2.1 Partenza da la Svizra

Persunas da l’Ucraina cun ils status da protecziun S dastgan bandunar la Svizra e puspè entrar en Svizra a partir da la concessiun dal status S. As infurmai per plaschair tar las autoritads responsablas a l’exteriur davart las determinaziuns per entrar en il pajais che valan per Vus. 

Tar viadis extendids en la patria po il status da protecziun S da persunas fugidas vegnir revocà dal Secretariat da stadi per migraziun (SEM), sche la persuna è dapli che 15 dis per quartal en l’Ucraina. Exceptadas da quai èn persunas che san mussar che lur dimora serva a preparar il return en il pajais d’origin. Cun ina annullaziun dal status da protecziun sto era far quint tgi che mida ses center da la vita en in stadi terz.

2.2 Return en l’Ucraina

Burgaisas e burgais da l’Ucraina cun il status S disponì che vulan turnar en l’Ucraina da libra voluntad e da maniera definitiva e che èn senza meds finanzials, pon survegnir sustegn da return finanzial suenter in’examinaziun dal cas singul. Quel vegn pajà tar la partenza si via terrestra dals posts da cussegliaziun per il return (PCR) en il chantuns e – sche pussaivel – en ils centers federals per requirents d’asil directamain avant la partenza. Las persunas ston desister ordavant cun suttascripziun dal status S.

Tar burgaisas e burgais d’in stadi terz cun ina permissiun da dimora en l’Ucraina che n’han betg survegnì il status S e che vulan turnar en l’Ucraina u en lur stadi d’origin, pon ils PCR inoltrar dumondas per il sustegn da return en l’Ucraina u per l’agid da return previs per lur stadi d’origin.

Post da cussegliaziun per il return dal chantun Grischun
Grabenstrasse 8
7001 Cuira
Telefon: +42 (0)81 257 3007
Termin tenor cunvegna telefonica!

Da principi èsi previs da dar alloschi a persunas cun basegn da protecziun cun il status da dimora S sco a requirents d’asil en centers per l’emprima registraziun, en centers da transit u en centers minimals sch’ellas èn economicamain dependentas. (Art. 35 Ordinaziun a la lescha introductiva a la legislaziun dad esters e davart ils fatgs d’asil (RVzEGzAAG; BR 618.110).

Pervi dal grond dumber da persunas ha la Regenza decis che persunas cun basegn da protecziun cun il status S san vegnir alloschadas era en abitaziuns affittadas u tar privats. Sco abitaziuns affittadas valan unitads d’abitar ch’ins sa serrar cumplettamain cun in agen bogn ed atgna pussaivladad da cuschinar. Tar l’alloschament tar privats duain persunas cun basegn da protecziun cun il status S avair a disposiziun almain ina chombra ch’ins sa serrar e che ha ina fanestra. Il bogn e la pussaivladad da cuschinar  pon vegnir partids cun ils alloschaders.

3.1 Alloschaments collectivs

L’uffizi da migraziun e da dretg civil maina alloschaments collectivs en l’entir chantun. Actualmain vegnan evaluads ed averts novs lieus. Ina survista actualadavart ils lieus chattais vus qua: Cumpetenza – asil+procedura (gr.ch)

3.2 Abitaziuns affittadas

L’Uffizi da migraziun e da dretg civil po assegnar in alloschi a persunas dal sectur d’asil. Per regla sa tracti dad alloschis collectivs.

Persunas cun basegn da protecziun cun il status da dimora S san ir  star en abitaziuns affittadas. Ellas han ils medems dretgs e las medemas obligaziun sco la populaziun indigena: ellas suttascrivan in contract da locaziun, pajan il tschains-chasa ed èn responsablas per eventuals donns.

Sche persunas cun il status da dimora S èn economicamain dependentas, han ellas il dretg da sustegn finanzial. En il sectur dals custs d’abitar èn persunas cun basegn da protecziun cun il status da dimora S en la medema posiziun sco la populaziun indigena che retira agid social: Il tschains-chasa usità al lieu per ina abitaziun favuraivla per la grondezza correspundenta da la chasada plus custs accessoris vegn surpiglià sco prestaziun da sustegn. Il chantun s’orientescha en tals cas a las directivas dal tschains-chasa da las singulas vischnancas che n’èn per part betg publicas. A persunas pertutgadas vegn recumandà da sclerir tar il servetsch social regiunal responsabel sch’il tschains-chasa vegn surpiglià, avant che suttascriver il contract da locaziun.

Persunas cun basegn da sustegn cun il status da dimora S en in alloschi collectiv dovran per midar en ina abitaziun affittada il consentiment scrit da la direcziun da ressort correspundenta ed èn responsablas per eventuals donns.

