Uffants spezialmain talentads duain pudair vegnir promovids. La
regenza prenda enconuschientscha dal concept correspundent.
La regenza ha deliberà il concept dal chantun Grischun per promover
uffants spezialmain e fitg talentads. Cun quai pon entschaiver las
lavurs preliminaras per realisar il concept durant ina fasa d'emprova da
trais onns (2001 - 2004). Las premissas las pli impurtantas per realisar
il concept èn tenor l'avis da la regenza l'acceptanza da la revisiun
parziala da la lescha chantunala da scola tras il pievel e la
deliberaziun d'ina ordinaziun che la regenza sto anc elavurar davart
manar classas pitschnas.
Ils puncts essenzials da la lavur èn directivas strategicas per
promover uffants spezialmain e fitg talentads sco er il giudicament da
mesiras pussaivlas per promover ils uffants pertutgads. En il concept
vegnan mussadas numerusas mesiras che pon vegnir realisadas gia oz da la
scola (p.ex. sursiglir ina classa, differenziaziun interna en scolina e
scola, purschidas spezialas per gruppas e.u.v.). Talas mesiras na
chaschunan nagins custs supplementars. Custs supplementars chaschuna la
promoziun d'uffants spezialmain e fitg talentads tras ils centers da
promoziun e/u tras ils menturats proponids en la lavur. Tenor il concept
duain vegnir incumbensads en il chantun quatter centers da promover
spezialmain ils uffants pertutgads, e quai cumplementarmain a
l'instrucziun da la scola populara per in mez u per in entir di per emna
e correspundentamain a lur talents. Da questa promoziun pon pon
profitar, en furma d'ina instrucziun individuala u en ina gruppa da
promoziun, quels uffants che demussan, pervia da lur talents spezials u
extraordinaris, en il rom da l'instrucziun da la scola usitada, segns
ch'els pudessian arrivar en difficultads che na sa laschessan betg
mitigiar tras mesiras d'acceleraziun e da concentraziun.
Per realisar il concept daventan necessarias mesiras spezialas sin
il sectur dal perfecziunament da las magistras e dals magisters. Il
concept prevesa ch'il perfecziunament chantunal da las magistras e dals
magisters concepeschia e mettia a disposiziun purschidas
correspundentas. Quellas pertutgan d'ina vart in tractament raschunaivel
da la varietad en scola, da l'autra vart dentant er il sectur per propi
da l'esser fitg talentà (p.ex. percorscher uffants fitg talentads en
stiva da scola). La regenza ha incumbensà l'uffizi per secturs spezials
da scola d'integrar ils meds finanzials necessaris en il preventiv.
Per la fasa d'emprova vegni fatg quint tenor il concept cun custs
totals d'annualmain 980'000 francs. Tenor la legislaziun da scola van
var 30 pertschient da quels sin donn e cust dal chantun e 70 pertschient
a charg da las vischnancas.
Computer en scola primara
A partir dal mais avust 2000 tochen la fin da l'onn 2002 vegnan ins
ad entschaiver cun l'instrucziun d'informatica en las scolas primaras da
Panaduz, Cuira, Domat, Igis/Landquart e Schiers. En quest experiment sa
tracti d'elavurar la basa ed ils concepts metodics-didactics per pudair
introducir silsuenter las medias da communicaziun e d'infurmaziun
dapertut en l'instrucziun da scola primara. Primordial è il diever
regular dals computers sco media d'emprender per ina software adattada.
La regenza ha approvà il project "Novs meds en l'instrucziun da scola
primara". La direcziun per il project ha il post per medias ed
informatica en la scola populara (PMI). Quest post fa part da la chasa
editura chantunala per meds d'instrucziun. Ils cuosts per l'intera fasa
d'emprova sa muntan sin var 54'000 francs.
Per il territori da Macun exista in scumond da chatscha e pestga
Dapi ch'il territori Lajs da Macun è vegnì integrà en il Parc
naziunal, valan a partir dal mais avust las medemas disposiziuns sco per
il Parc (lescha federala davart il Parc naziunal ed urden chantunal davart il Parc
naziunal). Tenor quellas èsi dal tuttafatg scumandà d'ir a chatscha e pestga. L'urden
davart il Parc naziunal sco er las prescripziuns davart la chatscha e pestga èn vegnids
adattads correspundentamain.
