Tge sistem da stgaudament tschern jau per mia chasa? Quant economics ed ecologics èn ils sistems disponibels? Questas dumondas fan quels che construeschan. Savens n'èn ellas betg facilas da respunder. A chaschun da l'apero d'energia da mesemna, ils 15 da mars 2000, a la scol'auta da tecnica ed architectura Cuira discutan represchentants da l'economia d'energia ed in architect davart ils temas actuals pertutgant il stgaudar.
En il center da l'occurrenza stat la vista dals planisaders: L'architect Heini Glauser metta las prioritads cleramain en las paraids ed en ils mirs exteriurs da l'edifizi. In volumen da construcziun cumpact ed ina buna isolaziun termica èn l'A e l'O d'ina chasa progressiva. Ensemen cun ina gronda massa d'accumulaziun da las paraids e cun l'utilisaziun passiva dal sulegl reduceschan els enormamain il basegn da stgaudar. La tscherna dal sistem da stgaudament è pia libra: laina, ieli u gas cuvran dal tuttafatg il basegn fundamental. Tut tenor la valitaziun persunala èn cumbinaziuns intelligentas dals differents purtaders d'energia la soluziun. Cun l'energia solara pon ins producir a moda efficazia aua chauda. Stgaudà vegni cun ina pigna da laina, in stgaudament cun ieli u da gas u cun ina pumpa da chalur. Er la producziun cumbinada da chalur e d'electricitad ha in avegnir, per exempel en pitschnas centralas termoelectricas sin distanza. Tar la tscherna dal sistem da stgaudament duess vegnir resguardà er l'aspect da la grevezza per l'ambient.

Cun rabatt na pon ins betg stgaudar
Decisiv per la tscherna d'in sistem specific da stgaudament na duess betg esser il pretsch, mabain la qualitad, accentuescha Martin Stadelmann, represchentant da la federaziun da l'industria svizra da gas. Per apparats da gas va la tendenza vers stgaudaments a condensaziun che tiran a niz la chalur ch'è cuntegnida en las svapurs cun sfredentar las svapurs sut il punct da sdregliar. Spezialmain ecologica è la cumbinaziun da quests stgaudaments cun in brischader modulà, dal qual la flomma s'adatta a l'aura, quai vul dir al basegn respectiv da chalur. A questa moda s'envida e sa stizza il brischader mo pli raramain, in fatg che spargna energia. Qua èsi da considerar ch'il brischader demussa ina prestaziun minimala pli bassa pussaivla. Uschia vegn garantida la modulaziun er en ina chasa cun ina isolaziun termica fitg buna.
En la medema direcziun va il svilup tar ils stgaudaments cun ieli: la tecnologia dals apparats la pli nova ed ils combustibels meglierads sco per exempel l'ieli ecologic da stgaudar augmentan l'effizienza e diminueschan la svapur da materias nuschaivlas dals stgaudaments cun ieli. Ina opziun per l'avegnir è la producziun cumbinada da chalur e d'electricitad cun il purtader d'energia liquid, disch Kurt Rüegg dal post d'infurmaziun per ieli da stgaudar.

Proteger l'ambient
Ils apparats da las pumpas da chalur han cleramain augmentà lur effizienza durant ils davos onns. Quai resulta da las statisticas dal center da pumpas da chalur a Winterthur-Töss. Per tscherner ina pumpa da chalur da buna qualitad gida il sigil internaziunal da qualitad. Dieter Wittwer da la cuminanza da promoziun per las pumpas da chalur en Svizra spera che la nova lescha d'energia vegnia acceptada il proxim atun. Las contribuziuns da promoziun ch'èn previsas en quella per il diever d'energias regenerablas faciliteschan la decisiun per in sistem alternativ da stgaudament, perquai ch'ils custs n'èn betg bler pli auts che tar in stgaudament tradiziunal, declera Wittwer.
Da quest sustegn finanzial profitassan er las pignas da laina. A blera glieud plascha l'atmosfera empernaivla d'ina pigna da laina ed ella fa diever da la pigna sco stgaudament supplementar. En la chasa moderna cun ina buna isolaziun termica, in pitschen basegn da chalur ed in plan avert u en la chasa da minergia tanscha ina pigna da plattinas u ina pigna accumulativa schizunt sco sulet stgaudament. Er en cas d'in basegn pli grond da chalur pon ins stgaudar senza gronda lavur cun laina, perquai che la tecnica la pli nova renda il stgaudar cun laina fitg net e confortabel. In stgaudament modern da fessels stgauda cun in fieu per di in'entira chasa ed en il cas d'in stgaudament central da pellets scroda il runar laina dal tuttafatg, ils combustibels vegnan pumpads directamain en la pigna.

In agid cumpetent per pudair decider
L'occurrenza sa drizza a tut las patrunas ed ils patruns da construcziun interessads ed a las architectas ed architects e dat ina survista dals svilups ils plü novs en la tecnica da stgaudament. La discussiun tranter ils spezialists da la szena d'energia tematisescha l'applicaziun pratica ed ils avantatgs e dischavantatgs dals differents sistems e porscha in agid cumpetent per pudair decider a tut las interessadas ed ils interessads.
L'apero d'energia ha lieu mesemna, ils 15 da mars 2000, en l'aula da la scol'auta da tecnica ed architectura Cuira, da las 17.00 a las 19.00. L'emprim referats e discussiun, silsuenter l'apero. Contribuziun a las spesas diesch francs. Annunzia fin venderdi, ils 10 da mars, per fax (081-286 24 00) u per posta a: Scol'auta da tecnica ed architectura Cuira, dr. Bruno Bachmann, Ringstrasse, 7004 Cuira.
Gremi: uffizi d'energia dal Grischun
Funtauna: rg uffizi d'energia dal Grischun