Navigation

Inhaltsbereich

Incumbensa da la fracziun da l'Allianza dal Center concernent ina iniziativa dal chantun per ina nova planisaziun dal territori (emprim sutsegnader Crameri)

Sessiun: 15.06.2023

Il Grischun ha memia pauc spazi d'abitar. En ils centers, en las destinaziuns turisticas, ma pli e pli er en il territori rural mancan adina dapli abitaziuns. La dumonda crescha d'in cuntin, entant che la purschida stagnescha. D'ina vart è quai d'attribuir a las consequenzas da la Lescha federala davart las abitaziuns secundaras (LAS; CS 702), e da l'autra vart er a la Lescha federala davart la planisaziun dal territori (LPT; CS 700). La LAS scumonda da construir novas abitaziuns secundaras ed augmenta uschia il squitsch sin las abitaziuns tenor il dretg vegl, che pon vegnir utilisadas libramain (art. 10 ed art. 11 al. 1 LAS). A medem temp pretenda però la LPT da reducir zonas da construcziun surdimensiunadas (art. 15 al. 2 LPT). Ultra da quai s'augmentan las pretensiuns envers la planisaziun dal territori cuntinuadamain, perquai ch'i ston vegnir resguardads adina dapli plans sectorials, concepts ed inventaris. Il dischurden da prescripziuns n'è strusch pli survesaivel e fa che la planisaziun dal territori daventa ina vaira sfida per las vischnancas, per las proprietarias ed ils proprietaris da bains immobigliars, per ils biros da planisaziun sco er per il chantun. Betg sco ultim è quai ina consequenza da la legislaziun federala, cumbain che la Confederaziun ha mo ina cumpetenza legislativa fundamentala. En l'art. 75 al. 1 da la Constituziun federala (Cst.; CS 101) vegni prescrit, che la Confederaziun fixeschia ils princips da la planisaziun dal territori, ma ch'ils chantuns sajan cumpetents per la planisaziun dal territori che serva ad in'utilisaziun cunvegnenta e spargnusa dal terren ed ad in'urbarisaziun ordinada dal territori. La Confederaziun interpretescha dentant la cumpetenza legislativa fundamentala en moda bler memia vasta. La Confederaziun influenzescha adina pli fitg la planisaziun chantunala dal territori, quai cun fixar adina dapli prescripziuns materialas per exempel en il sectur dal plan directiv (cf. art. 8a LPT, tenor il qual ils chantuns ston fixar sin basa dal dretg federal [!], quant gronda che la surfatscha d'abitadi duai esser, co che tala vegn repartida en il chantun e co che l'engrondiment duai vegnir coordinà sin plaun regiunal) u cun determinar grondas pretensiuns envers las zonas da construcziun gia sin il stgalim da la lescha (art. 15 LPT. Las consequenzas da las explicaziuns detagliadas èn uschia in dumber da regulaziuns memia grond en l'Ordinaziun davart la planisaziun dal territori [OPT; CS 700.1]). Ultra da quai concedan differentas disposiziuns d'ordinaziun a la Confederaziun in dretg da far recurs cunter decisiuns chantunalas. Perquai datti adina puspè proceduras da meds legals da l'Uffizi federal da svilup dal territori (ARE) che han consequenzas considerablas per ils chantuns (cf. sentenzia dal Tribunal federal 1C_62/2018 dals 12 da december 2018 concernent las zonas da mantegniment). Questas tendenzas ston vegnir franadas: La Confederaziun sto puspè sa restrenscher a la cumpetenza legislativa fundamentala che sto tegnair quint dals differents interess e da las differentas sfidas dals chantuns.