Broschura "Abitar en Svizra"

3.3 Alloschi tar privats

Persunas cun basegn da protecziun cun il status da dimora S san era abitar tar privats.
Tar in alloschament pli lung en in alloschi privat, po vegnir bunifitgà a partir da trais mais ina contribuziun a las spesas. Premissa è l’existenza d’in contract da locaziun u in contract da sutfittanza. Il servetsch social responsabel sa sustegnair en chaussa. Excepziun: l’abitaziun è vegnida intermediada dal chantun.

3.4 Porscher alloschi

Vus vulais metter a disposiziun ina chombra, in studio, ina abitaziun u ina chasa da vacanazas per persunas da l’Ucraina cun basegn da protecziun? Qua chattais Vus ulteriuras infurmaziuns.

L'intermediaziun d'abitaziuns privatas per persunas cun basegn da protecziun cun attest S vegn coordinada exclusivamain a l'intern dal chantun. Per l'intermediaziun da spazi d'abitar privat collavura il chantun cun ina organisaziun caritativa. En quest connex na datti nagina collavuraziun cun Campax u cun l'Agid svizzer da fugitivs. Purschidas da spazi d'abitar che vegnan vinavant annunziadas a Campax, na pon betg vegnir tractadas dal chantun Grischun.

Persunas cun basegn da protecziun cun il status da dimora S survegnan sustegn professiunal.

4.1 En alloschaments collectivs

Las persunas d’assistenza dals alloschaments collectivs stattan a disposiziun  a las abitantas ed als abitants per dumondas dal mintgadi. 

4.2 Individual en abitaziuns affittadas

Persunas cun il status da dimora S en abitaziuns affittadas vegnan sustegnidas da collavuraturs e collavuraturs dals servetschs socials regiunals e dal servetsch social da Tavau. Mintga vischnanca è attribuida ad in servetsch social. Il servetsch social responsabel chattais Vus qua: cussegliaziun sociala e da dependenza (gr.ch)

4.3 Alloschament tar privats

Persunas cun il status da dimora S en alloschaments privats vegnan sustegnidas da collavuraturas e collavuraturs dals servetschs socials regiunals e dal servetsch social da Tavau. Mintga vischnanca è attribuida ad in servetsch social. Il servetsch regiunal responsabel chattais vus qua: cussegliaziun sociala e da dependenza (gr.ch). Era famiglias ospitantas dal Grischun san sa drizzar punctualmain al servetsch social. In accumpagnament al lieu en las famiglias ospitantas grischunas n’è actualmain betg pussaivel per motivs da resursas. 

5.1 Basa legala

 La Confederaziun indemnisescha ils chantuns per ils custs che resultan da l’assistenza e l’alloschament da las persunas cun basegn da protecziun cun il status da dimora S cun la pauschala globala 1. Cun questa pauschala globala vegnan indemnisads tut ils custs disponibels dals chantuns per l’agid social en cas da soluziuns favuraivlas. Tut tenor l’intensitad da l’assistenza da singulas gruppas da persunas u d’ina utilisaziun insuffizienta da resursas messas a disposiziun, pon ils custs restants restar tar il chantun.

La finanziaziun da persunas cun basegn da protecziun cun il status da dimora S è reglada sin nivel chantunal. L’autezza dal sustegn vegn calculada tenor l’agid social per persunas en il sectur d’asil. Ella è pli bassa che l’agid social per la populaziun indigena u per fugitivs. Il sustegn dependa da la situaziun individuala da la persuna.

5.2 En alloschaments collectivs  

Persunas cun basegn da protecziun cun il status da dimora S en alloschaments collectivs vegnan sustegnidas da l’uffizi da migraziun tenor la “Directiva e las normas d’agir per il sustegn e l’assistenza da persunas en il sectur d’asil”.

5.3 Individual en abitaziuns affittadas

Il sustegn finanzial da persunas cun basegn da protecziun cun il status da dimora S en alloschaments individuals s’orientescha da principi a las directivas da la COSAS, dentant cun in basegn da basa reducì per 20%. Il sustegn finanzial vegn concedì da principi a partir da l’emprim contact cun il servetsch social regiunal, il pli baud dentant a partir da la concessiun dal status da protecziun tras il secretariat da stadi per migraziun SEM. Premissa è il mussament da la basegnusadad.
Il basegn da basa cuvra ils custs per nutriment, consum d’energia, custs da tegnairchasa, igiena dal corp, vestgadira ed ulteriuras expensas persunalas. Sche persunas cun basegn da protecziun cun il status da dimora S vivan en atgnas abitaziuns affittadas, vegn era resguardà la grondezza da las unitads da sustegn.
Plinavant vegn surpiglià sco prestaziun da sustegn maximalmain il tschains-chasa usità al lieu per ina abitaziun favuraivla per la grondezza da la chasada correspundenta incl. custs accessoris.
Per ils custs per la cassa da malsauns sco era per participaziun u franschisas da las persunas cun basegn da protecziun cun status da dimora S fa il servetsch social regiunal giu quint.

