La regenza cumplettescha las disposiziuns executivas tar la lescha
chantunala da chatscha tras in scumond per l'entir onn da lampas da
maun. Talas lampas vegnan duvradas spezialmain dal favrer fin l'avrigl
per tschertgar cornas da tschiervs.
Il diever da lampas da maun, da reflecturs da halogen u d'auters
reflecturs e da sumegliantas glischs artifizialas per scurrentar ed
observar selvaschina è daventà uschè grond, spezialmain dal favrer fin
l'avrigl, ch'el disturba considerablamain la selvaschina. Quests
disturbis chaschunan puspè dapli donns da selvaschina la primavaira. Per
proteger la selvaschina da quests disturbis, vegn franà quest svilup cun
agid d'in nov artitgel 36a en las disposiziuns executivas tar la lescha
da chatscha. Quel artitgel scumonda il diever da tuttas spezias da
lampas e reflecturs durant l'entir onn. La revisiun parziala respectiva
sto anc vegnir approvada da la confederaziun.
La gulivaziun da finanzas dal Grischun duai vegnir meglierada
La regenza suttametta al cussegl grond il messadi ed il sboz per ina
revisiun parziala da la lescha davart la gulivaziun da finanzas tranter
las vischnancas (lescha davart la gulivaziun da finanzas) e da
l'ordinaziun executiva da quella sco er per in'adattaziun da la lescha
davart il dretg da las auas. Principalmain cumpiglian las midadas da las
leschas ils sequents secturs: L'autezza dal tschains d'aua ch'è decisiva
per la gulivaziun da finanzas vegn definida da nov, a moda ch'èn
decisivas las summas che vegnan effectivamain pajadas a las vischnancas.
Plinavant duain vegnir resguardadas las entradas da las vischnancas or
da prestaziuns da cumpensaziun per las perditas ch'ellas han cun
desister da l'utilisaziun da la forza d'aua. Ultra da quai duai vegnir
partì il "franc per la cuntrada" tranter il chantun e las vischnancas
(il franc per la cuntrada = il tribut d'ina part dal tschains d'aua da
maximalmain in franc per kilowatt prestaziun brutta a la confederaziun).
L'imposiziun vicendaivla da taglia tranter las vischnancas, cun la
taglia d'adgiudicaziun, duai puspè vegnir introducida en quels cas, en
ils quals ina vischnanca ha ina interpresa sin il territori d'ina autra
vischnanca. En la meglieraziun planisada da la clav da forza finanziala
duain vegnir resguardads da nov, enstagl dals custs per la scola, il
dumber da scolars ed enstagl dals custs per rempars da lavina e
cuntschets, la surfatscha. Alur duai vegnir reducida la paisa dal pè da
taglia per in terz ed il pè da taglia duai vegnir applitgà en la media
da dus onns.
La revisiun parziala proponida na chaschuna betg novas expensas, ni
per il chantun ni per las vischnancas, ma ella maina tscherts
spustaments en singulas gruppas da forza finanziala cun tschertas
consequenzas sin las contribuziuns chantunalas.
Midada da las prestaziuns cumplementaras
Al cussegl grond vegn preschentà in messadi davart la revisiun
parziala da l'ordinaziun executiva tar la lescha chantunala davart las
prestaziuns cumplementaras (PC). Questa revisiun è ina consequenza
directa e stringenta da la terza revisiun da la lescha federala davart
las prestaziuns cumplementaras. Principalmain sa tracti da mantegnair il
dretg da las retschavidras e dals retschaviders da PC. Medemamain vegn
creada la basa legala per realisar ina mesira da spargn en il rom dal
plan da mesiras davart l'equiliber da las finanzas 1999. La fatschenta
duai vegnir tractada durant la sessiun da november 1998, per che
l'ordinaziun revedida possia entrar en vigur l'entschatta 1999. En
consequenza da la mesira da spargn vegn il chantun a sa distanziar
levamain da las tariffas maximalas en connex cun il basegn per viver e
cun las expensas persunalas.
