preisig, Rettich, Rüegg, Salis, Schmid, Schutz, Schwärzel, Tanner, Thomann-Frank, Tomaschett-Berther (Trun), Ulber, Waidacher, Weid­mann, Wellig, Widmer-Spreiter (Cuira), Zanetti (Sent), Zanetti (Landquart), Costa, Davaz, Federspiel

Resposta da la regenza

Tar la dumonda 1: In federalissem real e vivì è in grond giavisch da la regenza. Per quest motiv ha ella realisà ils ultims onns refurmas pli grondas entaifer il chantun, sco la refurma da la gulivaziun da finanzas, la refurma da vischnancas e dal territori sco er la revisiun totala da la lescha da vischnancas. La lescha da vischnancas con­ceda blera libertad organisatorica a las vischnancas, quai che correspunda a l'auto­nomia tradiziunalmain gronda. La regenza è perquai conscienta dals giavischs da las vischnancas en general e da las vischnancas perifericas en spezial. Il dretg suror­di­nà (p.ex. en il sectur dal svilup dal territori u da l'ambient) pon dentant chaschunar in conflict d'interess cun las finamiras da las vischnancas. Plinavant sto er il chantun s'orientar en sia atgna organisaziun tenor finamiras economicas e structuralas. Vi­tiers vegnan novas pretensiuns da la societad, la cumplexitad pli e pli gronda da las incumbensas, il svilup demografic ed economic gist en ils territoris periferics: Quai è il motiv, pertge che la regenza s'engascha – en il rom da la refurma da vischnancas – per rinforzar l'instituziun "vischnanca". Mo fermas vischnancas èn ablas da duma­gnar las sfidas en moda efficazia ed autonoma.

Tar la dumonda 2: Ils posts da servetsch chantunals adempleschan l'incarica as­se­gnada tenor la basa giuridica respectiva. Sche plirs departaments u posts da ser­vetsch èn pertutgads d'ina fatschenta, vegnan els cumpigliads dal post responsabel. La regenza dat gronda paisa al fatg ch'ils posts da servetsch chantunals sa coordi­neschian internamain e ch'il chantun sa preschentia cun ina vusch vers anora. En il sectur da la promoziun da l'economia coordinescha p.ex. l'uffizi per economia e tu­rissem – en il senn d'in "one stop shop" – il contact cun interpresas che vulan sa domiciliar en il Grischun.

Nua che l'incumbensa legala na permetta betg ina tenuta consolidada, represchen­tan ils posts da servetsch differentas posiziuns. En tals cas vegn fatga ina considera­ziun conscienziusa dals interess. La regenza prenda enconuschientscha dal fatg che quai po chaschunar en il cas singul irritaziuns tar las vischnancas u tar autras grup­pas d'interess. La regenza sa stenta ch'il chantun saja in interlocutur fidà per las visch­nancas. Latiers tutgan er la transparenza tar la consideraziun da conflicts d'in­teress ed ina communicaziun averta. La regenza vuless rinforzar il dialog e vegn a tscher­tgar structuras adattadas per garantir in barat regular cun las vischnancas resp. cun las regiuns. 

Tar la dumonda 3: La regenza è fitg conscienta da la situaziun economica e da l'impurtanza da plazzas da lavur existentas e novas en las regiuns perifericas. En ils differents secturs politics metta il chantun cundiziuns generalas uschè favuraivlas per l'economia sco pussaivel cun l'intent da mantegnair resp. da stgaffir plazzas da lavur. Uschia s'engascha el – p.ex. en il rom da la nova politica regiunala – cun resursas persunalas e finanzialas considerablas per cuntanscher las finamiras surordinadas sco regiuns cumpetitivas, ina structura economica decentrala ed in svilup duraivel.

Tar la dumonda 4: Cun la strategia chantunala d'immobiglias persequitescha la regenza la finamira da stgaffir centers administrativs regiunals ferms ed uschia da garantir plazzas da lavur attractivas en las regiuns. Sper Cuira èn previs otg centers administrativs regiunals: Glion, Landquart, Puschlav, Roveredo, Samedan, Scuol, Tavau, Tusaun. Sis da quels èn gia en funcziun. Cun var 120 plazzas da lavur vegn Samedan ad esser il segund grond center administrativ regiunal dal chantun suenter Cuira. Gia oz vegnan furnids ils pli differents servetschs publics da tut ils departa­ments en moda decentrala (servetschs socials regiunals, cussegliaziun da profes­siun, da studi e da carriera, scolas professiunalas e scolas medias, autoritad per la protec­ziun d'uffants e da creschids, valitaziun d'immobiglias, procura publica, uffizi da con­strucziun bassa e.u.v.). Cun la construcziun dal stabiliment giudizial Cazas Tignez ha il chantun confermà pir dacurt ses confess a la creaziun da plazzas da lavur en las regiuns.

Tar la dumonda 5: La regenza prenda serius il giavisch da las vischnancas che l'ad­ministraziun chantunala vegnia sensibilisada meglier per lur interess. La regenza è pronta d'interpretar il spazi d'agir en las leschas chantunalas tant sco pussaivel a favur da l'autonomia communala. En l'execuziun dal dretg federal n'ha il chantun savens naginas libertads d'agir. In bun exempel per quai è la serrada da l'explotaziun da glera Cambrena. Pervia da las disposiziuns da la lescha federala davart la protec­ziun da las auas n'èsi betg pli stà pussaivel da cuntinuar là cun l'explotaziun da ma­terial, perquai che l'explotaziun intensiva chaschunava approfundaziuns conside­ra­blas dal letg da l'aual.

18 d'october 2019