Explicaziuns da cusseglier guvernativ Aluis Maissen per la votaziun dals 29 da november 1998
La banca chantunala grischuna - la banca da tut las Grischunas e da tut ils Grischuns, perquai ch'ella appartegna finalmain al chantun ed uschia al pievel grischun - ha lavurà fitg bain dapi onns, cuntanschì resultats allegraivels ed intensivà fermamain sia posiziun tranter las bancas chantunalas da noss pajais. In mussament per questas prestaziuns è il fatg che nossa banca chantunala grischuna (BCG) dispona da considerabels agens meds; sa referind a l'uschenumnada garanzia tras agens meds figurescha la BCG sin ils emprims rangs da la Svizra. Quest'observaziun calma e relativescha duraivlamain l'uschenumnada "garanzia chantunala" cun l'obligaziun eventuala che resulta da quella per il chantun. Uschè ditg che la BCG posseda avunda agens meds, na sto il chantun segir betg pajar. Questa buna situaziun da partenza, per la quala i n'è betg il davos d'engraziar a la direcziun da la banca ed a l'autoritad da la banca sco er a tut las collavuraturas ed a tut ils collavuraturs da la banca per lur lavur cumpetenta e responsabla durant blers onns, esi da prender per chaschun da crear ina nova basa legala per nossa banca dal chantun. Quai succeda la fin d'emna dals 29 da november, premess ch'il pievel acceptia il project da votaziun che garantescha las cudiziuns generalas a la BCG per pudair exister cun success er en il futur en in ambient che sa mida spert.
Ils statuts dal cussegl grond ch'èn en vigur e derivan da l'onn 1970 cuntegnan diversas disposiziuns da natira organisatorica, strategica ed operativa. Oz na chapescha ins betg pli senz'auter il connex intern da quellas. Il cuntegn da quests statuts na pudeva quasi pli star a pèr cun il svilup rasant sin il sectur da bancas. Durant ils davos onns èn ultra da quai daventadas cleramain pli rigurusas las prescripziuns federalas per las bancas chantunalas pertutgant la surveglianza e la controlla.
Cun transferir ils statuts en ina nova lescha han ins pudì integrar las novas prescripziuns dal dretg federal en la legislaziun chantunala. Ultra da quai vegnan las votantas ed ils votants grischuns en il futur a decider sezs davart la basa legala da la BCG. Ils statuts davart la banca da fin uss vegnivan relaschads ed adattads mintgamai dal cussegl grond; in spustament da questa cumpetenza dal parlament sin il pievel è pli che giustifitgà en vista a la posiziun ed a la muntada da la BCG en il chantun.
Meglieraziuns essenzialas cuntegna la nova lescha pertutgant la surveglianza e la controlla. La confederaziun ha obligà ils chantuns l'onn 1994 da numnar in post extern da revisiun qualifitgà per lur bancas chantunalas. Il medem mument han ils chantuns obtegnì la pussaivladad da surdar la surveglianza tenor lescha da banca dal tuttafatg a la cumissiun federala da bancas. En il sboz da lescha per la BCG èn previs domadus mecanissems da controlla. En vista als affars da banca che daventan pli e pli complexs creescha questa mesira dapli segirezza e chaschuna ina evidenta distgargia al chantun. En pli vegnan separadas las decisiuns strategicas cleramain da las incumbensas operativas en la nova lescha ed attribuidas al cussegl da banca (interess strategics) sco er a la direcziun (funcziuns operativas). La finala èn las premissas electoralas per ils cussegliers da banca daventadas pli rigurusas envers quellas da fin uss.
D'experiments nunneccessaris vegni desistì en quest porject. Uschia duai la BCG avair anc adina la furma giuridica d'in institut autonom. En la discussiun politica esi vegnì pretendì da tscherts circuls da midar la BCG en ina societad d'aczias u almain da crear las premissas per ch'il cussegl grond possia far la midada en ina SA da tuts temps. Ma questas ideas n'èn betg vegnidas sustegnidas avunda ni dals experts consultads, ni dal cussegl grond. Decisiv per il success d'ina banca chantunala - specialmain en nossas relaziuns specificas - n'è betg tant la furma giuridica, mabain plitost il cader e las collavuraturas ed ils collavuraturs bain scolads e motivads. Ultra da quai na pudess ins strusch plazzar il chapital d'aczias da la BCG be en il chantun Grischun sez. "Emigraziun" da chapital e da facultad publica en plazzas da finanzas ed en centers economics d'ordaifer il chantun fissan la consequenza. Ed in ulteriur squitsch sin la rendita pudess chaschunar facilmain che las filialas en lieus giud via stuessan vegnir serradas.
Per noss chantun esi specialmain impurtant ch'ils basegns da credits e da daners da la populaziun, dal manstergn e da l'industria sco er da noss giasts possian vegnir reglads currentamain e sin il lieu er en regiuns e vals giud via. La BCG surpiglia qua ina incumbensa impurtanta cun offerir prestaziuns da servetsch da banca sin l'entir territori dal chantun. Ella vegn obligada da far quai tras l'incarica da prestaziun ch'il legislatur prescriva en l'art. 2. Il pendant tar l'incarica da prestaziun è la garanzia chantunala ch'obligass finalmain il chantun da surprender obligaziuns da la banca, sch'ils agens meds da la banca na fissan betg suffizients. Il mantegniment da la garanzia chantunala ch'è ina part essenziala da la banca chantunala sco er il mantegniment da l'incarica da prestaziun èn in cler confess per la BCG sco banca dal chantun.
Da quai ch'è sa cumprovà na duain ins betg sa deliberar, sch'ins na sto betg e mo per midar insatge. Premess l'acceptaziun dal pievel, obtegna la BCG ina nova basa legala ch'è adattada per nossas relaziuns. Per regla na creain nus betg leschas per l'eternitad. Adattaziuns a las pretaisas dal temp èn e restan ina provocaziun ed ina incumbensa permanenta per il legislatur.
Cusseglier guvernativ dr. Aluis Maissen
schef dal departament da finanzas e militar
Gremi: departament da finanzas e militar dal Grischun
Funtauna: rg cusseglier guvernativ Aluis Maissen