Las prestaziuns cumplementaras chantunalas tar la AVS/AI èn
augmentadas durant ils emprims 19 onns dapi lur introducziun, quai vul
dir tranter 1966 e 1983, be per stgars 50 pertschient resp. da 6.5
milliuns francs (1966) sin 9.7 milliuns francs (1983). Durant ils
sequents 15 onns èn questas prestaziuns dentant sa multiplitgadas per
trais. Per l'onn current 1998 vegni fatg quint cun custs da passa 30
milliuns francs. Il dumber da quellas persunas che retschaivan PC è
augmentà envers 1983 da var 2'600 sin var 3'000. Trais quarts dals custs
totals van en favur da persunas che stattan en asils da vegls e chasas
da tgira sco er en ospitals. Ils custs medis per retschavidra resp.
retschavider da PC èn muntads 1997 sin var 9'400 francs. Dals ca. 3'000
retschaviders da PC van dus terzs en favur da pensiunads ch'han la AVS
ed in terz en favur da retschaviders da la AI.
Dals pensiunads ch'han la AVS han var 11 pertschient basegn d'ina
PC. Dals retschaviders da la AI retiran 25 pertschient prestaziuns
cumplementaras.
Il Grischun sa participescha ad ina retschertga davart la furmaziun dals
giuvenils da 15 onns
Il chantun Grischun participescha als custs per l'emprima fasa dal
project internaziunal "indicaturs da furmaziun: mesirar la prestaziun
dals giuvenils da 15 onns". Per ils onns 1999, 2000 e 2001 vegnan mess a
disposiziun mintgamai 7'000 francs. La OECD prepara actualmain in
project che cuntegna trais enquistas da scolaras e scolars da 15 onns
aifer nov onns.
Ils onns 2000, 2003 e 2006 duain vegnir eruidas las cumpetenzas sin
ils sequents secturs: leger, matematica e scienzas natiralas. Mintgamai
è in sectur il tema prioritar. Ultra da quai vegnan registradas las
cumpetenzas persunalas e spezialas. Da las retschertgas sa laschan
deducir mintga trais onns las tendenzas dal svilup e mintga nov onns la
laschan far analisas pli detagliadas. Igl è previs che tut ils chantuns
sa participeschian al project. Ils custs vegnan purtads 60 pertschient
da la confederaziun e 40 pertschient dals chantuns.
Ils emploiads chantunals pajan sezs las premias per accidents ordaifer il
manaschi
Fin uss ha il chantun, sco patrun, surprendì per ses emploiads var
11 pertschient da las premias per accidents ordaifer il manaschi. En
connex cun las mesiras da spargn vegn abrogada questa regulaziun. En
l'avegnir paja il persunal chantunal sez las entiras premias per
accidents ordaifer il manaschi.
Consultaziuns a la confederaziun
La regenza prenda posiziun davart trais projects federals: revisiun
da la lescha federala davart il diever da la taglia sin il petroli ch'è
liada ad in intent specific, ordinaziun davart l'acquist da bains
immobigliars tras persunas a l'exteriur (fixar ils contingents
chantunals da permissiuns per abitaziuns da vacanzas per la perioda da
1999 a 2000) e lescha davart il persunal.
Areguard la taglia sin il petroli duain vegnir augmentadas las
tariffas da contribuziun per mantegnair las vias naziunalas. La
confederaziun propona che las tariffas da contribuziun vegnan calculadas
da nov resguardond las valurs actualas. La regenza sustegna questa
proposta senza resalvas.
Concernent ils contingents per abitaziuns da vacanzas beneventa la
regenza il fat ch'il dumber total dals contingents vegn mantegnì. En
vista a la situaziun economica precara na po ina reducziun betg vegnir
approvada. Medemamain sustegna la regenza il fatg che la clav da
repartiziun tranter ils chantuns na vegn betg midada e ch'al Grischun
stattan a disposiziun er vinavant almain 270 contingents.
Cun la nova lescha davart il persunal duain las cundiziuns dal
martgà da lavur da la confederaziun vegnir adattadas a quellas da
l'economia privata. A la regenza para il project d'esser in pass en la
dretga direcziun.
Da las vischnancas
Il project da construcziun per ina halla polivalenta a Bravuogn vegn
approvà definitivamain. Als custs imputabels da ca. dus milliuns francs
vegn empermessa ina contribuziun da construcziun da 40 pertschient.
Las constituziuns da Grono e Tinizong-Rona vegnan approvadas.
Per differents projects da construcziuns da vias en il chantun
vegnan dads libers credits d'in import total da var 5.1 milliuns francs.
Gremi: regenza
Funtauna: rg chanzlia chantunala dal Grischun