L'organisaziun da las dretgiras en il Grischun duai daventar pli professiunala e pli efficazia. Tuts vulan cuntanscher questa finamira. En vista a la segunda lecziun vul la cumissiun predeliberanta dal cussegl grond gidar cun propostas equilibradas che la refurma impurtanta reusseschia.
La refurma da l'organisaziun da las dretgiras dal Grischun è stringentamain necessaria tenor l'opiniun da la cumissiun predeliberanta dal cussegl grond. En vista a la segunda lecziun en il cussegl grond ha la cumissiun discutà la missiva pertutgant la refurma da las dretgiras sut il presidi da deputà Andrea Brüesch ed en preschientscha dal cusseglier guvernativ cumpetent Peter Aliesch. Sin fundament da las discussiuns en il cussegl grond a chaschun da l'emprima lecziun il matg, propona la cumissiun differentas midadas. Ella ha la clera finamira da pussibilitar la realisaziun dal project da refurma prudent, equilibrà ed accordà cun las relaziuns en il chantun Grischun. Quest sguard cumplessiv recumonda ina reserva envers pretaisas ch'engrevgeschan il project total.
Il matg han ils mastrals fatg cun success opposiziun en il cussegl grond encunter transferir singulas cumpetenzas als presidents da las dretgiras districtualas. La cumissiun resguarda questa decisiun da princip e desista d'examinar puspè questa dumonda. Er senza quest punct pari ad ella che la refurma saja necessaria ed impurtanta. Ella è persvadida ch'ins possia uschia augmentar ulteriuramain l'acceptanza dal project.
Meglieraments en cas d'ina giurisdicziun gratuita e d'ina separaziun da las pussanzas
La cumissiun predeliberanta propona ina nova regulaziun sin il sectur da la giurisdicziun gratuita. Cun in nov urden da cumpetenzas duain ins survegnir sut controlla ils custs da quest sectur. La proposta repassada da la cumissiun na chaschuna betg in spustament dals custs tranter il chantun e las vischnancas e tegna quint dals giavischs giustifitgads.
La cumissiun è da differenta opiniun en tge dimensiun ch'il princip da la separaziun da las pussanzas duai vegnir rinforzà en il chantun Grischun. Ins è da la medema opiniun davart il fatg, ch'igl è da garantir meglier l'independenza da la giustia. Ina maioritad da la cumissiun vul excluder dal cussegl grond, ultra dals commembers da las dretgiras chantunalas, be ils presidents da las dretgiras districtualas ed ils derschaders districtuals en uffizi cumplain. Perencunter propona la minoritad da la cumissiun ina soluziun pli vasta cun ina clera separaziun tranter l'uffizi da derschader ed il cussegl grond, che cumpiglia er ils mastrals e lur substituts.
Ils puncts essenzials da la refurma da las dretgiras
Ins vul cuntanscher cun la refurma d'augmentar l'effizienza spezialmain tar las dretgiras d'emprima instanza, da meglierar la qualitad e d'accelerar las proceduras. Quests meglieraments èn d'interess per tut las burgaisas e tut ils burgais. Ina giustia che funcziunescha vul dir, che las pretaisas da la populaziun vegnan tractadas e giuditgadas da las dretgiras a moda optimala e sperta. Questa finamira n'excluda insumma betg l'elecziun da derschadras e derschaders laics. En il senn d'ina giustia favuraivla per ils burgais na duai ina scolaziun giuridica betg esser la premissa per l'activitad en ina dretgira.
Ils puncts centrals da la refurma da las dretgiras proponida pertutgan l'uffizi da mediaziun, las cumpetenzas en la procedura penala, la repartiziun dals districts sco er l'organisaziun da las dretgiras districtualas.
Las propostas correspundentas èn per gronda part incontestadas ed èn gia vegnidas approvadas dal cussegl grond. I sa tracta dals suandants puncts: -
La funcziun da mediatur vegn surdada al mastral. Quel resta ultra da quai derschader singul e derschader da mandat penal cun cumpetenzas amplifitgadas. -
Las dretgiras cirquitalas e las giuntas da las dretgiras cirquitalas vegnan abrogadas e las cumpetenzas da dretg penal vegnan surdadas a las dretgiras districtualas resp. a lur giuntas. Per las incumbensas administrativas dal circul è uss cumpetent en general be il cussegl cirquital. -
Per crear bunas premissas per ina giustia efficazia, duain vegnir fusiunads singuls districts e vegnir adattads geograficamain per gronda part a las regiuns actualas. -
Per rinforzar las dretgiras districtualas duain vegnir elegidas quellas da nov directamain da las votantas e dals votants.
Il cussegl grond vegn a tractar e deliberar la refurma da las dretgiras durant sia sessiun d'october en segunda lecziun. Sch'il cussegl grond accepta la refurma da las dretgiras, alur vegnan las votantas ed ils votants grischuns a pudair decider davart quella probablamain en la votaziun dal pievel dals 12 da mars 2000. Uschia fissan d'occupar a las elecziuns cirquitalas dal matg 2000 ultra dals commembers dal cussegl grond be anc las funcziuns novas (mastral/mastralessa e substitut/a). L'entrada en vigur da la refurma è previsa per l'entschatta da l'onn 2001. La perioda d'uffizi da las ulteriuras titularas e dals ulteriurs titulars (derschaders/dras e mediaturs/turas) vegn prolungada fin quel termin.
Infurmatur:
deputà dr. Andrea Brüesch, Churwalden, tel. 081-284 77 44 u 284 77 41

Gremi: cumissiun predeliberanta dal cussegl grond
Funtauna: rg cumissiun predeliberanta dal cussegl grond