Las sutsegnadras ed ils sutsegnaders incumbenseschan perquai la Regenza d'inoltrar a la Confederaziun ina iniziativa dal chantun che pretenda:

  1. La Constituziun federala sto vegnir respectada. En il sectur da la planisaziun dal territori sa concentrescha la Confederaziun sin ina cumpetenza legislativa fundamentala. Ella desista da far prescripziuns materialas als chantuns. La libertad d'agir maximala en il sectur da la planisaziun dal territori resta en la cumpetenza dals chantuns.
  2. La Confederaziun lascha als chantuns la libertad d'agir maximala en il sectur dal construir ordaifer la zona da construcziun, sco p.ex. la concepziun da la garanzia dal possess actual d'edifizis d'abitar tenor il dretg vegl en il senn da l'art. 24c LPT (tranter auter edifizis d'aclas). En il senn da la Constituziun federala sa restrenscha la Confederaziun da fixar regulaziuns che permettan da far renovaziuns, midadas parzialas, engrondiments moderads sco er reconstrucziuns, sche l'identitad vegn mantegnida e sche las finamiras ed ils princips da la planisaziun dal territori (art. 1 e 3 LPT) vegnan observads. Igl è alura chaussa dals chantuns da reglar ils detagls, per exempel areguard il mantegniment da l'identitad. En cas d'edifizis commerzials stoi vegnir garantì (art. 37a LPT), ch'igl è pussaivel da disfar e da reconstruir tals incl. da spustar lur posiziun sco er d'engrondir moderadamain fin 30 % la surfatscha che vegn utilisada cuntrari a la zona (sur 100 m2!).
  3. relaziun tranter il chantun e las vischnancas. Per quest intent sto vegnir revedì l'art. 8a al. 1 lit. a LPT. Quel prescriva numnadamain, ch'il plan directiv stoppia fixar, quant gronda che la surfatscha d'abitadi totala duai esser, co che tala vegn repartida en il chantun e co che l'engrondiment da questa surfatscha duai vegnir coordinà sin plaun regiunal.
  4. La Confederaziun lascha als chantuns la libertad d'agir maximala per determinar e per dimensiunar las zonas da construcziun. Per quest intent ston vegnir revedidas las disposiziuns executivas en la OPT concernent il basegn previsibel da zonas da construcziun (art. 15 al. 1 LPT) e concernent la reducziun da las zonas da construcziun surdimensiunadas (art. 15 al. 2 LPT).
  5. La Confederaziun desista da prender meds legals cunter decisiuns chantunalas. Per quest intent ston vegnir abolids l'art. 48 al. 4 OPT e l'art. 10 da l'Ordinaziun davart las abitaziuns secundaras (OAS; DG 702.1).

Ultra da quai vegn la Regenza incumbensada da s'engaschar en tut las organisaziuns, en tut ils gremis ed en tut las autoritads da decisiun politicas, per che la Confederaziun adempleschia ils puncts menziunads qua survart.

Claustra, ils 15 da zercladur 2023

Crameri, Maissen, Derungs, Beeli, Berther, Bettinaglio, Binkert, Brunold, Collenberg, Danuser (Cazas), Epp, Föhn, Furger, Gansner, Heini, Kohler, Lamprecht, Loepfe, Mani, Messmer-Blumer, Michael Beni (Donat), Righetti, Sax, Spagnolatti, Tanner, Tomaschett, Ulber, Widmer, Zanetti (Sent), Zanetti (Landquart)

Resposta da la regenza

La dumonda d'extender las libertads d'agir dal chantun e da las vischnancas en la planisaziun dal territori envers las prescripziuns da la Confederaziun è ina pretensiun fundamentala ch'è vegnida fatga repetidamain en spezial en il rom da l'emprima etappa da la revisiun da la Lescha federala davart la planisaziun dal territori (LPT1). La Regenza sustegna l'opiniun, ch'il dumber creschent da regulaziuns dal dretg fede­ral ha reducì las libertads d'agir chantunalas e communalas. Entant che la planisa­ziun dal territori en il Grischun era caracterisada tradiziunalmain d'ina gronda autono­mia communala, ha la LPT1 spustà ina part considerabla da las cumpetenzas vers il chantun ed en spezial vers la Confederaziun. La finala correspunda il dretg vertent dentant a la voluntad expressiva dal legislatur federal. Che quel divergeschia puspè da l'urden da cumpetenzas, sto vegnir dubità fermamain.

