Daspera? Tranteren? Entamez!

La dumonda, a partir da cura ch'insatgi è integrà socialmain en Svizra, divida las opiniuns. Tge signifitga quai per la lavur d'integraziun da la Confederaziun e dals chantuns? Ina survista.

Quant impurtant èsi, ch'insatgi saja naschì qua per esser ina «vaira Svizra» u in «vair Svizzer»? Quai han las auturas ed ils auturs dals European Values Study 2022 vulì savair. 49,5 pertschient han respundì la dumonda cun «vaira impurtant» u cun «fitg impurtant». 85,5 pertschient han respundì uschia la medema dumonda en Bulgaria, sulettamain 22,6 pertschient en Svezia. Mo 7 dals 37 pajais resguardads en l'Europa giuditgeschan anc main sever che la Svizra ch'è relativamain liberala.

Ultra da quai conferma il studi, tge ch'ins suppona gia dapi pli ditg, sch'ins legia commentaris en l'internet: Er entaifer la populaziun svizra èn las opiniuns e posiziuns fitg divergentas. En regiuns plitost ruralas da la Svizra vegni dà dapli paisa a l'origin u a l'appartegnientscha ch'en regiuns cun caracter urban. Pli sanester che las persunas interrogadas sa posiziuneschan en il spectrum politic, e main central che quest aspect è per ellas. Il spectrum da las aspectativas en connex cun l'integraziun sociala da la populaziun immigrada è correspundentamain fitg vast. In'excepziun è l'aspectativa e la pretensiun quasi unanima, che las instituziuns e las leschas localas stoppian vegnir respectadas. Sumegliantamain vegni er spetgà bunas enconuschientschas d'ina da las quatter linguas naziunalas ed independenza economica. Mo ultra da quai? È ina convivenza propi mo pussaivla, sche tuttas e tuts èn naschids qua? Sche tuttas e tuts san chantar l'imni naziunal? Sche tuttas e tuts mettan or sin via lur satg da rument il dretg di? Sche tuttas e tuts èn punctuals? Sche tuttas e tuts èn activs en in'uniun locala? Sche tuttas e tuts èn pia spezialistas e spezialists da las caracteristicas che signifitgan sco ch'i para ina «vaira Svizra» u in «vair Svizzer»?

Per la coesiun

La sociologia dovra tranter auter la noziun integraziun sociala per discurrer da la stabilitad entaifer ina societad. Ella metta la noziun en in stretg connex cun ideas da solidaritad, loialitad e coesiun. Damai è la participaziun cun ils medems dretgs ad activitads culturalas, socialas e politicas ina premissa directa per che umans s'uneschian en ina societad – independentamain da lur derivanza. Sche questa participaziun grategia, minimescha quai tensiuns ed umans sa sentan main isolads, èn activs e pronts da sa sustegnair vicendaivlamain. Areguard l'integraziun sociala da la populaziun immigrada vegni vitiers, che ses sustegn po minimar custs consecutivs pussaivels, per exempel en il sectur da la sanadad psichica e fisica, nua ch'il sentiment d'appartegnientscha e da sustegn ha effects positivs.

La tschertga da criteris

Per regular, coordinar e realisar la promoziun da l'integraziun èn responsabels ils chantuns e las vischnancas. Ensemen cun il Secretariat da stadi per migraziun (SEM) èn els sa cunvegnids a prescripziuns unitaras. En ils puncts centrals suondan els las aspectativas dal studi menziunà qua survart. Quai mussa almain la via d'integraziun per fugitivas e fugitivs admess provisoricamain e renconuschids. En l'uschenumnada Agenda d'integraziun determinescha il SEM – per cumplettar las cundiziuns legalas generalas – co che lur integraziun duai succeder. Ultra d'acquistar ina da las linguas naziunalas ed ultra da sa preparar per il martgà da lavur svizzer u per ina scolaziun, è cumpigliada er l'integraziun sociala. Tenor l'Agenda d'integraziun è questa integraziun spezialmain impurtanta per quellas persunas che na pon betg sa laschar scolar u che na sa laschan betg integrar en il martgà da lavur, sco per exempel fugitivas e fugitivs attempads u restrenschids. Entant ch'ils criteris che ston vegnir ademplids per pudair mesirar il success èn formulads cleramain per las spartas acquisiziun da lingua, lavur e furmaziun, daventa er l'Agenda d'integraziun pli diffusa en connex cun l'integraziun sociala. Per exempel hai num «tut las fugitivas ed ils fugitivs renconuschids e tut las persunas admessas provisoricamain enconuschan suenter paucs onns las modas da viver da la Svizra ed han contact cun la populaziun», dentant na definescha l'Agenda d'integraziun betg, co che questa inclusiun po vegnir controllada. Quai è malempernaivel per ils chantuns ch'èn dependents da giudicaments cumparegliabels per pudair elavurar lur purschidas. Il SEM ha constatà questas mancanzas ed ha incumbensà la Scola auta turitgaisa per scienzas applitgadas (ZHAW) d'elavurar criteris da mesiraziun (cf. intervista, p. 8).

