Il persunal chantunal presta l'onn 2000 ina contribuziun
considerabla vi da las stentas da spargnar, retrajend dus dis da
vacanzas betg pajadas che vegnan deducids directamain da la paja. Ultra
da quai n'obtegn el nagina cumpensaziun da chareschia.
Las finanzas chantunalas na sa preschentan betg en ina buna glisch.
En la sessiun da november 1999 ha il cussegl grond perquai midà
l'ordinaziun davart il persunal e pussibilità a la regenza da reducir
per dus dis il temp da lavur annual en temps cun finanzas precaras cun
scursanir correspundentamain la paja. La regenza ha reglà ils detagls da
questa mesira da spargn per l'onn 2000 sco suonda:
- Ella vegn applitgada per tut ils emploiads cun paja mensila.
- Ella pertutga er ils commembers da la regenza sco er ils
presidents e vicepresidents da las dretgiras chantunalas.
- Emprendist(a)s e practicant(a)s èn exceptad(a)s da questa mesira
da spargn.
- La reducziun da la paja sa basa sin il salari da basa mensil
inclusiv ils supplements da funcziun.
- La reducziun da la paja n'ha nagin effect sin la 13. paja.
- Emploiads chantunals cun in menu reducì dal temp da lavur pon
tscherner, sch'els vulan retrair u betg retrair ils dus dis da vacanzas
betg pajadas.
- La reducziun da la paja n'ha nagin'influenza sin il salari segirà
per la pensiun.
- Ils dus dis da vacanzas betg pajadas vegnan agiuntads al dabun
dals dis da vacanzas 2000 e pon vegnir tschernids libramain.
- En las scolas chantunalas crodan ils dus dis da vacanzas betg
pajadas sin igl 1. da matg ed igl 1. da november 2000.
Tras l'ordinaziun da quests dus dis da vacanzas betg pajadas vegnan
reducidas las pajas per 0.79 pertschient. Uschia èsi pussaivel da
spargnar 2.2 milliuns francs.
Tenor las directivas dal plan da mesiras per l'equiliber da finanzas
na dastgan a partir da 1999 betg vegnir cumpensads dus pertschient da
chareschia. A l'entschatta 1999 n'hai dà nagina chareschia, fin la fin
da november 1999 è ella muntada a 1.25 pertschient. Uschia scroda ina
cumpensaziun da chareschia per il persunal chantunal e las persunas
d'instrucziun da la scola publica per l'entschatta 2000. Fin tar in
index da 105.2 puncts vala la chareschia sco equilibrada. I vegn er
desistì d'ina cumpensaziun da chareschia sin las rentas da la cassa da
pensiun chantunala e sin las pensiuns dals anteriurs cussegliers
guvernativs.
Projects da votaziun dals 12 da mars 2000
La dumengia, ils 12 da mars 2000 vegn votà davart ils sequents
projects:
Projects federals
- Conclus federal davart la refurma da la giustia,
- iniziativa dal pievel per l'acceleraziun da la democrazia directa
(termins da tractament per iniziativas dal pievel en furma d'in sboz
elavurà),
- iniziativa dal pievel per ina represchentanza gista da las dunnas
en las autoritads federalas (iniziativa dals 3 da mars),
- iniziativa dal pievel per proteger l'uman da manipulaziuns en la
tecnologia da reproducziun (iniziativa per ina reproducziun degna da
l'uman IRD), e
- iniziativa dal pievel per smesar il traffic motorisà sin via per
mantegnair e meglierar spazis da viver (iniziativa per smesar il
traffic).
Projects chantunals
- Revisiun parziala da la constituziun per il chantun Grischun
(refurma da las dretgiras), e
- relasch da la lescha davart la midada da l'organisaziun da las
dretgiras.
Contribuziuns culturalas
I vegnan concedidas contribuziuns da totalmain circa 147'000 francs
vi da la stagiun 1999/2000 dal teater da la citad da Cuira,
l'instrumentaziun parziala da la musica da giuvenils da Cuira e
l'ediziun da l'Almanacco Mesolcina-Calanca 2000.
Consultaziuns a la confederaziun
La regenza s'exprima davart la revisiun totala planisada da
l'ordinaziun federala davart la planisaziun dal territori (OPT).
Concernent il sectur "concepts e plans sectorals" vegn explitgà en vista
als projects gronds NEAT e Viafier 2000 ch'i saja impurtant da chattar
proceduras che realiseschan d'ina vart las strategias da la
confederaziun e che resguardan da l'autra vart suffizientamain ils
basegns dals chantuns. Tar l'elavuraziun da concepts e plans sectorals
duai la confederaziun sa restrenscher sin projects che stattan en sia
cumpentenza.
Cun diversas resalvas po la regenza approvar la direcziun generala
sin il sectur "edifizis e stabiliments ordaifer las zonas da
construcziun". Il sboz sto dentant vegnir elavurà a moda intensiva en
quai che reguarda la dimensiun, la realisabladad e la chapaivladad.
Memia pauc cler resorta ultra da quai il cunfin tranter la pratica da
realisaziun, che duai valair per tut la Svizra, e quels secturs, en ils
quals ils chantuns pon resguardar a moda flexibla lur structuras e fatgs
differents.
La confederaziun vul midar l'ordinaziun davart las reglas da
traffic. La regenza considerescha l'obligatori previs d'indrizs da
tegnair enavos ils uffants sin ils sezs davos dals autos sco betg
opportun per uffants sut set onns, beneventa l'augment da la spertadad
maximala per camiuns cun chars annexs e camiuns-tracturs da 60 a 80 km/h
e refusescha la proposta da tolerar ina tscherta surpendenza tar
vehichels a motor che transportan velos. Ultra da quai duain vehichels
agriculs astgar circular la notg e la dumengia.
En vista a las variantas che vegnan proponidas en il rapport da la
confederaziun davart la situaziun giuridica da pèrs omosexuals sustegna
la regenza quella soluziun che n'ha naginas consequenzas per il dretg da
num, da burgais e da mantegniment. La varianta che mettess in partenadi
omosexual en in stadi sumegliant ad ina lètg vegn refusada da la regenza
sco memia liberala. Percunter fissi da prevair stringentamain il stadi
dals bains e la separaziun dals bains, analog a la terminologia dal
dretg matrimonial. Refusada vegn ultra da quai l'adopziun communabla sco
er ina reproducziun sustegnida da la medischina en cas da partenaris
feminins.
Da las regiuns e vischnancas
La regenza approva cun resalvas e renviaments l'emprima fasa dal
plan directiv regiunal Valle di Poschiavo che cumpiglia ils sequents
secturs: Territoris regiunals da protecziun da la cuntrada, turissem,
traffic sco er provediment e dismessa.
La revisiun parziala da la constituziun communala da Susch e las
midadas da la planisaziun locala da Soglio vegnan approvadas.
Fatgs dal persunal
- Urban Maissen, naschì 1965, da Sumvitg, domicilià a Favugn,
daventa inschigner forestal dal circul da la Cadi. El entra en plazza
l'entschatta zercladur 2000.
- Donat Rischatsch, naschì 1961, da Vaz, domicilià a Lai, daventa
referendari GIS tar l'uffizi da megliuraziun e mesiraziun. El cumenza
l'entschatta mars 2000.
Chanzlia chantunala dal Grischun
Gremi: regenza
Funtauna: rg chanzlia chantunala dal Grischun