Savens chaschuna l'incumbensa da tgira e d'assistenza er quitads finanzials. Impurtantas surpigliadras dals custs da las prestaziuns da tgira èn las assicuranzas da malsauns e d'accidents. Ultra da quai existan pretensiuns dal dretg da l'assicuranza sociala, che la persuna tgirada u la(s) persuna(s) che tgira(n) ses/lur confamigliar(s) pon far valair per l'indemnisaziun da las prestaziuns da tgira u d'assistenza. En la glista qua sutvart chattais Vus las pussaivladads per ina indemnisaziun finanziala da las persunas che assistan e che tgiran lur confamigliars.
Calculader da tgira per confamigliars
Plinavant metta l'Uffizi da sanadad dal Grischun a disposiziun a las persunas che assistan e che tgiran lur confamigliars in calculader da tgira gratuit ed anonim, che preschenta ina glista persunalisada cun pretensiuns finanzialas pussaivlas.
Tar il calculader da tgira
Engaschament tras in'organisaziun da spitex
Tenor l'art. 29 da l'Ordinaziun tar la Lescha per promover la tgira da persunas malsaunas (DG 506.060) pon las persunas che tgiran lur confamigliars – sin lur dumonda – sa laschar engaschar d'in servetsch da la tgira ed assistenza a chasa en la dimensiun dal resultat dal scleriment dal basegn ed en il rom da lur cumpetenzas, sche:
- ellas han absolvì in curs en tgira da basa ed assistenza per persunas da referiment u s'obligheschan d'absolver in tal entaifer 1 onn a partir da l'engaschament, u han in diplom d'ina professiun ch'è menziunada sin la glista tenor l'art. 10 al. 2 da l'Ordinaziun tar la Lescha da sanadad (DG 500.010), e
-
l'engaschi correspunda ad ina situaziun da lunga durada e l'engaschament è concepì per la durada d'almain 2 mais.
(guardar er il fegl d'infurmaziun davart l'engaschament tras in'organisaziun da spitex (tudestg))
Contribuziun d'assistenza
La contribuziun d'assistenza permetta a las retschavidras ed als retschaviders d'ina indemnisaziun per persunas dependentas d'agid che dovran agid regular, ma che vulessan tuttina viver a chasa, d'engaschar ina persuna che furnescha las prestaziuns d'agid necessarias. Cun la contribuziun d'assistenza duain vegnir promovidas en emprima lingia l'autodeterminaziun e l'atgna responsabladad per che las persunas pertutgadas possian viver a chasa.
| BUN DA SAVAIR: |
| La persuna d'assistenza na dastga ni esser maridada ni esser parenta en lingia directa cun la persuna assicurada, na dastga betg viver en in partenadi registrà cun quella e betg manar ina cuminanza da vita factica cun quella. Infurmaziuns davart las cundiziuns sco er models da contracts da lavur survegnis Vus da l'Institut d'assicuranza sociala (IAS) dal chantun Grischun. |
Bunificaziun da tgira
Sut tschertas premissas han las persunas che tgiran lur confamigliars il dretg da survegnir bunificaziuns da tgira. Questas bunificaziuns èn supplements a l'entrada da gudogn che furma la renta. Ellas duain permetter d'obtegnair ina renta pli auta, sch'insatgi assista persunas parentas che basegnan tgira. Las bunificaziuns da tgira n'èn betg prestaziuns finanzialas directas, mabain entradas fictivas. Ils onns, per ils quals ina bunificaziun da tgira po vegnir imputada, vegnan inditgads en il conto persunal individual. Las bunificaziuns da tgira ston vegnir fatgas valair mintga onn tar la cassa da cumpensaziun chantunala en il chantun da domicil. Il formular d'annunzia sco er ulteriuras infurmaziuns concernent las premissas èn disponiblas sin la pagina d'internet dal IAS dal Grischun u tar las filialas communalas da la AVS.
Custs per la tgira ed assistenza tras confamigliars
Ils custs per la tgira ed assistenza che vegn prestada da confamigliars, vegnan indemnisads mo, sch'ils confamigliars respectivs n'èn betg inclus en la calculaziun da las PS e sch'els han ina perdita da gudogn considerabla da lunga durada pervia da la tgira ed assistenza. Ils custs vegnan indemnisads maximalmain en la dimensiun da la perdita da gudogn (art. 15 da las Disposiziuns executivas tar la Lescha chantunala davart las prestaziuns supplementaras; DG 544.320).