Enconuscher il basegn

Sco tut ils chantuns concretisescha er il Grischun sias mesiras d'integraziun en in program chantunal d'integraziun (cf. chascha). En quest program determinescha il Post spezialisà per l'integraziun ils accents sco er las mesiras e purschidas previsas sin plaun chantunal e communal. Ellas èn repartidas en set secturs da promoziun ed integreschan tant la collavuraziun cun las structuras regularas en il sectur da furmaziun, sanadad e fatgs socials, sco er agens projects ed iniziativas or da la societad civila (cf. p. 6). In dals set secturs da promoziun sa deditgescha al tema convivenza e participaziun. Sco ils auters er, surpassa el ils cunfins dal sectur da fugitivs e sa focussescha en connex cun il tema integraziun sociala er sin autras gruppas da la populaziun che mo sin las persunas attempadas e restrenschidas. Che quai è necessari e cunvegnent, na constateschan las persunas responsablas betg mo a maun da las experientschas fatgas en lur lavur dal mintgadi, mabain er sin fundament dals basegns exprimids da la populaziun immigrada ed indigena. Anc adina existan ignoranza, pregiudizis, temas u retegnientschas d'entrar en contact, tant da la vart da las immigradas e dals immigrads, sco er da las indigenas e dals indigens.

Ina incumbensa cuminaivla

Bain succeda l'integraziun sociala da persunas immigradas savens bunamain en moda natirala durant la lavur, en scola, en butia, sin la plazza da sport u da giugar. Dentant dovri mintgatant en las vischnancas, en ils quartiers u en la vischinanza lieus spezials e projects che uneschan ils umans u che gidan simplamain a sclerir dumondas dal mintgadi davart las particularitads da la Svizra e dal Grischun. Perquai che l'integraziun è enconuschentamain in process vicendaivel, èn da gronda impurtanza – ultra da las structuras regularas, ch'èn spezialmain dumandadas – er uniuns, organisaziuns da migrantas e da migrants u cuminanzas religiusas. Il Post spezialisà per l'integraziun las includa activamain en sia lavur, quai savens sin basa da lavur voluntara che po, sch'ella vegn prestada da migrantas e da migrants, daventar sezza ina part da l'integraziun sociala. Enconuschientschas da studis inditgeschan, che tals engaschaments contribueschan fermamain a l'integraziun psichica ed emoziunala da questas persunas, resentida dad ellas sezzas sco vischinanza cun la societad.

Tge che questa situaziun da partenza signifitga en spezial per la vita da mintgadi da la populaziun immigrada sezza, mo er per las acturas ed ils acturs en las structuras regularas da la societad civila, tractain nus en la proxima ediziun dal Magazin MIX per la diversitad en il Grischun (cf. p. 12).


((chascha))

Program chantunal d'integraziun 2024-2027 (PCI 3)

L'onn 2010 èn la Confederaziun ed ils chantuns sa cunvegnids da sviluppar vinavant la promoziun specifica da l'integraziun da persunas estras en Svizra e da fixar ina strategia cuminaivla. Sin basa da quai finanziescha la Confederaziun en il rom da programs chantunals d'integraziun (PCI) decisivamain la promoziun da l'integraziun en ils chantuns. La finamira dal PCI è quella da crear – cun soluziuns pragmaticas ed observond la vicendaivladad dals dretgs e dals duairs – perspectivas da svilup per tut las gruppas da la populaziun en il chantun. Il PCI actual è gia la terza versiun e vala a partir da quest onn fin la fin da l'onn 2027. El è accessibel sin la pagina d'internet dal Post spezialisà per l'integraziun.

• Integraziun.gr.ch – Temas – Politica d'integraziun

Text: Philipp Grünenfelder