La finamira da l'analisa architectonica è quella da scuvrir l'istorgia d'in edifizi istoric, dal qual la structura e la furma oriunda vegnan midads pervia da la decadenza, pervia d'ina renovaziun u pervia da mesiras da sanaziun. Da questa gruppa d'edifizis fan per exempel part baselgias, implants claustrals, chastels e fortezzas, chasas d'abitar, graners, stallas e tegias d'alp.

Per regla vegnan fatgas las analisas archeologicas avant e durant las lavurs ch'èn planisadas per renovar l'edifizi. L'intensitad da l'intervenziun architectonica definescha adina la dimensiun da las analisas. La basa la pli impurtanta per far l'analisa architectonica èn las registraziuns en in plan dals plauns e da las fatschadas da l'edifizi tenor ina scala definida. Cun agid da la structura dals locals sco er cun agid da las furmas da las fanestras e da las portas pon gia vegnir tratgas emprimas conclusiuns pertutgant l'edifizi originar. Cun determinar la successiun relativa dals mirs po l'object vegnir dividì la finala en singulas fasas da construcziun. Tut las observaziuns ed intervenziuns vegnan documentads cun descripziuns, cun fotografias e cun plans.

Suenter l'analisa da l'edifizi permetta per exempel la dataziun dendrocronologica dal lain ch'è vegnì duvrà per construir l'edifizi da fixar exactamain l'onn da las fasas da construcziun e da renovaziun. Questas datas èn terms che pon vegnir colliads – grazia a las funtaunas istoricas scrittas ed illustradas – cun eveniments istorics u cun persunas istoricas.