5.4 Alloschament tar privats

Il sustegn finanzial da persunas cun basegn da protecziun cun il status da dimora S en alloschaments individuals s’orientescha da principi a las directivas da la Conferenza svizra per agid social COSAS, dentant cun in basegn da basa reducì per 20%. Il sustegn finanzial vegn concedì da principi a partir da l’emprim contact cun il servetsch social regiunal, il pli baud dentant a partir da la concessiun dal status da protecziun tras il secretariat da stadi per migraziun SEM. Premissa è il mussament da la basegnusadad.
Persunas cun status da dimora S che abitan tar privats survegnan il basegn elementar che s’orientescha ad ina cuminanza d’abitar sumeglianta ad ina famiglia. Quel cumpiglia ina contribuziun per ils custs accessoris d’abitar sco p.ex. forza electrica e nutriment en l’autezza da radund 20%. Plinavant vegn pajà a las persunas cun basegn da protecziun per l’alloschi 200 fr per persuna, maximalmain dentant 200 fr per chombra che la famiglia ospitanta metta a disposiziun. Per ils custs per la cassa da malsauns sco era per participaziun u franschisas da las persunas cun basegn da protecziun cun status da dimora S fa il servetsch social regiunal giu quint directamain cun la cassa da malsauns.

6.1 Provediment medicinal

En Svizra stat il provediment medicinal a disposiziun a tuttas ed a tuts.

• Per tut las dumondas medicinalas e cas d’urgenza: As drizzai a la media da chasa / al medi da chasa da Vossa regiun. Las indicaziuns da contact survegnis Vus da Vossa vischnanca. Fixai ordavant in termin, per plaschair betg simplamain passar speravi senza preannunzia. La media da chasa / il medi da chasa As trametta tar basegn tar medis spiezialisads.
• Tar cas d’urgenza acuts: As drizzai per telefon a la media da chasa / al medi da chasa u giai tar la staziun d’urgenza dal spital il pli vischin.
• Tar situaziuns cun privel da vita: alarm sanitar 144

Ulteriuras infurmaziuns davart temas da sanadad chattais vus qua:

• Flyer Gesundheit

• Link migesplus.ch

6.2 Sanadad dals uffants 

L’emprima persuna da contact per problems medicinals tar uffants è la media / il medi d’uffants u la media / il medi da chasa. L’adressa survegnis Vus da Vossa vischnanca. En scola sa il medi da scola examinar Voss uffant – sche vus vulais quai. As drizzai per plaschair a la scola. La cussegliaziun da geniturs è ina purschida che sustegna las famiglias en l’entir chantun Grischun. La cussegliaziun da mammas e babs resp. da persunas responsablas per l’educaziun è facultativa, gratuita e confidenziala. Las cussegliadras èn persunas spezialisadas scoladas. Ellas accumpognan, sustegnan e rinforzan ils geniturs tar temas variads: svilup ed educaziun, nutriment e moviment, sco era protecziun da l’uffant e vita da famiglia; da la naschientscha enfin tar l’entschatta da la solina. Las cussegliadras da geniturs collavuran era stretgamain cun auters posts spezialisads e distribueschan en cas da basegn la famiglia a purschidas adattadas. Set purtaders regiunals porschan la cussegliaziun da geniturs en l’entir chantun. www.gr.ch/elternberatung.li 

6.3 Assicuranza da malsauns/cassa da malsauns  

Cun l’assicuranza da malsauns han persunas cun basegn da protecziun ils dretg al provediment sanitar da basa. L’elecziun dal medi resp. da la media è dentant limitada.

Ucranaisas ed Ucranais san star en Svizra senza visum e permissiun durant trais mais, ed abitar per exempel tar parents u persunas privatas. En quest cas na suttastat la persuna betg a l’obligatori da la cassa da malsauns. 
Eventualmain dispona ella d’ina assicuranza da viadi u la familgia ospitanta ha fatg in’assicuranza da giasts. L’assicuranza da malsauns da l’Ucraina na tanscha betg per in tractament medicinal en Svizra.

