Gia dapi circa 3'500 onns maina in toc da la via per traversar las Alps nord-sid tras la Viamala. Cun il temp è l'oriunda via romana sa sviluppada d'ina senda da sauma a la via principala confortabla dad oz. Dapi l'avertura da la via naziunala A13 l'onn 1967 vegn la Viamala sviada cun agid d'in tunnel. Oz serva la via chantunala en emprima lingia al traffic regiunal ed al turissem.

Sfidas architectonicas

Il Rain Posteriur ha smeriglià paraids-crap da fin 300 meters autezza en il grip. Var 50 meters sur il letg dal flum para la via per part dad esser "tatgada" vi dal grip. Durant ils ultims bunamain 300 onns han maisters constructurs giagliards construì pliras punts, gallarias da protecziun e mirs da sustegn per ch'ins possia charrar u viandar segiramain sin il traject da via, e quai l'entir onn. Grazia a la moda da construir robusta e massiva en crap natiral u betun armà han las construcziuns tegnì pitg al clima criv ed a crudadas da crappa e da glatsch. Il 2016 ha l'Uffizi da construcziun bassa dal Grischun elavurà in concept da mantegniment che vegn realisà entaifer quatter onns. Las sfidas grondas èn il cumportament en vista als privels natirals, il tractament da la substanza architectonica istorica ed il spazi fitg stretg. Cun paucas excepziuns resta la via tuttina averta permanentamain, uschia ch'il traffic individual vegn restrenschì mo minimalmain.

Mesiras prendidas

Las gallarias da protecziun vegnan rinforzadas ed isoladas da nov. Raits provisoricas cunter crudada da crappa pussibiliteschan da lavurar sin ils tetgs da las gallarias e da munir quels cun in modul da moderaziun "lom". Ils vials da las punts survegnan plattas da betun che servan dad ina vart sco purtadras da l'isolaziun e da l'autra vart sco fundaments da las balustradas. Tut las balustradas da crap natiral en il perimeter dal project vegnan reconstruidas cun betun armà. Ord vista da la tgira da monuments èsi indispensabel da duvrar crappa natirala gia avant maun e nova crappa d'Andeer. L'entir corpus da la via survegn ina nova stresa da fundament e da cuvrida. Tut ils conducts (aua, electricitad e communicaziun) vegnan renovads.

Las emprimas etappas da construcziun han ins pudì realisar tenor plan, e quai malgrà las cundiziuns difficilas. Enfin il november 2022 vegnan las lavurs da renovaziun ad esser terminadas sin l'entir traject, uschia che quel po puspè star a disposiziun a la publicitad per plirs decennis senza restricziuns.

Foto 4, Foto 5, Foto 6, Foto 7, Foto 8, Foto 9, Foto 10

UCB-Info dals 29. da mars 2019