La regenza grischuna ha deliberà il messadi tar la revisiun parziala
da la lescha da taglia. Ils puncts principals da la revisiun èn
l'adattaziun al dretg federal e la midada tar la valitaziun actuala d'in
onn.
Suenter ina procedura extendida da consultaziun a l'entschatta da
l'onn è vegnì elavurà il messadi tar la revisiun parziala da la lescha
da taglia dal departament da finanzas. Numerusas pretaisas da las
consultaziuns han pudì vegnir resguardadas en il project. Auters
giavischs n'han betg pudì vegnir resguardads per motivs finanzials. La
regenza ha deliberà il messadi per mauns dal cussegl grond. Il project
vegn tractà en il parlament a chaschun da la sessiun da mars e suttamess
alur al pievel per la votaziun. L'entrada en vigur è planisada per il 1.
da schaner 2001.
In'armonisaziun è indispensabla
Sin l'onn 2001 ston tut ils chantuns adattar lur leschas da taglia a
la lescha federala davart l'armonisaziun da las taglias directas dals
chantuns e da las vischnancas (LHT). Sin il sectur da las disposiziuns
stringentas da la LHT n'ha il legislatur chantunal nagin spazi liber
d'agir, damai ch'il dretg d'armonisaziun vegn applitgà directamain. Quai
munta che numerusas midadas proponidas en la revisiun parziala
succedessan er, sch'ellas na vegnessan betg concludidas dal legislatur
chantunal. Tar questas midadas stringentas appartegna per exempel da
suttametter las rentas d'AVS e d'AI cun 100 pertschient a la taglia (oz
80 pertschient).
Deducziuns: Il spazi d'agir per il chantun è restrenschì
La lescha d'armonisaziun cuntegna spezialmain sin il sectur da las
deducziuns restricziuns rigurusas da l'autonomia chantunala. Pliras
deducziuns n'èn betg pli permessas generalmain u tenor la furma actuala.
En la revisiun parziala proponida esi vegnì empruvà da cumpensar questas
consequenzas dal dretg d'armonisaziun uschenavant sco pussaivel e
finanzialmain supportabel.
La deducziun per las premias da l'assicuranza da malsauns e da vita
sco er per ils tschains da spargn sto vegnir limitada concernent
l'import. En il project da revisiun vegn questa limita maximala fixada
fitg auta. La deducziun maximala pussaivla è pli auta ch'en ils
ulteriurs chantuns.
La deducziun valaivla per ils uffants en ina scolaziun d'ordaifer
s'oppona a la lescha d'armonisaziun. Sin fundament da la situaziun
geografica speziala en il chantun na po questa deducziun dentant betg
vegnir stritgada senza cumpensaziun. Da nov vegn fixà in import fix che
sa referischa sin in di da referenza che na dependa betg pli dals custs
effectivs.
La deducziun actuala per pensiunadas e pensiunads che vivan sulets
n'è betg permessa pli. Las consequenzas da la stritgada da questa
deducziun vegnan cumpensadas cun permetter da nov da deducir ils custs
da malsogna e da tgira senza limitaziun da l'entrada suttamessa a la
taglia.
Valitaziun actuala: Il sistem dal futur
Per la taxaziun da las persunas natiralas duai la valitaziun
posteriura oz valaivla, sin fundament da la quala l'entrada vegn eruida
a basa da las entradas cuntanschidas en ils onns precedents, vegnir
remplazzada da la valitaziun actuala. Tar la valitaziun actuala vegn
l'entrada suttamessa a la taglia per in tschert onn fiscal eruida a basa
da las entradas nettas cuntanschidas en il medem onn. Las taglias sin
entrada e facultad vegnan taxadas ed incassadas l'onn succedent. La
midada dal sistem succeda er per la taglia federala directa.
Cun la valitaziun actuala po vegnir realisada in zic meglier ina
imposiziun da taglia tenor la capacitad economica. Gist en temps da
grondas midadas economicas esi necessari che la taxaziun e l'incassament
da la taglia succedian usche da manaivel sco pussaivel dal temp, en il
qual las entradas èn vegnidas realisadas.
Per la midada dal sistem discurran er l'aboliziun da las taxaziuns
intermediaras ed il svilup en ils auters chantuns. La gronda part dals
chantuns vegn ad applitgar l'onn 2001 la valitaziun actuala. Quest
sistem da valitaziun gist vegn a sa far valair en Svizra; en insaquants
onns dastgass quel vegnir prescrit stringentamain da la confederaziun.
Il sulet dischavantatg da muntada da la valitaziun actuala è la
lavur administrativa pli gronda per ils pajataglias e per las autoritads
da taxaziun.
La midada tar la valitaziun actuala vegn realisada per la
confederaziun e per il chantun tras l'uschenumnada procedura da la
taglia annuala. La valitaziun actuala vegn applitgada gia per l'onn
transitori 2001. Las entradas ordinarias cuntanschidas ils onns 1999 e
2000 crodan en ina largia da valitaziun e na vegnan betg suttamessas a
la taglia sin entrada. Las entradas extraordinarias (p. ex.
indemnisaziuns en chapital, parts extraordinarias da paja) cuntanschidas
en quels onns vegnan cumpigliads en ina taglia annuala. Medemamain
vegnan er resguardads tscherts custs extraordinaris per la taglia (p.
ex. contribuziuns per l'acquist d'onns da contribuziun en la prevenziun
professiunala, custs extraordinaris da mantegniment per bains
immobigliars).
Ulteriuras midadas
Ultra dals puncts principals menziunads da la revisiun parziala
vegnan midadas numerusas disposiziuns da lescha da taglia actuala.
Las disposiziuns pertutgant las proceduras vegnan adattadas a la
lescha federala davart la taglia federala directa.
Il dretg penal fiscal vegn adattà d'ina vart a la lescha
d'armonisaziun e da l'autra vart a la convenziun europeica dals dretgs
umans.
Per ils custs per avair quità dals uffants che na pon betg vegnir
deducids tenor il dretg actual vegn introducì da nov ina deducziun
sociala. Uschia po vegnir tegnì quint dals custs supplementars da
geniturs ch'educheschan sulet e da pèrs che lavuran domadus.
En cumparaziun cun ils auters chantuns duai vegnir rinforzà il
Grischun sco lieu da societads da domicil e da holding.
Consequenzas finanzialas
La revisiun parziala da la lescha da taglia croda en ina perioda, en
la quala il chantun ha da batter cun ina situaziun finanziala fitg
precara. Malgrà las stentas intensivas da spargnar ha stuì vegnir
preschentà per l'onn vegnent in preventiv cun in deficit da var 46
milliuns francs. En il plan da finanzas per ils onns 2000 fin 2003
s'augmenta anc quest deficit.
En vista a questa situaziun finanziala ed al fatg che la grevezza
fiscala da las persunas natiralas en il chantun è gia sut la media
svizra è la regenza da l'avis che mo ina part da las entradas
supplementaras che resultan da las adattaziuns stringentas a la lescha
d'armonisaziun, possian vegnir dadas vinavant.
Gremi: Departament da finanzas
Funtauna: rg Departament da finanzas