La regenza approva il "Concept per la scolaziun a persuna
d'instrucziun per englais u talian per il stgalim superiur da la scola
populara grischuna". Quel duai render capavel las magistras ed ils
magisters dal stgalim superiur da la scola populara d'instruir davent da
l'onn da scola 2002/03 a la scola secundara e reala l'englais ed il
talian sco roms obligatoris.
Damai che las persunas d'instrucziun dal stgalim superiur vegnan
scoladas per regla per dar franzos èsi vegnì sviluppà in concept da
scolaziun che duai pussibilitar d'acquistar entaifer trais onns da scola
la cumpetenza speziala necessaria en ils roms englais e talian. Il
chantun Grischun accumplescha uschia er las aspectativas d'ina gruppa
d'experts da la conferenza svizra dals directurs d'educaziun che
recumonda ultra da duas linguas naziunalas l'englais sco rom obligatori
per la scola populara. Ils pli blers chantuns realiseschan questas
recumandaziuns en il decurs dals proxims onns.
Il concept da scolaziun tegna quint da las relaziuns grischunas
specificas e prevesa ina scolaziun da trais semesters cun duas emnas
cumpactas integradas e dus segiurns a l'exteriur da mintgamai trais
emnas. Il curs principal da la scolaziun cumpiglia set blocs a sis
emnas. L'accent tar il curs da linguatg vegn dà als secturs da
l'enclegientscha, da la capacitad da discurrer, al vocabulari ed a la
grammatica. L'emprim curs da scolaziun cumenza sco curs da pilot la
primavaira 2000 cun ina gruppa da magistras e magisters interessads e
motivads. El ha lieu en il Grischun. Sco di da scolaziun vegn pli
probabel en dumonda la sonda. A persunas d'instrucziun cun fitg bunas
enconuschientschas da basa po vegnir relaschada ina part da la
scolaziun. Persunas cun ina cumpetenza linguistica pitschna pon
frequentar in curs preliminar dad in semester. Sco magistras e magisters
vegnan ad instruir anglistas ed anglists grischuns e turitgais resp.
talianistas e talianists. Per mintgamai ina emna cumpacta duain vegnir
engaschads professurs da linguistica e da litteratura da l'universitad
da Turitg. In certificat vegn a cumplettar il curs e procurar che la
scolaziun vegnia er renconuschida sur il chantun ora.
Il talian, il rumantsch ed il tudestg vegnan er instruids vinavant
sco emprima lingua sin ils stgalims superiurs da las regiuns
linguisticas correspundentas. Il franzos vegn offerì vinavant sco rom
facultativ. Il medem vala per il rumantsch ch'è menziunà sco rom
facultativ tant en scola secundara sco reala.
Enviern da lavinas 1999: las structuras chantunalas èn sa cumprovadas da
princip
La regenza prenda conuschientscha dal rapport final "Lavinas 1999" dal
schef dal stab directiv chantunal. El cumpiglia ils resultats ils pli
impurtants e fa tschertas propostas da meglieraziun.
Sco consequenza da las grondas navaglias durant il favrer 1999 hai
dà en grondas parts dal chantun situaziuns criticas da privel e da
provediment. En quest connex èn il stab directiv da la polizia ed in
stab parzial dal stab directiv chantunal stads en acziun dals 22 fin ils
27 da favrer 1999. Quels han garantì durant 24 uras il di la
cussegliaziun da las autoritads communalas e la coordinaziun da las
prestaziuns d'agid.
La conclusiun dal rapport "Lavinas 1999" è quella che la structura da
moduls dal stab directiv chantunal dal Grischun saja da princip sa
cumprovada. La structura directiva en il cas da catastrofa sa lascha
senz'auter cumparegliar cun auters chantuns, ella è simpla ed
effizienta. La collavuraziun cun l'armada, cun ils uffizis chantunals
involvids e cun la viafier retica ha funcziunà bain ed è stada
impurtanta. Ils secturs problematics da las acziuns cun helicopters
(resguardar meglier la situaziun da concurrenza) e siglientar lavinas
(meglierar la coordinaziun cun posts locals/regiunals) duain vegnir
elavurads pli detagliadamain tras gruppas da lavur spezialas. Ultra da
quai vul l'uffizi per la protecziun civila e l'agid en cas da
catastrofas elavurar separadamain ils sequents secturs:
- la circulaziun d'infurmaziuns a las medias duai vegnir optimada
tras l'integraziun da collavuraturas u collavuraturs da l'administraziun
cun experientscha da medias en il stab directiv chantunal,
- las vischnancas duain vegnir incumbensadas da procurar per meglras
pussaivladads da communicaziun cun il chantun,
- la gestiun d'ina "hotline" durant 24 uras il di duai vegnir
meglierada, la purschida publica d'infurmaziuns en l'internet duai
vegnir extendida, e
- in represchentant da la partiziun da donns da l'assicuranza
d'edifizis duai far part dal stab directiv chantunal.
