«Orientaziun tras il caos»

Irene Rüesch infurmescha e cusseglia persunas che arrivan en il Grischun en connex cun la reuniun da la famiglia. Ella inscuntra dunnas, umens, giuvenils ed uffants che ston surmuntar las pli differentas sfidas

La reuniun da la famiglia na finescha betg cun la permissiun da l'autoritad e cun l'arrivada en Svizra. Tant pli individualas che las istorgias da migraziun da dunnas, umens, giuvenils ed uffants èn e tant pli differents che lur emprims pass en ils novs conturns èn. Tar ils commembers da famiglia gia domiciliads chattan questas persunas pli u main realitads da vita enconuschentas. Tschertinas arrivan en chasadas cun bunas entradas e bain integradas, autras en talas, nua ch'igl è da volver enturn mintga rap. Tschertinas s'identifitgeschan gia cun il stil da viver local, autras han – suenter l'emprima euforia – in schoc cultural. En mintga cas hai num da drizzar da nov ses cumpass intern. Mo Google sulet n'è qua per il solit betg in bun cussegliader. Per ch'il process d'integraziun linguistic, social ed economic possia cumenzar bain, dovri uschè baud sco pussaivel purschidas d'infurmaziun e da cussegliaziun confurmas a la gruppa en mira.

Ina gronda paletta da quitads

Irene Rüesch, la responsabla spezialisada per ils emprims discurs tar il Post spezialisà per l'integraziun, envida perquai per exempel tut quellas persunas ad occurrenzas d'infurmaziun, che arrivan d'in uschenumnà terz stadi tar in commember da famiglia domicilià cun in passaport svizzer u da la UE/AECL. En emprims discurs persunals retschaiva ella er tut ils giuvenils reunids cun la famiglia da stadis da la UE/AECL sco er tut las persunas reunidas cun la famiglia «da terz stadi a terz stadi». Cun questas ultimas persunas sto ella – tras lescha – far ina cunvegna d'integraziun per l'acquisiziun da la lingua ed eventualmain per aspects da l'integraziun sociala. Sch'igl exista il basegn u la necessitad da far discurs successivs, vegnan tschertgads ulteriurs termins. «Savens maina ina chaussa a l'autra e nus finin tar temas fitg persunals», declera Rüesch. «Pervia da las differenzas legalas na chapeschan ils umens mintgatant betg, che las purschidas da sustegn linguistic per lur dunnas reunidas na pon betg vegnir finanziadas cumplainamain dal chantun, cuntrari a quellas dad els en la procedura d'asil. Quai po svelt daventar fitg relevant per lur budget. Las dunnas reunidas vegnan da lur vart svelt en speranza e dattan alura memia pauca paisa a l'acquisiziun da la lingua. En las relaziuns tranter pèr po la nova situaziun chaschunar tensiuns ed en il mender cas violenza a chasa. Tenor l'experientscha po quai capitar tar in pèr en ina val muntagnarda periferica gist tuttina sco en ina chasada patriarcala a Cuira», dat la responsabla spezialisada da pensar. «Ils uffants ston mintgatant emprender ad enconuscher da nov lur geniturs, perquai che la lunga procedura da reuniun cun la famiglia ha chaschunà ina separaziun dad onns», numna Rüesch mo intgins dals quitads che la vegnan confidads. Ultra dals uffants èn spezialmain ils giuvenils impurtants per ella. «Els arrivan qua tar nus en ina fasa da svilup en mintga cas gia difficila e crodan per part tranter sutga e banc, sch'els n'adempleschan anc betg las pretensiuns per in emprendissadi e sch'els èn memia vegls per il sistem da scola regular», declera ella.

I dovra empatia

«Scadin da quests obstachels po pli u main impedir il svilup dals potenzials ed – ensemen cun auters facturs – difficultar il process d'integraziun», accentuescha ella. En mintga cas valia da mussar soluziuns uschè adattadas sco pussaivel ed eventualmain da renviar ad ulteriuras persunas spezialisadas. Problems da chapientscha pussaivels schlia Rüesch cun interpretas ed interprets. «Ma il pli impurtant è l'empatia. Grazia a mia experientscha sent jau en il fratemp svelt, nua ch'i smatga, schizunt sch'il problem na po betg vegnir declerà cun pleds», di ella. Ins la crai quai immediat.

Irene Rüesch  ̶  Responsabla spezialisada per ils Emprims discurs, Post spezialisà per l'integraziun

«A mai fascineschan differents munds da viver e co ch'ins po sa sviluppar en quels. Quai illustreschan gia mes dus lieus da domicil: Per part viv jau a Tavau, per part a Cuira. Er en mia carriera professiunala chattan ins variaziuns – circa mintga 10 onns èsi stà uras da prender per mauns insatge nov. Cumenzà hai jau sco tgirunza d'uffants en l'ospital, lura hai jau lavurà sco magistra da skis e sco manadra dad JO, hai fatg alura ina scolaziun commerziala, pli tard sun jau daventada coacha sistemica cun accent sin discurs guidads psicologicamain ed hai la finala chattà mia funcziun actuala. Quai che collia tut questas staziuns è mes basegn da dastgar dar vinavant insatge als umans. L'emprim per exempel als geniturs, cun emprims cussegls ed agids per ir enturn cun novnaschids. Oz a persunas novarrivadas da l'exteriur, cun las basas per emprender ad enconuscher ed a chapir las pretensiuns ed ils usits en lur nova patria. Jau na ma ves betg sco gidantra, mabain sco persuna che sustegna. Ina fina, dentant impurtanta differenza.

«A mai stat la convivenza a cor. Il Grischun è oriundamain er per mai in chantun tschernì, ina communitad che jau hai emprendì d'appreziar e d'amar sur ils onns. Mes giavisch è quel, che nus concepin communablamain il chantun Grischun en sia diversitad fascinanta. Per quest intent stuain nus ans avischinar e chapir in a l'auter ed er respectar nossa diversitad. Ma i vala er da cuntinuar sin la basa existenta. Nus na pudain betg cumenzar da nulla ed i na va er betg che mintgina e mintgin fetschia mo quai che plascha ad ella u ad el. Simpel n'èsi betg, perquai ch'il mund sa mida permanentamain e perquai che las pretensiuns s'augmentan per tuts. Per fortuna ma plaschan las midadas ed er la furmaziun supplementara cuntinuanta per mias incumbensas quotidianas ma para captivanta. Mo ina chaussa giavisch jau: Dapli temp per pudair dar impuls ad anc dapli persunas.»

Text: Philipp Grünenfelder; illustraziun: Lorena Paterlini