Navigation

Inhaltsbereich

Incumbensa Bigliel concernent la promoziun da nums da vias feminins cun metter a disposiziun ina glista cun propostas da nums sco basa da decisiun nunlianta per las vischnancas

Sessiun: 09.12.2020

Cumbain che circa la mesadad da la populaziun svizra èn dunnas, èn ellas fermamain sutrepreschentadas en il maletg da las vias respectivamain tar la denominaziun da las vias.

Vias, plazzas e monuments architectonics èn vegnids denominads en il passà oravant tut tenor umens. Uschia er en il Grischun. Politichers, eroxs da guerras, poets, filosofs ed artists scuntran ins surproporziunalmain savens en il maletg da nossas vias. Vias denominadas tenor dunnas chattan ins percunter darar.

Tenor l'artitgel 8 alinea 3 da la Constituziun federala han umens e dunnas ils medems dretgs. Quai duess esser il cas er tar la denominaziun da las vias, perquai ch'ils nums da las vias expriman tranter auter er ils svilups da la politica sociala e culturala. Da questa circumstanza duessi vegnir tegnì quint.

Tenor las cifras las pli actualas da l'Uffizi federal da statistica (UST) gudognan las dunnas anc adina damain ch'ils umens, quai che ha er da far cun la stima da lur prestaziun. Cun agid da vias denominadas tenor dunnas pudain nus contribuir che la prestaziun da las dunnas vegn stimada pli fitg e rendida visibla.

Las sutsegnadras ed ils sutsegnaders drizzan perquai la suandanta incumbensa a la Regenza:

  1. Il chantun fa ina glista cun propostas da nums da dunnas ch'èn s'engaschadas u sa fatgas meritaivlas en moda e maniera particulara per il Grischun. Uschia po la glista cuntegnair er nums da dunnas betg grischunas.
  2. I fiss giavischaivel, sche questa glista vegniss elavurada en collavuraziun cun il Post da stab per l'egualitad da las schanzas e cun agid da las federaziuns da dunnas. Da menziunar spezialmain en quest connex è il register da nums existent che vegn manà da l'Archiv grischun per la cultura da las dunnas.
  3. La glista cumpilada e manada dal chantun cuntegna ina curta biografia da las dunnas respectivas e po vegnir consultada da la vischnanca sco basa da decisiun nunlianta per denominar novas vias. Las vischnancas restan er vinavant libras en la denominaziun da lur vias.
  4. Il chantun renda attent las vischnancas al fatg che novas vias, plazzas e punts duain vegnir denominadas da preferenza tenor dunnas. Ina relaziun equilibrada da nums da vias masculins e feminins duai vegnir prendida en mira a lunga vista, n'è dentant betg lianta en ina moda u l'autra.
  5. Nua che quai è pussaivel po ina tavla stradala cumplementara tematisar la biografia da la persuna, tenor la quala la via è denominada. Uschia èsi pussaivel da render visiblas en il spazi public l'activitad e la lavur da la dunna undrada. Las dunnas onuradas cun il num d'ina via duain uschia represchentar tut las dunnas ch'èn restadas invisiblas, malgrà grondas presta­ziuns.

Per las sutsegnadras ed ils sutsegnaders vai unicamain per l'egualitad e per il tractament egual da las schlattainas. L'intervenziun concerna perquai exclusivamain la denominaziun da vias novas. La midada da nums da vias existentas, en spezial da talas ch'èn denominadas tenor umens, è nungiavischada. Medemamain nungiavischada è mintga sort d'intervenziun en l'autonomia commu­nala.

Tavau, ils 9 da december 2020

Bigliel, Müller (Favugn), Atanes, Cahenzli-Philipp, Cantieni, Caviezel (Cuira), Danuser, Degiacomi, Flütsch, Gasser, Hofmann, Holzinger-Loretz, Maissen, Perl, Preisig, Tomaschett-Berther (Trun), Wilhelm, Bürgi-Büchel, Fasani-Horath, Giudicetti, Hirs­brunner, Pajic, Stieger, Tomaschett (Cuira)

Resposta da la regenza

Il chantun Grischun s'engascha dapi onns per l'egualitad da las schanzas tranter dunna ed um. Tar l'egualitad effectiva tutga er che tuttas duas schlattainas sajan vi­siblas tuttina bain. Questa visibilitad sto vegnir realisada en tut ils secturs: sin plaun directiv, en il mintgadi ed en il spazi public tar la denominaziun da vias e da plazzas.