Ils custs per la tgira ed assistenza che vegn prestada da confamigliars, vegnan indemnisads mo, sch'ils confamigliars respectivs
- n'èn betg inclus en la calculaziun da las PS; e
- han ina perdita da gudogn considerabla da lunga durada pervia da la tgira ed assistenza.
Ils custs vegnan indemnisads maximalmain en la dimensiun da la perdita da gudogn. (art. 15 da las Disposiziuns executivas tar la Lescha chantunala davart las prestaziuns supplementaras).
Prestaziuns supplementaras (PS)
Las prestaziuns supplementaras a la AVS ed a la AI gidan là, nua che las rentas e las entradas n'èn betg suffizientas per cuvrir ils custs da la vita minimals. Las PS annualas correspundan a la differenza tranter las expensas renconuschidas e las entradas che pon vegnir messas a quint. En quest connex sto vegnir fatga la differenza tranter persunas che vivan a chasa e persunas che vivan en ina chasa da dimora u en l'ospital. Infurmaziuns e fegls d'infurmaziun (5.01 e 5.02) davart prestaziuns supplementaras survegnis Vus dal IAS dal Grischun.
Indemnisaziun per persunas dependentas d'agid (IPA)
Dependent d'agid è, tgi che dovra agid permanent da terzas persunas, tgira permanenta u surveglianza persunala per las funcziuns quotidianas (sa vestgir e sa svestgir, igiena dal corp, sa mover, mangiar, ir sin tualetta, star si, seser giu e star giu). La situaziun economica da la persuna pertutgada n'è betg relevanta, mabain mo las restricziuns effectivas.
Infurmaziuns concernent l'indemnisaziun per persunas dependentas d'agid tras la renta da la AVS
Infurmaziuns concernent l'indemnisaziun per persunas dependentas d'agid tras la renta da la AI
Supplement per la tgira intensiva
Persunas minorennas che dovran in'assistenza supplementara d'en media almain 4 uras per di, han sut tschertas premissas il dretg da survegnir in supplement per la tgira intensiva. Dapli infurmaziuns davart il supplement per la tgira intensiva chattais Vus qua (4.13.d (ahv-iv.ch)) (tudestg).
Spitex d'uffants
Per uffants cun ina menda da naschientscha renconuschida surpiglia la AI las prestaziuns da la spitex fin ch'ils uffants han 20 onns. En tals cas survegnan ils geniturs prestaziuns finanzialas da la AI per lur lavur da tgira. Ina glista da las organisaziuns da spitex subvenziunablas en il Grischun survegnis Vus da l'Uffizi da sanadad dal Grischun.
Assicuranza obligatorica da malsauns
L'assicuranza da malsauns surpiglia ils custs per la tgira staziunara ed ambulanta. La tgira da basa ed il tractament vegnan pajads mo, sch'els vegnan prestads da persunal da tgira professiunal e sch'igl è avant maun ina prescripziun medicala. La prestaziun da las persunas che tgiran lur confamigliars na vegn pia betg resguardada resp. indemnisada, nun che questas prestaziuns vegnian furnidas d'in confamigliar, ch'è in furnitur da prestaziuns renconuschì cun activitad da gudogn independenta.
| BUN DA SAVAIR: : |
| Sut persunal da tgira professiunal vegnan chapidas la spitex u persunas responsablas per la tgira cun activitad da gudogn independenta. Da princip fan ins la differenza tranter organisaziuns da spitex communalas ch'èn affiliadas a la Federaziun da spitex, organisaziuns da spitex privatas e tgirunzas diplomadas cun activitad da gudogn independenta. Tge organisaziun u tge purschider che vegn en dumonda per Vus, decidais Vus. Ina glista d'organisaziuns da spitex subvenziunablas e da tgirunzas diplomadas cun activitad da gudogn independenta cun e senza incumbensa communala chattais Vus tar l'Uffizi da sanadad dal Grischun (tudestg). |
Assicuranza obligatorica d'accidents
Sch'i dat in basegn da tgira suenter in accident assicurà, vegnan ils custs per la tgira a chasa prescritta surpigliads da l'assicuranza d'accidents. Er qua mo, sche las prestaziuns vegnan furnidas da persunal professiunal.