Ucranaisas ed Ucranais vegnan en quest cas tractads tuttina sco auters turists e ston da principi pajar sez ils custs per visitas tar il medi e per segiurns a l’ospital. Sche nagins posts san surpigliar dabuns averts, dumonda il furnitur da prestaziuns medicinalas la surpigliada dals custs chaschunads dal tractament d’urgenza tar la vischnanca da dimora responsabla (cf. Fegl d’infurmaziun Procedura per dumondas per la garanzia per ils custs subsidiara per agid medicinal d’urgenza pertutgant turistas/turists da l’exteriur)

Uschespert ch’ina persuna cun basegn da protecziun s’annunzia tar in center federal per requirents d’asil ed inoltrescha là u online ina dumonda per il status da protecziun S, po vegnir fatg da maniera retroactiva sin la data da la dumonda in’assicuranza da malsauns. Ins sto distinguer en tge structuras che la persuna cun basegn da protecziun cun status da dimora S sa rechatta:

• Alloschaments collectivs: Persunas cun basegn da protecziun cun il status da dimora S ch’èn alloschads en alloschis collectivs dal chantun vegnan assicurads automaticamain dal chantun encunter malsogna. Il chantun ha fatg ina assicuranza da malsauns collectiva per persunas en alloschaments collectivs.
• Abitaziuns affittadas: Tar persunas en abitaziuns affittadas èsi da distinguer: Sche las persunas cun basegn da protecziun cun il status da dimora S èn stadas en in alloschament collectiv dal chantun avant che ir a star en ina abitaziun affittada, exista gia ina assicuranza da malsauns. Cun bandunar l’alloschament collectiv vegn fatg ina polissa singula cun model da medi da chasa.
  Persunas cun basegn da protecziun cun il status da dimora S che n’èn betg stadas en in alloschament collectiv dal chantun ston concluder sezzas ina assicuranza da malsauns. Il servetsch social regiunal responsabel gida tenor giavisch.
• Alloschament tar privats: Persunas cun basegn da protecziun cun il status da dimora S che n’èn betg stadas en in alloschament collectiv dal chantun ston concluder sezzas ina assicuranza da malsauns. Il servetsch social regiunal responsabel gida tenor giavisch.

Ils custs per premias e la participaziun als custs (franschisa e quota persunala) vegnan pajads dal chantun per persunas che survegnan agid social. 

Persunas che n’èn betg dependentas d’agid social ston ademplir sezzas l’obligaziun da l’assicuranza da malsauns, cun sa segirar entaifer 3 mais suenter l’inoltraziun da la dumonda, da maniera retroactiva sin il termin da la dumonda, tar ina assicuranza da malsauns. Questas persunas pajan sezzas las premias e las participaziuns als custs.

Ulteriuras infurmaziuns davart temas da sanadad chattais Vus qua:

• Flyer Gesundheit
• Link migesplus.ch
  

6.4 Assicuranza d’accidents  

Cun l’assicuranza da malsauns han las persunas che tschertgan protecziun il dretg al provediment medicinal da basa. La tscherna  dal medi resp. da la media è dentant limitada. 
Assicuranza d’accidents: Uschè ditg che persunas cun basegn da protecziun na lavuran betg en Svizra èn ellas era assicuradas encunter accidents cun l’assicuranza da malsauns. Sch’ina persuna è activa en ina professiun, sto il patrun u la patruna assicurar la persuna encunter accidents. 

6.5 Sustegn psicologic 

Persunas cun basegn da protecziun en in alloschament collectiv survegnan sustegn psicologic sur medic-Help ed ils medis partenaris / las medias partenarias ed ils psichiaters / las psichiatras. Persunas cun basegn da protecziun cun il status S en alloschaments individuals che dovran sustegn piscologic sa drizzan al medi da chasa u a la media da chasa.
 
Qua chattais Vus ulteriuras infurmaziuns:
Posts da contact

6.6 Protecziun da violenza, commerzi cun umans e prostituziun  

Las autoritads e differentas organisaziuns sustegnan las persunas cun basegn da protecziun ch’èn pertutgads da violenza, da prostituziun e da commerzi cun umans. 
Posts da contact

7.1 Scola elementara

L’access a la furmaziun da scola è in dretg fundamental garantì da la Constituziun federala da la Svizra. Era l’obligaziun dad ir a scola e fixada en la Constituziun federala. Quai vul dir che frequentar la scola è obligatoric e gratuit per tut ils uffants che stattan per in temp pli lung en in lieu en Svizra.
Il dretg a l’instrucziun da la scola elementara vala per tut ils uffants e giuvenils independentamain da lur naziunalitad u da lur status da dimora.

