La regenza grischuna vul crear in ambient positiv en vista ad
in'immigraziun pussaivla dal luv-tscherver. Ella s'oppona dentant
actualmain anc a la recolonisaziun activa da quest giat da rapina en il
Grischun
En sia posiziun davart il "concept luv-tscherver en Svizra" da la
confederaziun signalisescha la regenza ch'ella beneventa da princip
in'immigraziun dal luv-tscherver en il chantun Grischun. Las cundiziuns
da basa necessarias fissan dentant anc da crear e da communitgar a moda
professiunala. Il "concept luv-tscherver en Svizra" da la confederaziun
cumpiglia bain propostas per soluziuns ch'empermettan resultats. Cun
quai che la totalitad da questas na po dentant anc betg persvader, na po
la regenza betg approvar la versiun preschenta. Il concept da la
confederaziun parta surtut da la supposiziun ch'il luv-tscherver vegnia
acceptà d'ina gronda part da la populaziun. I dat dentant ina gronda
differenza tranter citad e pajais. Surtut en il sectur da l'agricultura
e la tratga da nursas ed en ils circuls dals chatschaders èn anc da
sclerir dumondas avertas per augmentar l'acceptanza visavi il
luv-tscherver. D'impurtanza centrala per ils chatschaders vegn ad esser
la dumonda da las consequenzas sin l'effectiv da selvaschina e sin la
chatscha. Gist questa dumonda na vegn betg tematisada en il "concept
luv-tscherver en Svizra". Er la lavur da publicitad è strusch
menziunada en il concept da la confederaziun, malgrà che las
experientschas cun il project dal tschess-barbet ch'è stà curunà da
success mussa cleramain ch'i dovra ina lavur da publicitad professiunala
e cuntinuanta cun campagnas d'infurmaziun coordinadas per pudair reducir
temas e pregiudizis betg giustifitgads.
Sche la regenza refusescha il "concept luv-tscherver en Svizra" en
sia furma actuala, na vul quai betg dir ch'ella saja da princip cunter
il luv-tscherver. Ella vul plitost crear in ambient positiv per sia
immigraziun. Ins ha già inizià pass correspundents. A l'entschatta da
l'onn ha il departament cumpetent instituì ina gruppa da lavur che sa
cumpona da represchentants da tut las organisaziuns decisivas. Questa
s'occupa intensivamain da tut las dumondas e tut ils effects
d'in'eventuala cumparsa d'animals gronds da rapina en il Grischun.
Gist questas lavurs preparativas dal chantun conferman che l'entira
tematica è considerablamain pli cumplexa che quai che vegn preschentà en
il "concept luv-tscherver en Svizra". Perquai na po la regenza betg
approvar ina recolonisaziun activa dal luv-tscherver en il Grischun. A
vista mesauna na vul ella dentant betg excluder quai, sche la
confederaziun vegn a crear las cundiziuns da basa ch'empermettan
success. Quai èn per exempel l'urden da cumpetenza tranter
confederaziun e chantun, la dumonda da las contribuziuns federalas, la
lavur da publicitad sco er l'influenza dal luv-tscherver sin ils
effectivs da selvaschina e sin la chatscha. Sch'il luv-tscherver sa
domiciliescha puspè en il Grischun, vegn quai en emprima lingia ad avair
effects sin ils chavriels, ils chamutschs vegnan ed esser influenzads
pli pauc dal luv-tscherver, ils tschiervs ed ils capricorns anc pli
pauc. Quests effects ston vegnir dirigids tras il chantun en il rom da
la planisaziun da chatscha, uschia ch'in'utilisaziun commensurada dals
effectivs da selvaschina tras la chatscha è garantida. La regenza vuless
perquai dir cleramain ch'ina coexistenza d'animals gronds da rapina e
chatscha na saja betg sulettamain necessaria, ma ch'ella saja
sapientivamain da prender en mira.
Promover il rumantsch ed il talian
La regenza suttametta al departament federal da l'intern il program
ed il preventiv 2000 tar la promoziun ed il mantegniment da la lingua e
cultura rumantscha e taliana en il chantun Grischun. Las expensas
totalas vegnan calculadas sin circa 7.1 milliuns francs (confederaziun
67 pertschient, chantun 33 pertschient). I vegnan dumandadas
contribuziuns da la confederaziun en l'autezza da 4.75 milliuns francs.
Ils daners duain vegnir impundids per:
- Mesiras dal chantun, tranter auter il servetsch da translaziun,
ediziun dal cudesch da dretg en las trais linguas chantunalas,
instrucziun da linguas.
- Sustegnair las mesiras da terzas persunas, tranter auter projects
da scola, mesiras regiunalas, manual da l'istorgia grischuna en lingua
rumantscha.
- Contribuziuns a projects scientifics.
- Contribuziuns ad organisaziuns ed instituziuns
- Promover l'activitad da publicaziun.
- Promover la pressa rumantscha.
Novaziun en il dretg da lavur vegn refusada
En sia posiziun visavi il departament federal da giustia e polizia
s'exprima la regenza davart las novaziuns previsas en la part dal dretg
da lavur dil dretg d'obligaziuns svizzer (DO). Il limit da la valur en
lita per las proceduras gratuitas en dispitas dal dretg da lavur duai
uss vegnir auzà da 20'000 francs a 30'000 francs. Uschia vegnia
resguardada la chareschia e meglierada la protecziun dal dretg
processual da las lavurantas e dals lavurants (procedura civila
sociala). 1972 han ins introducì ina procedura simpla, sperta e gratuita
per dispitas dal dretg da lavur. Il limit da la valur en lita era da lez
temp 5'000 francs. 1989 han ins auzà quest limit a 20'000 francs. En il
Grischun vegn la gronda part dals process dal dretg da lavur manada sut
il limit actualmain vertent da 20'000 francs. Sch'il limit da la valur
en lita vegn surpassada e sch'ina part n'è betg abla da pajar ils custs
da dretgira e d'advocat, po vegnir pretendida la procedura gratuita.
Tenor la regenza èsi perquai pauc raschunaivel d'augmentar il limit da
la valur en lita, essend ch'ins ha da quintar cun in augment dals
process, in fatg che chaschunass ulteriurs custs per il maun public. La
midada previsa digl artitgel 343 DO vegn refusada.
Nov urden da stimaziun vala a partir da l'entschatta 2000
L'ordinaziun revedida davart las stimaziuns uffizialas vegn messa en
vigur il cumenzament da l'onn 2000. Las midadas materialas las pli
impurtantas èn quellas che las valurs da stimaziun s'orienteschan da nov
consequentamain tenor il martgà e che las taxas per stimaziun vegnan
augmentadas sin in nivel che po curclar ils custs.
Da las vischnancas
La regenza conceda ina contribuziun da maximalmain 132'000 francs vi
dals custs supplementars per il stgaudament da zinslas da laina en
l'edifizi nov da l'Ospedale San Sisto a Poschiavo.
Chanzlia chantunala dal Grischun
Gremi: regenza
Funtauna: rg chanzlia chantunala dal Grischun