Tar ils puncts 1 e 2: Tenor in'expertisa giuridica che la Confederaziun ha laschà far l'onn 2017, observan las regulaziuns dal dretg vertent da la planisaziun dal territori las prescripziuns da la cumpetenza legislativa fundamentala e pia la Constituziun federala. Sulettamain las normas concernent il construir ordaifer las zonas da con­strucziun (EOZ) surpassian per part la legislaziun da basa. Quai na pertutga dentant betg la garanzia dal possess actual tenor l'art. 24c da la Lescha federala davart la planisaziun dal territori (LPT; CS 700). Dal rest pari dad esser invan ils proxims onns da pretender adattaziuns da las regulaziuns EOZ ordaifer la procedura da legislaziun actuala currenta da la LPT2. La finala n'è l'iniziativa dal chantun da l'onn 2016 (curia vista 16.308), che concerna er l'art. 24c LPT, betg vegnida acceptada. La dumonda u proposta, quant enavant che la LPT stuess vegnir adattada per augmentar las liber­tads d'agir per ils chantuns, duess dentant vegnir tractada avertamain.

Tar il punct 3: Tenor la concepziun da la LPT1 ha il Plan directiv chantunal Abitadi (PDChant-A) ina gronda impurtanza sco instrument strategic per diriger il svilup dal territori e da l'abitadi. Perquai definescha l'art. 8a LPT in cuntegn minimal dal PDChant-A tenor il dretg federal. Davart la grondezza e davart la repartiziun da la surfatscha d'abitadi sco er davart la coordinaziun regiunala da ses engrondiment vegnan bain pretendidas determinaziuns dal chantun, dentant senza menziunar in plaun instituziunal sco la vischnanca. Ultra da quai na po il dretg federal betg far prescripziuns als chantuns areguard las singulas mesiras che ston vegnir prendidas. En quest senn na vegn la relaziun tranter il chantun e las vischnancas betg tangà directamain.

Tar il punct 4: Cumbain ch'il princip da dimensiunar las zonas da construcziun è l'element central politic da la LPT1, è la prescripziun, che las zonas da construcziun ston correspunder ad in basegn da 15 onns, en vigur gia dapi l'onn 1980 (art. 15 LPT). Las disposiziuns executivas per dimensiunar las zonas da construcziun sa restrenschan a prescripziuns per il plan directiv (art. 5a da l'Ordinaziun davart la planisaziun dal territori, OPT; CS 700.1) respectivamain a la grondezza totala da las zonas da construcziun en il chantun (art. 30a OPT). Entant ch'ina revisiun da l'art. 15 LPT para dad esser illusorica, fiss in'adattaziun da las disposiziuns executivas pli­tgunsch pussaivla. En quest connex stoi dentant vegnir resguardà, ch'ils chantuns da la Svizra Bassa n'èn strusch pertutgads da quai.

Tar il punct 5: En il rom da lur champ d'incumbensas tenor l'art. 89 al. 2 lit. a da la Lescha federala davart il Tribunal federal (LTF; CS 173.119) han la Chanzlia federala ed ils departaments il dretg general da far recurs. Ils posts da servetsch subordinads, vul dir ils uffizis federals, èn mo legitimads, sch'il dretg federal, er en in'ordinaziun, prevesa quai. Il dretg da recurs ha la funcziun d'in med da surveglianza e serva a survegliar l'execuziun dal dretg administrativ federal en ils chantuns ed en l'admini­straziun federala (cf. DTF 135 II 338). La dumonda d'abolir il dretg da far recurs en ils secturs menziunads en l'incumbensa n'empermetta nagin success (punct 5).

Sut quest aspect na vesa la Regenza naginas schanzas da success per ina iniziativa dal chantun tenor l'incumbensa. Er sch'intgins giavischs paran dad esser giustifitgads ord vista da la Regenza, n'èsi en general betg cunvegnent d'inoltrar ina tala iniziativa. Il resultat da l'iniziativa dal chantun menziunada qua survart da l'onn 2016 ha mussà quai en moda impressiunanta. La Regenza è dentant pronta, d'inoltrar ils puncts 1 e 4 en furma d'ina iniziativa dal chantun a l'Assamblea federala.

Sin basa da questas explicaziuns propona la Regenza al Cussegl grond d'approvar l'incumbensa qua avant maun concernent ils puncts 1 e 4 e da la refusar concernent ils puncts 2, 3 e 5.

29 d'avust 2023