Agid a las victimas dal terratrembel en Tirchia
A la Crusch Cotschna Svizra (CCS) vegn segirada ina contribuziun da
10'000 francs a favur da las acziuns d'agid per las victimas dal
terratrembel en Tirchia.
Consultaziuns visavi la confederaziun
La regenza grischuna s'exprima visavi la confederaziun davart
differents sbozs per novs decrets resp. per decrets midads.
Ensemen cun ils auters chantuns da la Svizra orientala vegn taxada
per significativa la midada proponida da l'ordinaziun davart la
protecziun da la natira e da la patria. La revisiun pertutga
principalmain la protecziun da las spezias e dals biotops sco er la
surveglianza e la controlla dal success. Beneventada vegn spezialmain la
midada da las chartas ecologicas als tips da spazi da viver degns da
vegnir protegids. Il nov artitgel per survegliar la controlla dal
success vegn valetà da princip per positiv, correspunda el bain a
l'enclegientscha actuala d'ina protecziun significativ da la natira.
Er la revisiun da l'ordinaziun davart la protecziun cunter canera e
l'ordinaziun davart l'infrastructura da l'aviatica vegn beneventada. Cun
las midadas previsas pon vegnir eliminadas cuntradicziuns tranter il
dretg davart l'ambient, l'aviatica e la planisaziun dal territori e
mancanzas da la lescha. Materialmain pertutga la nova regulaziun
proponida las limitas da grevezza per la canera da las plazzas aviaticas
per atterrar sco er per questas plazzas aviaticas, sin las qualas
circuleschan aviuns da gronda dimensiun. En il Grischun è pertutgada
uschia be la plazza aviatica a Samedan.
Betg cuntenta è la regenza cun la revisiun parziala da l'ordinaziun
1 e da la revisiun totala da l'ordinaziun 2 tier la lescha da lavur.
Domaduas propostas per ils novs decrets èn regladas memia
detagliadamain. Cheutras èn ellas strusch enclegentaivlas spezialmain
per quests umans ch'èn pertutgads directamain da quellas: Patruns e
patrunas e lavurers e lavureras. L'ordinaziun 1 cuntegna disposiziuns
generalas, l'ordinaziun 2 disposiziuns spezialas per tschertas branschas
sco per exempel ils ospitals, la gastronomia u la branscha davart il
temp liber.
En accordanza cun ils chantuns da la Svizra orientala vegn
sustegnida l'ordinaziun davart il fond da dismessa definitiva per ovras
atomaras. Cun in fond ch'è d'alimentar dals implonts atomars duain
vegnir cuvrids ils custs che resultan suenter l'interrupziun dals
implants atomars per dismetter definitivamain ils curdems radioactivs.
La regenza renda attent cun insistenza che questa grevezza finanziala
supplementara da las societads da purtaders dals implants atomars na
dastga betg avair per consequenza ch'ils implants idraulics vegnian
engrevgiads supplementarmain tras subvenziuns traversalas.
Da las vischnancas
La revisiun parziala da la constituziun communala da Falera vegn
approvada medemamain las midadas da las planisaziuns localas d'Andeer,
Castasegna, Mut, Sursaissa e Peist.
Il project da rempar per lavinas "Monbiel" da Claustra-Serneus vegn
approvà. Vi dals custs da circa dus milliuns francs vegn garantida ina
contribuziun chantunala da 17 pertschient.
Chanzlia chantunala dal Grischun
Gremi: regenza
Funtauna: rg chanzlia chantunala dal Grischun