Animals na dastgan betg esser rentads permanentamain. Arments che
vegnan rentads ston pudair sa muventar regularmain dador l'uigl, e quai
almain durant 90 dis l'onn. Da quests 90 dis cun pussaivladad per sa
muventar è da conceder almain in terz durant la perioda da pavlar
d'enviern. Il moviment regular è da planisar uschia ch'ils animals n'èn
betg liads durant pliras emnas senz'interrupziun.
Questas prescripziuns da l'ordinaziun davart la protecziun dals
animals (art. 18 OPA) valan da princip per tut ils animals bovins che
vegnan rentads, quai vul dir er per animals giuvens e d'engrasch sco er
per taurs da tratga.
En il rom da la nova politica agrara 2002 ha il parlament en la
lescha d'agricultura fatg dependenta la prestaziun da pajaments directs
tranter auter er d'ina tratga confurma a l'animal. Il proprietari
d'animals sto cumprovar ch'el observa las disposiziuns da la lescha
davart la protecziun dals animals e da l'ordinaziun davart la protecziun
dals animals. Per cumprovar ch'ils animals hajan la pussaivladad da sa
muventar po vegnir manà in simpel diari da quests dis da moviment.
Proprietaris da muvel bovin che n'han nagin model per in tal diari
pon retrair in tal en occasiun da las infurmaziuns da gruppa che vegnan
organisadas quest atun dals cussegliaders purils.
Controllas da l'obligaziun da sa muventar
En collavuraziun cun il servetsch da controlla agricul dal Grischun
ed ultra da las controllas da protecziun dals animals d'enfin uss vegn
l'uffizi da veterinari dal chantun Grischun durant l'enviern proxim
oravant tut a far stim ch'ils animals rentads hajan regularmain la
pussaivladad da sa muventar.
En quest connex vegnan er controllads ils manaschis che n'obtegnan
nagins pajaments directs, perquai ch'er quests èn obliads da sa tegnair
vi da las prescripziuns da la legislaziun en connex cun la protecziun
dals animals.
A basa da l'art. 76 da l'ordinaziun davart la protecziun dals
animals e d'ina dumonda en scrit dal proprietari d'animals po l'uffizi
da veterinari en cas motivads permetter in'excepziun limitada
temporarmain da quest'obligaziun. Talas permissiuns excepziunalas
temporaras vegnan dadas per exempel cur ch'i n'è betg pussaivel per
raschuns topograficas, architectonicas u da traffic d'endrizzar il plaz
che dat als animals la pussaivladad da sa muventar durant ils mais
d'enviern. Ina tala permissiun excepziunala vegn be concedida, sch'ins
po chattar ina meglra soluziun per ils onns sequents.
Il moviment regular dals animals rentads è nagin problem per la
gronda maioritad dals proprietaris d'animals. L'uffizi da veterinari è
persvas ch'ins possia chattar ensemen cun il servetsch da cussegliaziun
agricula soluziuns raschunaivlas e confurmas als animals per ils
ulteriurs proprietaris d'animals che fan la dumonda per ina permissiun
excepziunala.
Proprietaris d'animals ston quintar cun multas
Sch'ins constatescha durant las controllas cuntravenziuns cunter las
prescripziuns davart la protecziun dals animals, vegn intorducida ina
procedura penala; ils pajaments directs vegnan reducids u - sch'i sa
tracta d'in cas da repetiziun - annullads. Quai vul dir che proprietaris
d'animals che na pon quest enviern betg cumprovar visavi ils
controlladers che lur animals hajan gì lur moviment regular u che na pon
betg preschentar ina permissiun excepziunala da l'uffizi da veterinari
han da quintar cun multas considerablas e cun reducziuns dals pajaments
directs.
Per la maioritad dals purs grischuns sa chapescha quai per fortuna
da sasez che lur animals possian giudair regularmain la pussaivladad da
sa muventar.
Il moviment regular ordaifer l'uigl è in grond avantatg per ils
animals rentads ed ha in'influenza positiva sin la sanadad e la
cundiziun dals animals; quai ha finalmain in effect positiv sin la
fertilitad e la prestaziun dals animals.
Il trategn ordaifer l'uigl pussibilitescha a l'animal ultra da quai
impurtantas modas socialas da sa cumportar. Il cumportament puncto
tgira dal corp na vegn betg restrenschì tras il trenader da vatgas,
animals vischins ed indrizs da rentar.
Experientschas dal temp cur ch'i na deva anc nagins bavraduirs e
ch'ils animals stuevan vegnir manads mintga di al bigl, ma er
experientschas pli novas da la pratica mussan ch'ils animals sa disan
spert ad ina pussaivladad regulara da sa muventar, uschia ch'il laschar
liber e rentar vegn facilità considerablamain. Quai ha d'ina vart per
consequenza ina buna relaziun tranter l'uman ed ils animals e
signifitgescha ultra da quai pli pauc stress e privel d'accidents per
uman ed animal. Passa 80 pertschient dals proprietaris grischuns
d'animals produceschan oz tenor las directivas biologicas u ecologicas.
Per quests proprietaris d'animals èn questas conuschientschas ed ina
tratga confurma als animals betg novas. Els concedan a lur animals dapi
onns regularmain la pussaivladad da sa muvantar durant l'enviern ed han
endrizzà curts correspundentas u pastgiras d'enviern.
Gremi: uffizi da veterinari dal Grischun
Funtauna: rg uffizi da veterinari dal Grischun