La constituziun valaivla na correspunda betg pli a las pretaisas dad oz. La cumissiun da constituziun ha preschentà per incumbensa da la regenza in emprim sboz per ina nova constituziun chantunala ed in rapport explicativ latiers. Il departament da giustia, polizia e sanitad avra la procedura da consultaziun per las propostas cuntegnidas en il sboz. L'entira populaziun vegn envidada da s'exprimer davart la nova constituziun.
La finamira da la revisiun totala proponida è da crear ina lescha fundamentala moderna, accessibla als burgais ed orientada a l'avegnir che rinforza il cumprovà ed introducescha las novaziuns necessarias. Ulteriurs puncts impurtants èn in'organisaziun statala adattada als burgais, in urden da cumpetenzas effizient ed economic sin tut ils plauns statals, proceduras da decisiun democraticas ed il medem temp objectivas e modernas sco er ina lingua clera e chapaivla.
Las pli grondas midadas concernan trais secturs, numnadamain ils dretgs dal pievel, l'elecziun dal parlament sco er la structura da l'administraziun. La cumissiun da constituziun ha per exempel ordinà cumplettamain da nov il sectur dals dretgs dal pievel. Las midadas proponidas èn vegnidas adattadas ina a l'autra e furman ussa in pachet equilibrà che porscha clers avantatgs a las autoritads statalas ed a las votantas ed als votants. Las vischnancas duain per exempel pudair decider ussa sezzas, sch'ellas vulan dar a las persunas estras domiciliadas il dretg da votar e d'eleger sin plaun communal. En connex cun il referendum fa la cumissiun la proposta che las midadas da lescha na suttastattan en l'avegnir betg pli al referendum obligatori, mabain al referendum facultativ. I dat ina votaziun, sche 1'500 votantas e votants u in tschintgavel dals commembers dal cussegl grond pretendan quai. Il pievel vegn damai er en l'avegnir a pudair decider davart tut las leschas impurtantas u contestadas. Il medem mument prevesa la cumissiun da constituziun differentas pussaivladads per exprimer l'opiniun a moda differenziada: votaziuns da princip, votaziuns davart variantas ed il referendum constructiv.
En connex cun il cussegl grond propona la cumissiun da constituziun ina midada al sistem electoral da proporz. Quel duai pussibilitar tant sco pussaivel a las differentas gruppaziuns politicas, economicas e socialas d'esser represchentadas commensuradamain en il parlament chantunal. La represchentaziun duai correspunder a la relaziun da las forzas reala e betg depender da la voluntad da la maioritad. Tenor l'opiniun da la cumissiun da constituziun duain ils districts furmar uss ils circuls electorals per las elecziuns dal cussegl grond.
La creaziun da set regiuns che surpiglian incumbensas tant chantunalas sco er communalas tutga tar ina da las pli impurtantas novaziuns dal sboz da constituziun. Ils circuls duain dentant restar vinavant. Grazia ad in nov stgalim administrativ vegnan las vischnancas distgargiadas ed uschia rinforzadas. Il medem temp po il chantun er surdar incumbensas a las regiuns. Las cumpetenzas exactas da las regiuns na duai dentant betg reglar la constituziun, mabain la legislaziun.
La revisiun totala da la constituziun chantunala pussibilitescha da metter en discussiun dumondas da princip statalpoliticas. Ella porscha la chaschun cumplessiva da far refurmas ed adattaziuns là nua che la constituziun valaivla na correspunda betg pli al temp dad oz. Ulteriurs puncts principals da la constituziun chantunala proponida pon vegnir resumads sco suonda:
- Confess cler per la trilinguitad
- Dretgs fundamentals ed atgna responsabladad
- ntroducziun d'ina giurisdicziun constituziunala sin plaun chantunal
- Posiziun e collavuraziun da las vischnancas
- Survista sistematica da las incumbensas statalas las pli impurtantas
Ina constituziun exprima en disposiziuns fundamentalas co che las burgaisas ed ils burgais vulan concepir lur stadi areguard las incumbensas publicas, l'organisaziun da las autoritads sco er lur dretgs ed obligaziuns. Ella sto empruvar da resguardar ils tratgs cuminaivels entaifer il chantun. Per che la constituziun correspundia il meglier pussaivel a quest consens fundamental, duain tut las burgaisas e tut ils burgais pudair s'exprimer davart il sboz da constituziun. La regenza spera sin numerusas posiziuns. La consultaziun duai demussar, sch'il sboz da constituziun po persvader ina maioritad e nua ch'i dovra anc eventualas modificaziuns. Be ina constituziun che vegn acceptada e chattada per buna d'ina gronda maioritad da las votantas e dals votants, è in fundament solid per noss chantun.
Ils 28 da settember 1997 han las votantas ed ils votants decidì che la constituziun dal chantun Grischun saja da suttametter ad ina revisiun totala. La regenza ha determinà il schaner 1998 ina cumissiun da constituziun da trenta persunas ed incaricà quella d'elavurar ina nova constituziun. La cumposiziun da la cumissiun tegna quint da la diversitad dal chantun Grischun.

Gremi: departament da giustia, polizia e sanitad dal Grischun
Funtauna: rg departament da giustia, polizia e sanitad dal Grischun