En il rom da la consultaziun dal Departament federal per ambient, traffic, energia e communicaziun ha la Regenza prendì posiziun davart il «Pachet d'ordinaziuns d'ambient atun 2025». En sia posiziun sa referescha la Regenza en spezial a l'adattaziun planisada da l'Ordinaziun davart la prevenziun e l'allontanament da rument (OPAR).

Dapi l'onn 2016 pretenda la OPAR l'obligaziun da restituir il fosfor or d'aua persa resp. or da glitta da serenera. Fin il 1. da schaner 2026 è vegnì concedì in termin transitoric. Quest termin na po dentant betg vegnir observà. En Svizra n'èn indrizs da recuperaziun ni en construcziun ni en funcziun. Cun l'adattaziun da la Lescha federala davart la protecziun da l'ambient (LPAmb), ch'è entrada en vigur il 1. da schaner 2025, ha il parlament fixà da nov las cundiziuns generalas per la recuperaziun da fosfor or da glitta da serenera. Per quest motiv sto la OPAR vegnir adattada a las novas pretensiuns legalas.

Nov è en spezial, ch'ins na sto betg pli recuperar il fosfor or da tut la glitta da serenera, mabain mo ord ina part che correspunda al basegn da ladim artifizial. L'ulteriura glitta da serenera po vegnir arsa vinavant en in stabiliment per arder ruments (SAR) u en in'ovra da cement.

Dapi l'onn 2000 vegn transportada tut la glitta da serenera grischuna drenada a l'indriz da sientar da la citad da Cuira (TRAC), quai cun excepziun da la regiun Mesauc cun dismessa en il Tessin e fin l'onn 2023 en l'indriz da sientar CADI. La glitta da serenera sitga vegn silsuenter duvrada sco combustibel substitutiv en la producziun da cement. La via da dismessa «grischuna» actuala n'è betg adattada per ina recuperaziun da fosfor. Per quest intent stuess la glitta da serenera vegnir arsa en ina monocombustiun. Cun las adattaziuns planisadas en la OPAR vegn pretendida la solidaritad da tut las producentas ed ils producents d'aua persa per surpigliar ils custs da la recuperaziun da fosfor. La Regenza beneventa quai, perquai che la «via grischuna» senza recuperaziun da fosfor vegn uschia segirada , ina midada futura a la dismessa cun recuperaziun da fosfor resta dentant vinavant pussaivla. La solidaritad formulada na basta però betg e na permetta betg da construir indrizs per la recuperaziun da fosfor. Ultra da quai sustegna la Regenza cun paucas excepziuns la posiziun da la Conferenza dals servetschs da l'ambient da la Svizra (CSA) dals 6 da favrer 2025.

Documents da consultaziun

La Regenza ha approvà la nova cunvegna da prestaziun per ils onns 2025 fin 2028 tranter il chantun Grischun e la federaziun da tetg Grischun lain (GRL) ed ha concedì ina contribuziun chantunala da maximalmain 480 000 francs per onn.

Sa basond sin la strategia d'interpresa «HOLZ futuro 2023+» cuntegna la nova cunvegna da prestaziun finamiras e prestaziuns supplementaras en ils secturs dals quatter accents strategics: «communicaziun», «promoziun da la prontezza da cooperar dals acturs», «acquisiziun da persunas spezialisadas» sco er «persistenza e CO2».

GRL è l'organisaziun da tetg chantunala giuridicamain independenta da la chadaina da laina dal Grischun, da l'economia forestala e da laina grischuna cun sedia a Landquart. Ella unescha las federaziuns, interpresas, instituziuns e persunalitads da l'economia forestala e da laina, da la perscrutaziun, da l'instrucziun e da la politica e persunas interessadas al lain grischun. GRL è il liom da tut ils acturs da la chadaina da laina dal Grischun ed agescha actualmain sco post da coordinaziun il pli impurtant per colliar tals, sco er il post da consultaziun per dumondas en connex cun laina en il chantun. La GRL ha la finamira d'augmentar l'utilisaziun da laina sco er la valurisaziun en la chadaina grischuna da laina, d'intermediar savida, da garantir persunas spezialisadas, da promover la prontezza da cooperaziun dals acturs e d'als colliar, sco er d'etablir in'economia forestala e da laina cumpetitiva sco branscha d'auta tecnologia cun perspectivas per il futur en il Grischun.

La Regenza ha approvà in project da sanaziun da la canera per la Via taliana H13 en la vischnanca da Razén. Quel cumpiglia il traject davent dal cunfin Panaduz/Razén fin al cunfin Razén/Cazas, punt Giuvaulta. Pervia dal surpassament da la limita d'immissiuns en il stadi da giudicament decisiv 2035 sto vegnir sanada la via chantunala Via taliana. Il chantun sco proprietari da la via correspundenta è obligà da realisar la sanaziun cunter la canera. En il rom dal project da sanaziun da la canera ha la Regenza concedì la permissiun da reducir la sveltezza maximala generala da 50km/h a 30km/h.

La Regenza ha approvà la revisiun parziala da la planisaziun locala che la vischnanca da Razén aveva concludì ils 9 da mars 2023. Il motiv decisiv per la nova planisaziun è stà particularmain quel da resguardar las prescripziuns dal dretg da planisaziun surordinà. L'emprima etappa da la revisiun dal dretg davart la planisaziun dal territori (LPT1) ha principalmain la finamira da franar l'extensiun da las zonas da construcziun en il terren cultivà e da diriger il svilup dals abitadis vers anen.

Sin basa da la LPT1 e dal nov Plan directiv chantunal en il sectur da l'abitadi (PDChant-A) ha la vischnanca da Razén perquai examinà ed adattà las zonas da construcziun areguard la grondezza, il dimensiunament e l'utilisaziun. Tut en tut ha ella engrondì sia zona d'abitar, maschadada e dal center (ZAMC) per circa 5712 meters quadrat (ca. 6925 meters quadrat engrondiment da la zona d'abitar, ca. 3117 meters quadrat reducziun da la zona maschadada e ca. 1904 meters quadrat engrondiment da la zona dal center). La finala è l'entir project da planisaziun vegnì accordà cun ils pli novs plans da la mesiraziun funsila e cun las prescripziuns da la digitalisaziun.