• L’obligaziun d’ir a scola dad uffants che èn alloschads ensemen cun lur geniturs en implants collectivs chantunals, vegn realisada en las structuras da scola manadas per quest intent da l’Uffizi da migraziun e da dretg civil.
• Uffants da famiglias cun basegn da protecziun cun il status da protecziun S che èn alloschads privat en na vischnanca dal chantun Grischun, frequentan tenor art.11 da la lescha da scola (LS) la scola da quella vischnanca nua ch’els abitan da maniera duraivla cun consentiment da las persunas responsablas per l’educaziun. Ils purtaders da las scolas mettan a disposiziun per quels uffants purschidas per scolaras e scolars da lingua estra(art. 39 LS). Famiglias cun uffants obligads d’ir a scola sa drizzan a lur vischnanca da domicil.
• Ina absenza è da discutar resp. da cunvegnir en mintga cas ordavant cun l’autoritad da scola correspundenta, perquai che la scola è obligatorica.
  

7.2 Scolas medias

Enfin ils 31-07-2023 vegnivan scolaras e scolaras da l’Ucraina che ademplivan las cundiziuns d’admissiun (t.a. cumpetenzas da tudestg almain sin nivel A2) instruids sco scolaras/scolars ospitant(a)s en las scolas medias grischunas. Per il 01-08-23 èn las modalitads d’admissiun per solaras e scolars da l’Ucraina en ina scola media grischuna vegnidas adattadas.

Per in’admissiun definitiva da scolaras e scolars da l’Ucraina cun il status da protecziun S en ina scola media grischuna ston ins inoltrar ina dumonda tar l’Uffizi per la furmaziun media-superiura (formular da retschertga). Las scolaras ed ils scolar da l’Ucraina ston ademplir las cundiziuns d’admissiun da maniera cumulativa (vesair fegl d’infurmaziun).

Infurmaziuns davart las cundiziuns d’admissiun chattais Vus sin il suandant fegl d’infurmaziun:

7.3 Furmaziun

L’access a purschidas da furmaziun che preparan ina scolaziun professiunala da basa na dovra nagina lubientscha. A quellas fa per exempel part l’emprendissadi preliminar d’integraziun. L’entrada en ina scolaziun da basa professiunala dovra ina lubientscha. Sche Vus duvrais ulteriuras infurmaziuns en connex cun l’access a la scolaziun da basa professiunala u a las scolas autas, en connex cun la renconuschientscha da diploms u cun ulteriuras dumondas da furmaziun, As savais Vus drizzar a la  cussegliaziun locala da studi, da professiun e da carriera (www.berufsberatung.ch).

7.4 Soluziuns da cuntinuaziun per giuvenils da l’Ucraina tranter 15 e 20 onns

L’obligaziun d’ir a scola terminescha en il Grischun cun absolver il 9avel onn da scola. Las pussaivladads da sa scolar vinavant èn multifaras, dal 10avel onn da scola sur scolaziuns transitoricas enfin tar la scolaziun professiunala da basa u tar la furmaziun cuntinuada en ina scola media.

Ulteriuras infurmaziuns

La Confederaziun facilitescha l’integraziun sociala e professiunala en Svizra. Tut las persunas cun il status da protecziun S senza meds finanzials survegnan sustegn dal chantun – ed els dastgan lavurar senza in temp da spetga (era lavur sco independent). La lavur per gudogn suttastat dentant ad in’obligaziun da dumandar ina permissiun. Il SEM examinescha ensemen cun ils chantuns ils basegns da las persunas retschavidas. 

Merkblatt Arbeiten in der Schweiz für Personen mit Schutzstatus S

8.1 Lavurar cun il status da protecziun S 

Persunas cun in attest S dastgan lavurar immediat en Svizra. Las cundiziuns da paja e da lavur usitadas per la regiun e per la branscha ston vegnir resguardadas e correspunder a la qualificaziun ed al profil da la plazza.
Per l’admissiun a l’activitad da gudogn da las persunas fugidas sto il patrun inoltrar ina dumonda (formular B1) sur la vischnanca a l’uffizi da migraziun e da dretg civil. Sco protecziun encunter abus e dumping social da persunas cun basegn da protecziun vegnan las cundiziuns da paja e da lavur examinadas (art. 53 al.1 VZAE).
Ils suandants documents ston vegnir inoltrads a la vischnanca:

• Copia da la legitimaziun d’esters (attest S)
• Copia dal passaport
• Contract da lavur suttascrit da domaduas partidas
• Formular B1

Persunas cun basegn da protecziun survegnan in uschenumnà attest S dal UMDC che ha il format d’ina carta da credit. La consegna da quest document sa durar in tschert temp. Sche quest document n’è betg anc avant maun tar l’inoltraziun da la dumonda, san ins era agiuntar als ulteriurs documents la disposiziun dal Secretariat da stadi per migraziun che vegn era numnada “Decisiun positiva davart la concessiun da protecziun temporara”. Autras confermas sumegliantas davart il status da protecziun S na vegnan betg acceptadas.