Dals passa 7800 differents nums da vias en il Grischun sa refereschan var 400 a persunas u a famiglias. Blers nums da vias cuntegnan mo apparentamain in num da famiglia, èn dentant – sco il num da famiglia correspundent – deducids da nums locals (p.ex. Acla da Bigliel a Mustér). Passa 100 nums da vias èn deditgads a sontgs; set da quests nums èn deditgads a sontgas (S. Margreata/St. Margrethen, S. Catrina, S. Gada, S. Maria, S. Neasa, S. Onna). La gronda maioritad dals nums che sa refereschan a persunas pertutga nums da famiglia u persunas istoricamain betg propi cleras. Ultra dals nums da sontgas e sontgs pon bundant 30 nums vegnir attribuids ad ina persuna istorica, dentant mo tschintg da quels ad ina dunna: Elsa­ruot (Jenaz, menziunada l'emprima giada l'onn 1566), Anna-Frick-Weg (Seewis Vitg, 1884–1973, poetessa regiunala), Marschlinsweg (Cuira, Meta von Salis-Marschlins, 1855–1929, istoricra e feminista), Plantaweg (Cuira, Anna von Planta, 1858–1934, promotura da l'ospital Fontana), Kauffmannstrasse (Cuira, Angelika Kauffmann, 1741–1807, pictura e scriptura).

La Regenza sustegna la proposta da render pli visiblas las dunnas tar la deno­mi­na­ziun da vias. En quest connex stoi vegnir precisà che nums da vias feminins (sco en il titel da l'incumbensa) n'adempleschan betg quest giavisch, sch'els na sa refe­re­schan betg ad ina dunna d'impurtanza istorica (p.ex. Emmaweg a Cuira).

Tar ils puncts 1 fin 3: L'Archiv per la cultura da las dunnas ha ina incarica da pre­sta­ziun dal chantun per documentar e per intermediar l'istorgia da las dunnas e da las schlattainas en il chantun Grischun. La pagina d'internet www.buendnerinnen.ch cuntegna gia in lexicon cun numerus nums e cun biografias curtas da dunnas gri­schu­nas. Questa basa da datas vegn cumplettada cuntinuadamain. Sch'i vegnissan du­vradas ulteriuras indicaziuns davart ina dunna, pudessan quellas vegnir messas a disposiziun en ina dimensiun limitada tras l'Archiv per la cultura da las dunnas. L'Archiv per la cultura da las dunnas cusseglia er, sch'i sa tracta da chattar per­su­nalitads femininas adequatas. En il rom da la tractativa per la nova incarica da pre­staziun vegni ultra da quai examinà, tge ulteriuras pussaivladads ch'i dat per chattar meglier las infurmaziuns e per meglierar la sensibilisaziun per il tema. Ils puncts 1 fin 3 èn pia liquidads.

Tar il punct 4: La Regenza beneventa ina relaziun equilibrada tranter nums da dunnas e nums dad umens tar la denominaziun da vias. Per promover la visibilitad da las dunnas stoi vegnir guardà che las vias vegnian denominadas explicitamain e cun l'entir num tenor las dunnas (p.ex. Via Anna von Planta). Las vischnancas pon s'infurmar sin la pagina d'internet www.buendnerinnen.ch. Cun in e-mail renda il Post da stab per l'egualitad da las schanzas attent las vischnancas a la relevanza dal tema ed a la glista da las persunas impurtantas sin la pagina d'internet.

Tar il punct 5: Ina visibilitad pli extendida cun agid d'ina tavla cumplementara è da be­neventar. Il Post da stab per l'egualitad da las schanzas cusseglia e sustegna gugent las vischnancas en questa chaussa.

Sa basond sin questas explicaziuns propona la Regenza al Cussegl grond d'acceptar questa incumbensa e da la stritgar sco liquidada.

1. da mars 2021