3'900 commembers da la protecziun civila vegnan a gidar quest onn en
il rom da lur curs da repetiziun a reparar ils donns da naiv e da
lavinas en il Grischun.
Las navadas extraordinarias dal favrer 1999 han chaschunà tras
lavinas e tras terradas da naiv gronds donns en ils guauds, sin la prada
e materials en il Grischun. 38 vischnancas han pia er dumandà la
protecziun civila e l'armada per agid. Per reparar ils donns ch'èn
vegnids constatads fin uss, èn necessaris var 5'000 fin 7'000 "dis da
lavur per um". 1999 prestan ca. 3'900 obligads da far il servetsch da
protecziun civila lur curs da repetiziun (CR) da trais dis. En il rom
d'in agid surregiunal prestan las organisaziuns da protecziun civila che
n'han da reparar nagins u be pitschens donns sin lur territori, lur
acziun en autras regiuns. La durada dal CR vegn augmentada en cas da
basegn da trais sin quatter dis. Ils CR han lieu per regla durant las
emnas planisadas.
Il project per ina stgala da peschs tar il rempar idraulic a Domat vegn approvà
Cun tschertas cundiziuns e pretaisas vegn approvà il project "stgala
da peschs cun in indriz d'aua da dotaziun e cun in rastè d'affluenza
ch'ha in indriz per nettegiar" da las ovras electricas La Punt SA. Cun
questa stgala da peschs vegn puspè collià il viadi liber dals peschs
ch'è vegnì interrut dapi l'onn 1962 tras il rempar idraulic a Domat. Ils
custs per la stgala da peschs èn previs sin var 5.9 milliuns francs.
Areguard la finanziaziun fixa il contract ch'è vegnì stipulà il matg
1998 tranter las ovras electricas La Punt SA ed il chantun Grischun che
la confederaziun ed il chantun sa participeschan mintgamai a mesadad als
custs previs, e quai sco indemnisaziun per las consequenzas negativas
sin la pestga ch'èn resultadas en connex cun spustar il letg dal Rain
cur ch'è vegnida construida la via naziunala, entant che l'autra mesadad
vegn surprendida da la societad d'ovras electricas. I vegn quintà che la
stgala vegn ad esser terminada la primavaira 2000.
La lescha da pestga vegn revedida totalmain
La regenza avra la procedura da consultaziun davart ina nova lescha
da pestga per il Grischun. Il termin scroda ils 23 da fanadur 1999. Las
innovaziuns las pli marcantas dal sboz èn las suandantas:
-
la vegliadetgna per il dretg d'ir a pestgar vegn reducida da 16
sin 12 onns,
-
i vegn introducì il dretg d'ir a pestgar cun insatgi per giuvenils
da 7 ad 11 onns,
- las taxas per las patentas da pestga vegnan augmentadas
moderadamain. Per giuvenils fin 16 onns importan ellas maximal la
mesadad, il dretg d'ir a pestgar cun insatgi è gratuit.
La lescha da pestga valaivla è vegnida messa en vigur l'entschatta
1969 e sto vegnir adattada d'ina vart a las prescripziuns federalas,
entant che da l'autra vart s'imponan innovaziuns areguard la protecziun
da las auas e dals animals.
Ulteriuras consultaziuns chantunalas
Tant la revisiun da la lescha da pestga sco er las suandantas
innovaziuns succedan en il rom dal project "essenzialisaziun e
flexibilisaziun da la legislaziun e da l'applicaziun dal dretg (EFLAD)".
Mintgamai cun il termin fin ils 18 da fanadur 1999 vegn averta la
consultaziun pertutgant ina revisiun parziala da la lescha forestala dal
chantun Grischun sco er pertutgant tschertas adattaziuns sin il sectur
da la lescha d'expropriaziun dal chantun Grischun. Areguard la lescha
forestala vegnan surtut stgassadas repetiziuns dal dretg federal, entant
che la lescha d'expropriaziun vegn adattada a la pratica da procedura e
giudiziala ch'è sa midada e ch'è vegnida simplifitgada. Tranter auter
duai il dretg d'expropriaziun, correspundentamain a la teoria ed a la
giurisdicziun, pudair vegnir concedì en l'avegnir er a persunas dal
dretg privat.
Contribuziuns da cultura
I vegnan prestadas contribuziuns d'in import total da var 249'000
francs a las suandantas ovras ed occurrenzas culturalas:
- orchester da chombra dal Grischun per concerts l'onn 1999.