8.2 Activitad da gudogn independenta

Tar dumondas per entschaiver in’activitad da gudogn independenta ston ins agiuntar al formular da dumonda anc ils suandants document:

• Copia dal formular d’annunzia Institut d’assicuranza sociala
• Cumprova dals meds finanzials
• Plan da business
  

8.3 Praticum

Tar dumondas per entschaiver in praticum ston ins anc agiuntar al formular da dumonda in contract da praticum (limità a max. 6 mais) ed in plan da scolaziun. 

8.4 Intermediaziun da lavur

Tar la tschertga da lavur vegnan las persunas sustegnidas dals Centers regiunals per intermediaziun da lavur (CIL). L’annunzia sa succeder per telefon u era al lieu. Premissas per ina cussegliaziun ed intermediaziun tras il CIL èn enconuschientschas da basa d’ina lingua chantunala u da l’englais..

8.5 Ich biete eine Arbeitsstelle an. Wo kann ich die Arbeitsstelle melden?

Plazzas libras pon vegnir annunziadas sur il Job-Room da arbeit.swiss. Uschia na cuntanschais Vus betg mo potenzialas persunas spezialisadas da l’Ucraina, mabain era persunas che tschertgan ina plazza entaifer ed ordaifer il chantun Grischun.

8.6 Sustegn tar la tschertga da lavur per persunas cun il status S

Il post spezialisà per l’integraziun porscha in coaching individual a persunas cun il status da protecziun S che tschertgan in lavur. La purschida è gratuita e facultativa.

Il post spezialisà per l’integraziun organisescha e coordinescha curs da tudestg e da talian per persunas cun il status da protecziun S. Quests curs èn gratuits e facultativs. L’assistenza per uffants en la vegliadetgna fin 5 onns vegn purschida tenor pussaivladad (la tgira dad uffants pli vegls stat en la responsabladad dals geniturs).
Sche Vus avais interess per nossa purschida, empleni per plaschair il formular da contact. Nus As contactain uschè spert sco pussaivel.

10.1 Scola  furmaziun

Infurmaziuns -> 7 – Scola/ Furmaziun

10.2 Tgira d’uffants

La tgira d’uffants ordaifer la scola en Svizra stat en la cumpetenza dals geniturs e da las persunas autorisadas a l’educaziun. En il chantun Grischun datti ina purschida bain extendida da tgira cumplementara a la famiglia per uffants en la vegliadetgna prescolara e en il sectur da la scola. Da principi stat quella purschida era a disposiziun a persunas cun il status da protecziun S.
Link a la pagina: Tgira d’uffants cumplementara a la famiglia (gr.ch)
La tgira d’uffants cumplementara a la famiglia vegn subvenziunada da las vischnancas e dal chantun. Las tariffas ch’ils geniturs ston pajar vegnan fixadas mintgamai da l’instituziun da tgira sezza. Persunas cun il status da protecziun S che survegnan agid social ston sclerir ordavant la finanziaziun cun il servetsch social responsabel. Per regla vegnan ils custs mo surpigliads, sche la tgira d’uffants n’è betg garantida dad ina persuna responsabla per l’educaziun durant la lavur u per frequentar curs da lingua.

Cun frequentar curs da lingua purschids dal post spezialisà per l’integraziun, vegn l’assistenza per uffants en la vegliadetgna fin 5 onns purschida sche pussaivel durant las uras da curs. La tgira d’uffants pli vegls stat en la responsabladad dals geniturs.

10.3 Sanadad

L’emprima persuna da contact per problems medicinals tar uffants è la media / il medi d’uffants u la media / il medi da chasa. L’adressa survegnis Vus da Vossa vischnanca. En scola sa il medi da scola examinar Voss uffant – sche vus vulais quai. As drizzai per plaschair a la scola. La cussegliaziun da geniturs è ina purschida che sustegna las famiglias en l’entir chantun Grischun. La cussegliaziun da mammas e babs resp. da persunas responsablas per l’educaziun è facultativa, gratuita e confidenziala. Las cussegliadras èn persunas spezialisadas scoladas. Ellas accumpognan, sustegnan e rinforzan ils geniturs tar temas variads: svilup ed educaziun, nutriment e moviment, sco era protecziun da l’uffant e vita da famiglia; da la naschientscha enfin tar l’entschatta da la solina. Las cussegliadras da geniturs collavuran era stretgamain cun auters posts spezialisads e distribueschan en cas da basegn la famiglia a purschidas adattadas. Set purtaders regiunals porschan la cussegliaziun da geniturs en l’entir chantun. www.gr.ch/elternberatung.li 

10.4 Persunas minorennas senza accumpagnament dals geniturs

Sche persunas minorennas entran en Svizra senza lur geniturs e dumondan il status da protecziun S, examinescha il center federal per requirents d’asil (CFRA) resp. l’autoritad per la protecziun da l’uffant e da creschids (APUC), sche ils dretgs legals da represchentar èn sclerids resp. sch’ina procura da represchentanza è avant maun u sch’ins sto stabilir ina curatella (tenor art. 306 al.2 CCS) u ina avugadia (tenor art. 327a CCS) per ils uffants pertutgads. Las autoritads segireschan uschia ch’ils interess  dals uffants cun basegn da protecziun da l’Ucraina vegnan garantids.

