La refurma da las dretgiras sco ovra cumplessiva va en vigur
l'entschatta schaner 2001, las disposiziuns davart las tschernas
cirquitalas e la nova elecziun da las dretgiras districtualas dentant
gia l'entschatta avrigl 2000.
Ils 12 da mars 2000 han las votantas ed ils votants dal Grischun
acceptà la refurma da las dretgiras cun gronda maioritad. Ella cumpiglia
ina revisiun parziala da la constituziun chantunala e la lescha davart
la midada da l'organisaziun da las dretgiras. La regenza metta en vigur
las novaziuns sin l'entschatta da l'onn 2001. Singulas disposiziuns da
dretg transitori èn dentant effectivas gia avant. Quests effects
preliminars pertutgan d'ina vart las elecziuns cirquitalas dals 7 da
matg e da l'autra vart la nova elecziun da las dretgiras districtualas
dals 24 da settember 2000. Las disposiziuns necessarias per questas
elecziuns van perquai en vigur gia l'entschatta avrigl 2000. Da nov
vegnan abrogads las dretgiras cirquitalas ed ils uffizis da mediatur,
las dretgiras districtualas vegnan elegidas dal pievel. Empè dals 14
districts d'enfin uss datti da nov be anc indesch.
Indemnisar cumplainamain la renunzia a l'utilisaziun da la forza idraulica
er en il futur
Tenor l'idea dal cussegl federal na correspundan ils criteris per
pajar contribuziuns da cumpensaziun, circumscrits en l'ordinaziun davart
l'indemnisaziun da las perditas tar l'utilisaziun da las forzas
idraulicas (OIFI), betg pli a las relaziuns actualas. Las disposiziuns
davart la calculaziun da la probabladad da realisaziun economica e
davart la pauschala per prestaziuns secundaras sajan antiquadas. Ellas
na resguardian betg ils pretschs d'electricitad ch'èn oz gia bler pli
bass e la prontezza d'investiziun considerablamain pli pitschna dals
producents d'electricitad. Ultra da quai vegnia resguardà l'augment dal
maximum dal tschains d'aua be a moda insuffizienta. La OIFI stoppia
perquai vegnir revedida. Il decret menziunà e la scursanida previda dals
pajaments da cumpensaziun pertutga natiralmain ils chantuns muntagnards.
Per quest motiv prenda la confederenza da las regenzas dals chantuns
muntagnards communablamain posiziun davart la revisiun planisada. Ella
explitgescha essenzialmain ch'il project na saja betg urgent e propona
da suspender las novaziuns previdas fin che la lescha davart il martgà
d'energia saja en vigur. En quest connex sajan er da reponderar ils
mecanissems d'indemnisaziun. Fin alura stoppian vegnir tractadas tut las
dumondas futuras tenor il dretg vertent.
Return en il Cosovo fin la fin da matg 2000
Pervia da la guerra en il Cosovo eran fugids circa 60'000 umans en
Svizra. Circa 20'000 èn puspè returnads facultativamain en il rom dal
program per sustegnair il return. Fin la fin da matg ston er ils
ulteriurs circa 40'000 fugitivs dal Cosovo bandunar la Svizra. Lur
repatriaziun vegn ad esser ina gronda provocaziun per las autoritads da
la confederaziun e dals chantuns. Per l'execuziun èn responsabels en
emprima lingia ils chantuns. Per quest motiv han il departament federal
da giustia e polizia redegì in palpiri da strategia. Quest vegn
beneventà da la regenza grischuna, er sch'el arriva fitg tard. La
prontezza per returnar saja sa diminuida fermamain durant il davos temp
ed haja fatg plaz a la speranza da pudair restar vinavant en Svizra.
Quest svilup derivia da signals sbagliads sco tr. a. da la "acziun
umanitara 2000" da la confederaziun. I saja urgent da curreger tals
signals. Per ch'ins possia cuntanscher in return spert dals fugitivs da
guerra e per ch'ins possia desister da forza poliziala tar las
repatriaziuns, stoppian ils umans pertutgads anc ina giada vegnir
orientads davart ils avantatgs dal return facultativ. Ils viadis enavos
hajan da succeder primarmain sin via aviatica.
Integrar ils projects da la Arge-Alp en il program Interreg III da la UE
Cun il program Interreg promova la UE dapi 1991 la collavuraziun sur
ils cunfins. Er la Svizra sa participescha. Interreg III sa referescha
sin la perioda da 2000 fin 2006. La UE promova cun quai ultra da la
collavuraziun internaziunala er projects da cooperaziun da plirs pajais
en in territori coerent pli grond. Uschia vegn er sustegnida la
collavuraziun tranter differentas regiuns da l'Europa cun problems e
pussaivladads da gener sumegliant.
Dapi 1972 collavuran indesch regiuns da la Germania, l'Austria,
l'Italia e la Svizra en il rom da la Arge Alp. La finamira è in svilup
persistent dal spazi da viver e d'economia alpin. Interess e modas da
lavurar da la Arge Alp correspundan senza dubi a las directivas dal
program Interreg. En quest senn propona la regenza grischuna al
cusseglier federal Pascal Couchepin da resguardar las dumondas ed ils
puncts centrals da la Arge Alp da moda che la UE po integrar ils
projects en il program da l'Interreg e contribuir a lur finanziaziun.
L'inspecturat forestal ha uss num "Uffizi forestal"
Cun effect a partir dals 3 d'avrigl 2000 vegn l'inspecturat forestal
dal Grischun ad avair num uffizi forestal. La denominaziun taliana sa
cloma "Ufficio forestale", la tudestga "Amt für Wald".
Da las vischnancas
Il project per la transfurmaziun d'ina stanza da classa fil. 1 en
ina stanza fil. II en la scola da Filisur vegn approvà (custs imputabels
10'000 francs, contribuziun chantunala 20 pertschient).
Il project per la nova construcziun d'ina scolina dubla a Razén vegn
approvà (custs imputabels 786'000 francs, contribuziun chantunala 40
pertschient).
Las revisiuns parzialas da las planisaziuns localas da Mustér e da Segl
en Engiadina vegnan approvadas cun resalvas.
Per differents projects da construcziuns da vias en il chantun
vegnan mess a disposiziun credits en l'import total da circa 6.4
milliuns francs (lavurs d'impressari e da cuvrida sco er spundas
directivas e saivs tar la colliaziun Medel - Spleia vest A13c, lavurs da
construcziun da la via da Lumnezia Val Pigeinas-Farmarins, lavurs da
construcziun da la via da Breil, punt a la spunda Acla Beer e nova via
da velo per lung da la via dal Bernina tranter il parcadi a Punt Muragl
e la colliaziun Puntraschiga nord).
Fatgs dal persunal
Gabriela Huber, naschida 1967, da ed a Lucerna, daventa
collavuratura giuridica cun in pensum da 70 pertschient tar il
departament da sanitad. Ella cumenza l'entschatta fanadur 2000.
Fernando Guntern, naschì 1968, da Biel VS, domicilià a Domat,
daventa revisur d'informatica tar la controlla da finanzas. El cumenza
sia lavur l'entschatta fanadur 2000.
Gremi: regenza
Funtauna: rg chanzlia chantunala dal Grischun