- Jot-team per tschintg concerts sin il sectur da la musica da rock,
- film documentar "Reise zum Königreich der Brücken" (titel da
lavur) da Susanna Fanzun,
- trais concerts dal chor viril Alvra a Tschuncaisma 1999 a Cuira ed
a Lai (chors d'opera),
- seria da concerts "Musica Wald Haus" la stad 1999 en differents
hotels a Flem,
- exposiziun (installaziun) da Christoph Draeger en il museum da
Zeppelin a Friederichshafen,
- exposiziun "Schuobacheclers" dals 23 d'avrigl fin ils 20 da
zercladur 1999 en la chasa da cultura Rosengarten a Grüsch,
- ediziun dal cudesch "Istorgias da Flurin" da Flurin Brunies,
- 12avel lavuratori internaziunal da musica da la federaziun per
promover las musicistas / ils musicists professiunals dals 2 fin ils 7
d'avust 1999 a Cuira,
- concerts dal chor da la scola chantunala e dal chor facultativ dal
seminar da magisters dals 11/12 da zercladur 1999 a Cuira (gospels e
spirituals),
- film documentar da la scriptura, schurnalista e fotografa
Annemarie Schwarzenbach (1908 - 1942)
- emnas da curs da musica 1999 dal cerchel cultural d'Arosa,
- film "Eden" da Riccardo Signorell, Samuel Schwarz e Simon Hesse,
- (prim)audiziun da la "missa verde" da Fortunat Fröhlich, Trin, ils
27/28 da november 1999 a Cuira ed a Turitg,
- ediziun dal tom da poesias "Fnestras aviertas" da Paolo Gir,
- project "Zona" dal teater grischun Alpodrom cun trais projects
principals ed intginas occurrenzas generalas durant l'onn 1999,
- concerts dal rudè da chant grischun dals 13/14 da november 1999 a
Cuira (Messa di Gloria da Giaccomo Puccini),
- concerts dals chors e da la scola da musica dal Moesano dals 29 e
30 da matg 1999 a Roveredo e Mesauc a chaschun da l'independenza da 450
onns dal Moesano,
- concerts da stad 1999 dal trio Calamus en nov lieus dal chantun,
- concerts da primavaira 1999 dal club da jazz a Cuira,
- exposiziun"60 onns jazz a Cuira" per la midada dal millenni en la
galaria da la citad da Cuira,
- concerts dal chor viril Surses dals 5 e 10 d'avrigl 1999 a
Savognin (musica per il gieu festiv da Chalavaina dad Otto Barblan)
- "Primavaira a Tartar 1999" (concert/recitaziun en memorgia da
Clément de Loë, 1838 -1894), ed
- ediziun d'in tom da poesias da Chatrina Filli (1914 - 1983)
Contribuziuns da sport
Totalmain var 25'000 francs van sco contribuziuns da sport-toto a
las suandantas organisaziuns:
- club da skis e da snowboard da Mustér, per sa procurar in
carving-race-kit cun in tunnel da partenza,
- club da curling da Mustér, per sa procurar quatter sets craps da
curling e 20 scuas da curling,
- tiradurs/as da pistolas da Küblis, per midar l'implant da tir da
50 meters, e
- club dad unihockey Calanda Flyers da Trimmis, per sa procurar
bandas per plazzas grondas d'unihockey.
Da las vischnancas
La regenza approva las revisiuns parzialas da las planisaziuns
localas da Mustér e da La Punt-Chamues-ch sco er la constituziun da
Schnaus.
Per ils suandants projects da construcziun da vias en il chantun
vegnan dads libers credits d'in import total da var 14.5 milliuns
francs: amplificaziun da la via locala Nufenen - Spleia, correctura
Steilerbach-Sur (Valragn), lavurs da cuvrida vid la via naziunala A13c
sin il tschancun Tusaun-Reischen, amplificaziun da la via da la Val
Calanca, mantegniment da la via taliana Piani di Verdabbio-Cama nord,
correctura Furnatsch-Scalotta sin il Pass dal Güglia, centrala da
ventilaziun Drostobel sin la via dal Partenz sviament da Claustra,
amplificaziun da la via da St. Antönien, amplificaziun da la via da
colliaziun Giarsun-Guarda e sanaziun dal rempar Rieinertobel sin la via
da Val Son Pieder.
Fatgs dal persunal
La fin da mars 1999 van las suandantas collavuraturas ed ils
suandants collavuraturs en pensiun:
- Eugen Jäger, Churwalden, mastergnant spezialisà tar l'uffizi da
construcziun bassa 1, Cuira,
- Camillo Merlo, Campascio, vier tar l'uffizi da construcziun bassa
3, Samedan e
- Nina Rotehnberger, Cuira, assistenta d'administraziun tar la
centrala per stampads e material (CSM).
- Manuela Della Ca'-Tuena, naschida 1963, da Brusio, domiciliada a
Schiers, daventa inspectura per lavur da maun e tegnairchasa tar
l'uffizi per las scolas popularas e las scolinas. Ella entschaiva sia
plazza da 50 pertschient mez avust 1999.
Chanzlia chantunala dal Grischun
Gremi: regenza
Funtauna: rg chanzlia chantunala dal Grischun