La regenza grischuna ha repassà las finamiras per la politica
d'electricitad che dateschan da l'onn 1990 ed ha extendì quellas a
finamiras per la politica d'energia. Il medem mument suttametta ella al
cussegl grond ina missiva davart las consequenzas da la liberalisaziun
dal martgà d'electricitad.
Il settember 1999 aveva la regenza incumbensà tranter auter il
departament da construcziun, traffic e selvicultura en connex cun la
revisiun currenta da la legislaziun d'energia d'elavurar novas finamiras
per la politica d'energia. Quellas èn uss avant maun ed èn vegnidas
deliberadas da la regenza. Il medem mument vegn suttamess al parlament
in rapport davart la liberalisaziun dal martgà d'electricitad. Quel è
vegnì inizià tras duas intervenziuns parlamentaras ed explitgescha la
strategia dal chantun concernent la producziun, il transport, la
distribuziun e la commerzialisaziun da l'electricitad or da forza
idraulica.
Fin uss aveva la regenza formulà be finamiras per la politica
d'energia. Da nov vegn differenzià tranter finamiras per la politica
d'energia e finamiras per la politica d'electricitad. Las finamiras per
la politica d'energia èn da chapir en in senn cumplessiv. Sut quest
aspect crodan tut las stentas che pertutgan la producziun e
l'utilisaziun d'energias da tut gener. Las finamiras per la politica
d'electricitad perencunter furman be ina part da las finamiras per la
politica d'energia. Recapitulond sa cloman las finamiras per la politica
d'energia sco suonda:
-
Las consumentas ed ils consuments en il chantun èn da proveder
suffizientamain ed a moda segira e favuraivla cun energia.
- L'infrastructura dal provediment d'electricitad da las vischnancas
è d'utilisar cun rendita.
- La cumpetitivitad da l'utilisaziun da la forza idraulica è da
mantegnair a lung termin.
- Ils retgavs da l'utilisaziun da la forza idraulica èn da
mantegnair e d'augmentar tant sco pussaivel.
- Mintg'energia è d'utilisar a moda raziunala e spargnusa.
- La politica d'energia dal chantun è da preschentar en la
publicitad pli intensiv ed a moda enclegentaivla.
Dapi che las davosas finamiras per la politica d'electricitad èn
vegnidas formuladas l'onn 1990 è sa midà fitg bler sin il sectur da la
politica d'energia. Il martgà d'electricitad duai vegnir liberalisà
globalmain, l'interess da la publicitad per energias alternativas è
s'augmentà e l'utilisaziun spargnusa dals purtaders tradiziunals
d'energia daventa pli e pli impurtanta.
Trair a niz las schanzas
La liberalisaziun dal martgà d'electricitad è cumbinà cun tscherts
ristgs economics tant per il chantun sco er per las vischnancas. Per las
vischnancas datti dentant er schanzas che pon vegnir utilisadas tras ina
concentraziun da las forzas ed uschia tras ils avantatgs che resultan
d'ina tscherta grondeza.
Da l'utilisaziun da la forza idraulica èsi da dar spezial quità.
L'electricitad e la forza idraulica appartegnan a las energias las pli
ecologicas ed adempleschan optimalmain las pretaisas da la persistenza
en vista a las grevezzas globalas da l'atmosfera cun substanzas
nuschaivlas. La forza idraulica indigena è ina valur persistenta. En
vista a l'instabilitad politica en la gronda part dals pajais d'ieli
mineral e damai che l'accent da la dumonda concernent l'ieli mineral
dastgass sa transferir tendenzialmain dals pajais industrialisads en la
regiun da l'Orient extrem, obtegna la forza idraulica pli e pli muntada.
La liberalisaziun dal martgà d'electricitad favurisescha la Bassa
industrialisada cun ses centers da provediment, entant ch'ils territoris
perifers pauc populads ed il territori da muntogna ston quintar plitost
cun dischavantatgs. Questa inegualitad sto vegnir eliminada. Da la
confederaziun vegn pretendì da gulivar ils dischavantatgs aspectativs
cun integrar l'entira economia d'energia da la Svizra e cun garantir er
vinavant il provediment dals territoris perifers sut cundiziuns
supportablas. Plinavant ston las interpresas surregiunalas u communalas
dal provediment d'energia collavurar pli stretg ed interprender en quest
connex tut il pussaivel per pudair trair a niz l'avantatg da la
vischinanza a la clientella.
L'asil da pestga tar il rempar idraulic a La Punt vegn prolungids
La primavaira 2000 vegn la "stgala da peschs" tar il rempar idraulic
a La Punt messa en funcziun. Uschia pon las litgivas da lai puspè
cuntanscher lur plazzas da frega en il Rain anteriur ed en il Rain
posteriur. L'aua restanta vegn dotada cun trais meters cubics aua per
secunda per quest traject. I vegn quintà temporarmain cun concentraziuns
pli grondas da litgivas da lai en quest lieu. Per che l'access e la
descensiun dals peschs na vegnia betg pregiuditgads tras il manaschi da
pestga, sto l'asil da fin uss vegnir prolungì. Quel è uss tranter la
punt d'Oleodotto sur il mir da fermada fin la tabla da scumond 200
meters sut la centrala da l'ovra d'electricitad. Cun questa cunfinaziun
cumpiglia l'asil er il chanal surterren da l'ovra d'electricitad. La
regenza ha approvà ina midada correspundenta da las prescripziuns da
pestga 1996-2000.
Da las vischnancas
La constituziun da Pazen-Farden sco er las revisiuns parzialas da
las planisaziuns localas da Falera e da Scharans vegnan approvadas.
Fatgs da persunal
- Otmar Deflorin, naschì 1967, da Mustér, domicilià a Cuira, daventa
nov chemicist chantunal. Da 1990 fin e cun 1992 è Deflorin stà magister
da biologia en scolas secundaras e realas sco er a la scola chantunala a
Cuira. Tranter 1993 e 1998 è el stà tecnolog da victualias tar ina
setgentaria e d'inspectur da victualias, avant ch'el ha surpiglià
l'entschatta zercladur 1998 sco chemicist la direcziun dal laboratori da
la protecziun da l'ambient tar il laboratori chemic dal Grischun.
- Jacqueline Giger, naschida 1963, da Mustér, domiciliada a Cuira, è
collavuratura giuridica tar l'uffizi social e daventa da nov substituta
dal schef da l'uffizi.
- Hans Trüssel, naschì 1950, da Sumiswald BE, domicilià a Laax,
daventa manader per l'acquist da terren tar l'uffizi da construcziun
bassa. El cumenza l'entschatta da zercladur 2000.
Chanzlia chantunala dal Grischun
Gremi: regenza
Funtauna: rg chanzlia chantunala dal Grischun