| BUN DA SAVAIR: : |
| Sut persunal da tgira professiunal vegnan chapidas la spitex u tgirunzas diplomadas cun activitad da gudogn independenta. Da princip fan ins la differenza tranter organisaziuns da spitex communalas ch'èn affiliadas a la Federaziun da spitex, organisaziuns da spitex privatas e tgirunzas diplomadas cun activitad da gudogn independenta. Tge organisaziun u tge purschider che vegn en dumonda per Vus, decidais Vus. Ina glista d'organisaziuns da spitex subvenziunablas e da tgirunzas diplomadas cun activitad da gudogn independenta cun e senza incumbensa communala chattais Vus tar l'Uffizi da sanadad dal Grischun (tudestg). |
Disposiziun dal pazient
Ina disposiziun dal pazient regla, tgi che duai survegnir infurmaziuns en cas d'ina dimora en l'ospital, tgi che ha il dretg da cundecisiun davart il tractament, sch'il pazient è inabel da giuditgar u sch'ins na po betg pli discurrer cun el, e tge mesiras che duain vegnir prendidas en in cas medicinal d'urgenza e tgeninas che na vegnan betg giavischadas. La disposiziun dal pazient sto esser redigida en scrit, datada e suttascritta. Tgi che fa ina disposiziun dal pazient, po laschar inscriver l'existenza da quella ed il lieu da deposit sin la carta d'assicuranza. Ina tala disposiziun po vegnir revocada u midada da tut temp.
La Crusch Cotschna Svizra dal Grischun (tudestg) e la Pro Senectute (tudestg) porschan tuttas duas ina cussegliaziun cumplessiva per far ina disposiziun dal pazient.
Mintga persuna da confidenza da la pazienta u dal pazient po s'annunziar en scrit tar la APUC, sche la disposiziun dal pazient na vegn betg resguardada, sch'ils interess da la persuna inabla da giuditgar èn periclitads u na vegnan betg pli garantids ubain sche la disposiziun dal pazient na sa basa betg sin la libra voluntad. La APUC sto alura examinar da prender mesiras uffizialas.
Qua chattais Vus ultra da quai ina versiun curta d'ina disposiziun dal pazient (tudestg) da la Federaziun dals medis svizzers (FMH).
Sustegn tras patruns u NGOs
En intgins manaschis sustegnan ils servetschs socials las lavurantas ed ils lavurants.
As infurmai tar Voss biro da persunal davart las pussaivladads da sustegn.
Ultra da quai porschan NGOs u lias da sanadad (sco per exempel l'Associaziun Alzheimer Svizra, la Lia cunter il cancer, la Pro Senectute, la Pro Infirmis e bleras autras) sustegns gratuits en furma da cussegliaziun, da meds auxiliars u schizunt da contribuziuns finanzialas. Il sustegn è dentant pussaivel mo sin dumonda, reglà fitg differentamain e betg gratuit en tut ils cas.
As infurmai directamain tar las organisaziuns (tudestg)
Mandat preventiv
Tgi che na po betg pli guardar da sasez e daventa inabel da giuditgar pervia d'in accident, pervia d'ina greva malsogna andetga u pervia da deblezza da vegliadetgna, dovra l'agid da terzas persunas. Cun in mandat preventiv po mintga persuna privata ch'è abla da giuditgar, designar ina persuna u in post spezialisà. En cas d'ina inabilitad da giuditgar è quella persuna u quel post alura autorisà da liquidar las chaussas necessarias. Uschia po mintgin garantir per sasez che tut possia vegnir liquidà en ses senn malgrà l'inabilitad da giuditgar. Il fatg ch'in mandat preventiv è avant maun ed il lieu, nua che quel è deposità, pon vegnir registrads tar l'Uffizi da stadi civil. La APUC è responsabla per la validaziun dals mandats preventivs. Qua chattais Vus il fegl d'infurmaziun davart il mandat preventiv da la APUC dal Grischun (tudestg). Infurmaziuns pli detagliadas survegnis Vus d'advocatas ed advocats, da notaras e notars u da servetschs da sustegn voluntars (Pro Infirmis, Pro Senectute, CCS GR e.u.v.).