«Nus stuain ans avischinar pli ferm a munds da viver reals»

Peter Streckeisen è professer a l'Institut per diversitad e per participaziun sociala da la ZHAW. Per incumbensa da la Confederaziun sa dumonda el, co ch'ins po mesirar l'integraziun sociala.

Intervista: Philipp Grünenfelder

Signur Streckeisen, en Vossa professiun As fatschentais Vus savens cun il tema integraziun sociala. Avais Vus persunalmain er gia stuì As orientar en in conturn dal tuttafatg nunenconuschent a Vus?

Peter Streckeisen (PS): Sche Vus manegiais cun quai in'experientscha da migraziun sur cunfins da pajais, alura betg. Lunsch enavos deriva mia famiglia bain da l'Alsazia, jau sun dentant creschì si en Turgovia. Alura hai jau studegià a Losanna – là sun jau almain stà in migrant a l'intern e hai stuì ma disar a la nova lingua ed a la vita en ina citad. Cumbain che mia experientscha cun migraziun è pia fitg pitschna en cumparegliaziun cun quella da fugitivas e fugitivs, po la reflexiun gidar da chapir meglier las sfidas d'umans cun ina istorgia da migraziun internaziunala.

La noziun integraziun sociala chapescha la populaziun en moda zunt differenta. Co la definis Vus ord la perspectiva scientifica?

PS: Tut tenor disciplina vegnan observads e valitads auters facturs. Mo la scienza va en il fratemp per gronda part d'accord, che l'uman na po en connex cun l'integraziun sociala betg vegnir chapì sco pitschna roda dentada ch'ins sto integrar directamain en ina gronda maschinaria. Quest purtret ch'è anc preschent qua e là en la politica, è daditg antiquà. I va plitost per la dumonda cumplexa, co che nus pudain pussibilitar ad umans da s'integrar en la societad en ina moda uschè eguala sco pussaivel e cunconcepir lur ambient social.

La Confederaziun ha definì per quai finamiras d'effect en l'Agenda d'integraziun svizra per fugitivas e fugitivs (cf. p. 4). Mo co sa laschan questas finamiras mesirar? Il Secretariat da stadi per migraziun ha incumbensà Vus e Voss team d'elavurar indicaturs unitars persuenter. Co pudais Vus far quai?

PS: En in emprim pass èsi stà da sa cunvegnir co insumma definir l'integraziun sociala. La politica sociala chapescha per exempel il champ da l'integraziun sociala en in senn pli stretg che persunas spezialisadas en instituziuns publicas u da la pratica. La perscrutaziun definescha la noziun anc ina giada en in'autra moda. E tge pensan las fugitivas ed ils fugitivs sezs? Lur experientschas e lur perspectivas han ins negligì fin ussa bler memia savens. Perquai dumandain nus conscientamain er fugitivas e fugitivs renconuschids ed admess provisoricamain, discurrin pia cun els enstagl mo dad els.

Nua stais Vus actualmain en quest project?

PS: Nus avain elavurà criteris-clav per pudair valitar l'integraziun sociala. Quests criteris resguardan tant purschidas da promoziun e contacts cun las autoritads, sco er la situaziun d'abitar, contacts cun la populaziun locala, la participaziun a la societad civila ed en la publicitad ed er il bainstar subjectiv e l'autodeterminaziun da las fugitivas e dals fugitivs. Ussa elavurain nus il concept da l'enquista, pia ils meds concrets per vegnir a savair las datas da quests criteris-clav. En quest concept vegnan ils discurs cun las fugitivas ed ils fugitivs er a giugar ina gronda rolla. Nus ans stuain avischinar pli fitg a munds da viver reals e duvrain in access qualitativ persuenter. Uschiglio exista il privel da crear – cun datas apparentamain represchentativas – purtrets pauc expressivs u fauss. La fin finala na datti betg in indicatur unic per mesirar l'integraziun sociala.

Noss models per la vita daventan adina pli generals e pli divers. Èn tras quai er las debattas davart l'integraziun sociala sa midadas?

PS: Sin il champ da la lavur sociala essan nus disads da resguardar cuntinuadamain ils svilups socials e las tendenzas actualas. En vista a la diversitad creschenta è la sfida quella, da betg perder ord ils egls las structuras da l'inegualitad sociala. Anc adina èsi cunzunt las differenzas tranter las classas che impedeschan la participaziun a la societad. Fugitivas e fugitivs sa chattan savens en ina situaziun materiala fitg nauscha. Sche lur integraziun sociala na reussescha betg, hai spert num «quels han halt ideas da famiglia tradiziunalas» u «els vegnan d'ina autra cultura». En realitad han els cunzunt cundiziuns da viver pli nauschas. Per nus tuts fissi pli grev da cuntanscher l'integraziun sociala cun impediments sco entradas memia bassas u la vita en in alloschi collectiv.

Vus menziunais ch'i vegn magari pretendì da s'adattar a «particularitads culturalas» u d'observar «leschas nunscrittas». Vesais Vus quai cun egls critics?

PS: Davos la noziun «particularitads culturalas» sa zuppa savens l'idea che la societad, e pia la cultura, saja insatge unitar e pia invariabel. La perscrutaziun mussa dentant, che tut las culturas èn furmas maschadadas e ch'ellas sa midan cuntinuadamain. Gist en la Svizra cun sias differentas parts e cun sias regiuns linguisticas duessan nus atgnamain savair quai. Numerus umans n'han plinavant betg mo ina, mabain pliras appartegnientschas. Er «leschas nunscrittas» da la vita da mintgadi, sco p.ex. ils rituals da sa salidar, na duain betg daventar criteris per l'integraziun sociala. Percunter èsi impurtant d'infurmar fugitivas e fugitivs, tge ch'els ston resguardar en il contact cun uffizis, co ch'il sistem da scola funcziuna u tge lieus d'inscunter e tge infrastructuras da provediment ch'i dat en il quartier.

Tge rolla giogan ulteriuras instituziuns statalas ultra dal Post spezialisà per l'integraziun?

PS: Ultra dal Post spezialisà per l'integraziun ed ultra da la societad civila èn las structuras regularas, pia las instituziuns socialas, da la furmaziun e da la sanadad da gronda impurtanza. Lur collavuraturas e collavuraturs èn datiers dals munds da vita dals umans. Igl è impurtant ch'els drizzan lur focus sin las resursas e sin ils basegns da las fugitivas e dals fugitivs ed als sustegnan en lur stentas per s'integrar. Er en l'ulteriura collavuraziun sur ils cunfins da las instituziuns ora ves jau anc potenzial.