Il Grischun daventa ina part da la "Greater Zurich Area"
La fin da l'onn 1998 ha il chantun Turitg instituì la fundaziun
"Greater Zurich Area Standort-Marketing" (GZA). La finamira da questa
fundaziun è quella da rinforzar a lunga vista ed a moda persistenta la
cumpetitivitad da Turitg sco spazi economic europeic e sco domicil da
novas activitads interprendidras. La fundaziun GZA è in instrument
surordinà ch'è cumpetent per la coordinaziun politica-economica da la
regiun economica surregiunala. La promoziun ed il marketing per Turitg
sco spazi economic resp. per la fundaziun GZA fa la SA GZA. Ella ha
l'incumbensa da preschentar a l'exteriur la regiun da Turitg sco lieu
economic e da sustegnair las interpresas che vulan sa domiciliar a
Turitg. Per quest intent apportan las interpresas participadas ed ils
partenaris dal maun public mintg'onn var tschintg milliuns francs. La SA
GZA è activa dapi var in onn. En la concurrenza adina pli intensiva
tranter ils differents lieus duain esser l'enconuschientscha
internaziunala da Turitg e la colliaziun cun l'eroport la marca per
elavurar consequentamain il martgà. Per quest intent vegn duvrà il label
"The Zurich Network". Ils chantuns che sa chattan entaifer in tschert
radius enturn l'eroport da Turitg, duain sa participar sco partenaris a
la regiun per promover l'economia, GZA.
Il Grischun è vegnì envidà dal directur da l'economia publica dal
chantun Turitg da sa participar a la fundaziun GZA. La regenza beneventa
questa participaziun ch'è l'emprim anc limitada tochen la fin da l'onn
2002. Il perimeter sa restrenscha dentant sin la Val dal Rain grischuna
cun circa 66'000 abitantas ed abitants. Ils custs per la participaziun
dals chantuns a l'organisaziun per commerzialisar, GZA sa basan sin 1.50
francs per abitant resp. per abitanta, e sa muntan per il Grischun pia
sin 99'000 francs per onn. Fin oz è sa participà il chantun Schaffusa a
la GZA, il chantun Glaruna beneventa ina participaziun, ils chantuns
Appenzell, Son Gagl, Sviz e Zug n'èn anc betg sa decidids, entant ch'ils
chantuns Argovia e Turgovia na vulan betg esser da la partida.
Tras la particiapziun dal chantun a la GZA duai vegnir promovida ed
amplifitgada la reputaziun dal Grischun sco lieu economic. Las
activitads da l'elavuraziun dal martgà ch'il chantun Grischun vuless
realisar independentamain na vegnan betg influenzadas tras la
collavuraziun cun la GZA. Ina preschentaziun vicendaivla averta e
transparenta da las activitads correspundentas è dentant la premissa.
Per l'orientaziun strategica dal spazi economic vulan ins cuntanscher
ina collavuraziun politica-economica tranter ils chantuns.
Agid umanitar
Per ils suandants projects d'agid e da svilup vegnan conderschidas
contribuziuns d'in import total da 24'000 francs:
- project da l'Unfrenda da curaisma "Cussegliaziun da purs per
meglierar lur agricultura e furmar organisaziuns en il Camerun",
- project "Amplificaziun da l'igiena publica en il Panama, provinza
Bocas del Toro" dals Médecins Sans Frontières,
- project "Scolaziun da mastergnantas a Burkina Faso, Yatenga e
Sourou" da l'ovra d'agid "Paun per tuts",
- "Agid cun medicaments, medischina ed apparats d'ospital per
Rumenia",
- project da la Caritas "Lavur communabla e garanzia dal gudogn per
dunnas en ils slums da la provinza Bicol, Legaspi, Filippinas",
- contribuziun als custs da transport per l'uniun "Pro Predeal
Bravuogn", e
- proget "Management ecologic en interpresas pitschnas e mesaunas da
la Bolivia" da Swisscontact.
La regenza reparta var 307'000 francs or da la "taglia sin vinars"
La part chantunala dal retgav net da l'administraziun federala d'alcohol (dieschma
d'alcohol) vegn duvrada per cumbatter cunter l'alcoholissem sco er cunter autras
toxicomanias (drogas, tubac, medicaments). Da las entradas dals onns 1998/99 ch'èn
vegnidas repartidas l'onn 2000, vegnan conderschids var 307'000 francs (l'onn
precedent 342'000 francs) per sustegnair mesiras preventivas sco er per
promover tscherts instituts, la perscrutaziun e la scolaziun da spezialists.
Da las vischnancas
La revisiun parziala dal plan general d'avertura Vaüglia/Platta/Crasta/Curtins da
Segl vegn approvada.
Per differents projects da construcziun da vias en il chantun vegnan
dads libers credits d'in import total da var 1.4 milliuns francs
(protecziun cunter canera Bärenburg e trottuar da la vart sura da la via
entaifer il vitg da Cumbel).
Gremi: regenza
Funtauna: rg chanzlia chantunala dal Grischun