Link tar  SODK-KOKES_fegl d’infurmaziun uffants da l’Ucraina.pdf
En Svizra dovra la recepziun dad uffants minorens ordaifer la famiglia ina lubientscha tenor l’ordinaziun dals uffants confidads ed ella è suttamessa a la surveglianza. L’uffizi dal servetsch social chantunal sto examinar, sche las instituziuns e las famiglias da tgira disponan d’ina lubientscha, u garantir en vista a l’urgenza da la situaziun ch’ina procedura da permissiun vegn instradada. El è era responsabel per la surveglianza.  
Link SR 211.222.338 – Ordinaziun dals 19 d’october 1977 davart la recepziun dad uffants da tgira (Ordinaziun d’uffants confidads, PAVO) (admin.ch)

Animals da chasa da l’Ucraina: annullà ils levgiaments
Ils levgiaments transitorics da las cundiziuns d’entrada en il pajais per chauns e giats da l’Ucraina vegnan annullads per il 1. d’avust 2023. A partir da questa data valan per animals da l’Ucraina puspè las cundiziuns d’entrada usitadas, vesair il fegl d’infurmaziun.

fegl d’infurmaziun (DE) / fegl d’infurmaziun (UA) / fegl d’infurmaziun (RU)

Ulteriuras infurmaziuns chattais Vus sut:

• Mit Hund, Katze oder Frettchen über die Grenze - Online-Hilfe des BLV
• Hilfsplattform für Geflüchtete mit Haustieren in der Schweiz 
  

12.1 Traffic public

Dapi il 1. da schaner 2023 èsi necessari da cumprar in bigliet per entrar en Svizra resp. per viagiar tras la Svizra.

Per viadis necessaris en connex cun visitas a las autoritads pudais Vus dumandar en cas da basegn in bigliet gratuit tar ils centers federals per requirents d’asil e tar ils uffizis chantunals per agid social. Per tut ils auters viadis cun il traffic public stuais Vus cumprar in bigliet regular a partir dal 1. da zercladur 2022.

En Svizra datti la pussaivladad da cumprar in abunament da mesa taxa. Cun quest abunament survegnis Vus tut ils bigliets per 50% dal pretsch regular. Quai è spezialmain raschunaivel, sche Vus viagiais pli savens cun il traffic public.
Ulteriuras infurmaziuns

Regulaziun en il chantun Grischun:
Per persunas en alloschis individuals che vegnan sustegnidas dals servetschs socials regiunals vala la suandanta regulaziun:

• Da principi èn ils custs per il traffic public regiunal e per l’abunament da mesa taxa cuntegnids en l’agid social d’asil (segirada materiala da basa) e ston vegnir pajads da las clientas e dals clients sezs.
• Custs per il traffic public per termins cun medis, cun il servetsch social u cun auters uffizis, cunvegnids ordavant cun il lavurer social/cun la lavurera sociala vegnan indemnisads supplementarmain dal servetsch social suenter avair mussà la quittanza (prestaziuns tenor la situaziun). I vala ina participaziun dals custs da 10 francs per bigliet sin basa da la 2. classa cun abunament da mesa taxa.
• Per frequentar curs da lingua survegnan ils clients e las clientas ils custs da viadi per il traffic public dal post spezialisà per l’integraziun.
  

12.2 Il permiss da manischar ucranais

• Persunas cun in permiss dad ir cun auto valaivel da l’Ucraina, sin palpiri u en format da carta da credit, dastgan ir cun auto en Svizra.
• Tut las persunas cun il status da protecziun S ston avair a partir dals 24-02-2024 lur document d' identitad S, sch' ellas van cun auto u cun töf en Svizra.
• Tar permiss dad ir cun auto mo en scrittira cirillica (quai che è il cas per regla mo tar permiss sin palpiri) ston ins purtar cun sai ina translaziun uffiziala.
• Il pli tard 2 onns suenter l’entrada en il pajais ston ils permiss dad ir cun auto ucranais da tut las categorias vegnir barattads cun permiss dad ir cun autos svizzers. Las indicaziuns davart l'ulteriur proceder:

Regulaziun excepziunala sin basa da la disposiziun da l’Uffizi federal da vias (UVIAS) dals 14 da favrer 2023

• Tar persunas fugidas cun ina legitimaziun S (per persunas cun basegn da proitecziun) san ins era renconuscher permiss dad ir cun auto digitals – las obligaziuns da barat numnadas survart valan egualmain.
• Permiss dad ir cun auto ucranais scrudads suenter ils 24 da favrer 2022 che èn cun quai nunvalaivels, dastgan era vegnir utilisads enfin tar la scadenza da la disposiziun dal UVIAS - las obligaziuns da barat numnadas survart valan egualmain.
• Permiss dad ir cun auto scrudads avant ils 24 da favrer 2022 na vegnan betg renconuschids per viadis en Svizra. En quests cas ston ins inoltrar ina dumonda per in barat extraordinari tar l’Uffizi per il traffic sin via.
• Persunas che na san preschentar nagins permiss dad ir cun auto u demussar in’autra scolaziun dad ir cun auto terminada, contacteschan era directamain l’Uffizi per il traffic sin via.
  
  Exceptadas èn persunas cun in permiss d’emprender dad ir cun auto ucranais.
  
  Per viadis da professiun en Svizra cun autocars, camiuns, minibus e taxis vala:
  
• L’autorisaziun dad ir cun auto ucranaisa vegn rendida vardaivla cun documents da cumprova (p.ex. conferma d’in examen da manischar, attestat da lavur, e.u.v.),
• in viadi da controlla ed in examen teoretic supplementar tenor art. 44 al. 1 e 2 letra a OAT èn vegnids fatgs cun success; e
• ina examinaziun medicinala per il traffic tenor art. 11b al.1 letra a OAT è vegnida fatga cun success.
  
  A las persunas pertutgadas emetta l’autoritad chantunala in permiss da manischar limità a viadis per preparar il viadi da controlla ed il viadi da controlla sez, che permetta il manischar senza accumpagnament. Quest permiss da manischar duai permetter viadis durant maximalmain dus mais dapi sia emissiun.
  

12.3 Utilisaziun da vehichels senza pajar dazi en Svizra (disposiziun da duana)

Enfin ussa dastgavan persunas cun domicil en l’Ucraina utilisar durant sis mais lur vehichels ucranais en Svizra senza formalitads da duana.

Sche persunas cun il status da protecziun S utiliseschan lur vehichels immatriculads a l’exteriur pli ditg che 6 mais en Svizra, ston ins dumandar ina lubientscha da la duana 15.30 per la durada da dus onns a partir da la data d’entrada en il territori da duana.

La lubientscha da la duana 15.30 vegn emessa tar ils posts da duana occupads durant las uras d’avertura.

L’utilisaziun dal vehichel en Svizra è mo lubida per l’agen diever. Il vehichel na dastga betg vegnir utilisà da persunas cun domicil en Svizra. Tar in return en l’Ucraina n’èn necessarias naginas formalitads.

Suenter dus onns ston ins laschar registrar il vehichel cun numer svizzer u vegnir exportà da la Svizra. L'export sto vegnir confermà da l'uffizi da duana cumpetent cun il formular 15.30.

Ulteriuras infurmaziuns chattais Vus sin: Einfuhr in die Schweiz (admin.ch) sco era sin FAQ Fahrzeuge.
.

12.4 Assicuranza dals vehichels

Vehichels a motor da l’Ucraina dovran da principi ina carta d’assicuranza internaziunala valaivla en Svizra (pli baud carta verda), per pudair entrar en Svizra. In’assicuranza da cunfin fatga en ina stadi dal SEE è era valaivla en Svizra.
Excepziunalmain ed a moda transitorica po la cumprova d’assicuranza era vegnir preschentada sin in apparat electronic en furma d’in PDF.
Sch’i n’exista nagina carta d’assicuranza internaziunala, pon manischunz ucranais procurar ina nova “carta verda” tar lur assicuranza ucranaisa u far in’assicuranza da cunfin tar in dals posts da duana.
En il chantun Grischun èn quai:

Centrala operativa ost

Triststrasse 3
7000 Cuira
+41 58 480 90 14

Post da duana Martina

Via principala 243
7560 Martina
+41 58 480 10 41

Post da duana Müstair

Via principala 1A
7537 Müstair
+41 58 469 07 32

Post da duana Campocologno

Via Principale 1
7744 Campocologno
+41 58 481 80 60

Post da duana Castasegna

Strada Cantonale 2
7608 Castasegna
+41 58 480 12 20

Post da duana Samedan Plazza aviatica

Plazza Aviatica
7503 Samedan
+41 58 461 19 43 

Persunas creschidas cun il status da protecziun S  dastgan stgamiar ina giada in import enfin a 10’000 Hrywnja en filialas elegidas da la UBS (Poststrasse 1, 7000 Cuira) e da la Credit Suisse (Bahnhofstrasse 12, 7001 Cuira).