Per il 1. da schaner 2003 vul la confederaziun, en collavuraziun cun
chantuns e vischnancas, lantschar il project "Guichet virtuel". La
regenza grischuna ha prendì posiziun concernent la cunvegna davart la
collavuraziun en il rom da quest project.
L'idea principala dal "Guichet virtuel" (spurtegl virtual) è quella
da crear per las burgaisas ed ils burgais in access online direct e
nuncumplitgà a l'administraziun da vischnancas, chantuns e da la
confederaziun. En il "Guichet virtuel" vegnan preschentadas infurmaziuns
da la confederaziun, dals chantuns e da las vischnancas che sa chattan
gia en l'internet. Sco access a questas infurmaziuns serva l'adressa web
www.ch.ch. Questas infurmaziuns vegnan ins a chattar en il "Guichet
virtuel" via uschenumnadas "situaziuns da vita". Il "princip da
situaziuns da vita" sviluppà per quest intent sa basa sin la supposiziun
che burgaisas e burgais na duain betg chattar lur infurmaziuns via las
structuras administrativas da las singulas autoritads, mabain via
tscherts temas, dals quals els s'occupan da preschent.
Approvaziun cun resalvas
La regenza grischuna beneventa da princip il sboz da la cunvegna cun
la confederaziun. Questa regla la collavuraziun durant l'emprima fasa da
manaschi e d'ulteriur svilup dal "Guichet virtuel". Questa fasa cuzza da
2003 fin 2005. Il chantun Grischun è pront da pajar annualmain circa
16'000 francs vi da quest project, e quai fin la fin 2004.
La regenza grischuna crititgescha l'infurmaziun insuffizienta en il
rom dal project "Guichet virtuel". Memia paucas infurmaziuns,
infurmaziuns memia pauc fundadas e che sa refereschan memia pauc als
problems sajan idas fin uss tar ils partenaris dal project. Cun las
infurmaziuns davart il project ch'èn avant maun pon ils chantuns
instruir las vischnancas be a moda insuffizienta. La collavuraziun
activa da las vischnancas è dentant in factur fitg impurtant per il
success e per l'ulteriur svilup da quest project. I na saja betg segir,
sche la messa en funcziun dal "Guichet virtuel" il 1. da schaner 2003
saja realisabla en l'entir territori dal chantun e sin in nivel
acceptabel en quai che reguarda la qualitad, constatescha la regenza en
sia posiziun per mauns da la chanzlia federala. I n'è plinavant betg
sclerì tgi che saja cumpetent per la controlla da la qualitad. Ultra da
quai pretenda la regenza grischuna directivas pli cleras concernent il
cuntegn e las finamiras ch'ins ha da cuntanscher durant ils proxims
onns. En quest connex ston ins definir pli exactamain las
responsabladads tranter la confederaziun e ses partenaris da project.
Schanzas egualas per las linguas chantunalas
En ina brev al Forum Helveticum ha la regenza grischuna accentuà sia
voluntad da proteger, da mantegnair e da promover il rumantsch. Latiers
quinta ella cun la voluntad da la populaziun pertutgada da far diever da
sia lingua en la vita da mintgadi. Sco autoritad statala vul il chantun
procurar che tut las linguas naziunalas hajan las medemas premissas e
schanzas da sa far valair. Il nov artitgel da linguas en la nova
constituziun chantunala oblighescha ultra da quai il chantun e las
vischnancas da far anc da pli che fin uss per il rumantsch e per il
talian. La nova constituziun chantunala sa chatta da preschent en la
deliberaziun parlamentara.
L'uniun "Forum Helveticum" s'engascha dapi insaquants onns
prioritarmain per la promoziun da la coesiun naziunala. En quest rom han
ins er discutà il regress da la quarta lingua, suenter ch'ins ha fatg
enconuschent las cifras da la davosa dumbraziun dal pievel.
Revisiun parziala da las prescripziuns da pestga
Il lai artifizial Herti a Vaz sut vala da nov sco territori da
protecziun cun scumond da pestga. La regenza grischuna ha revedì en
quest senn l'ordinaziun da pestga dal 1. da schaner 2002. Il puz da
Herti è in lai artifizial, naschì en consequenza da l'explotaziun da
glera. Il material prelevà sto puspè vegnir remplazzà cun material
schuber. Cun la terminaziun da l'explotaziun da glera en circa diesch
onns vegn il lai da Herti perquai puspè ad esser emplenì. La revisiun
parziala va en vigur ils 11 da fanadur 2002.
Dapreschent vegn explotà glera or dal puz da Herti cun in exchavatur
che noda. Quest'explotaziun succeda fin en ina profunditad da 35 meters
e po chaschunar che parts da la riva rumpan e crodan en il lai. Igl è
perquai scumandà gia uss da passar en il territori d'explotaziun
"Herti". Ils pestgaders n'observan dentant savens betg quest scumond.
Revisiun da l'ordinaziun davart las tablettas da jod
Il barat resp. la segirezza en il provediment da la populaziun cun
tablettas da jodid da calium duai vegnir meglierà. Davart quest tema ha
l'uffizi federal da sanadad dà en consultaziun ina midada da
l'ordinaziun correspundenta. Questa midada prevesa surtut d'examinar
regularmain l'utilisabladad da tablettas magasinadas en las zonas 1 e 2
(territoris en vischinanza directa d'ina ovra electrica resp. territoris
en ina distanza da fin 20 kilometers d'ina ovra nucleara). Il chantun
Grischun sa chatta en la zona 3 e n'è betg pertutgà. En sia posiziun
beneventa la regenza surtut las examinaziuns regularas da
l'utilisabladad dals effectivs da tablettas.
Abolì il fond da guids da muntogna
A la fin da l'onn 2000 han las votantas ed ils votants dal Grischun
approvà la nova lescha davart l'alpinissem ed ils sports da naiv. A
medem temp han ins abrogà la lescha davart ils guids da muntogna ed il
sport da skis. Uschia han ins er abrogà il fond chantunal per guids da
muntogna per il sustegn da guids da muntogna e lur famiglias ch'èn
vegnids en misergia senz'atgna culpa; quest fond vegniva reglamentà en
la lescha veglia. La regenza grischuna ha uss concludì da transferir
170'000 francs a la federaziun grischuna dals guids da muntogna; quests
daners duain per gronda part vegnir duvrads per il medem intent. La
summa restanta da circa 70'000 francs va al chantun.
Novas tariffas per las prestaziuns da spitex
Tenor il reglament da tariffa per las organisaziuns da la tgira ed
assistenza a chasa fixescha la regenza annualmain la tariffa minimala
resp. la tariffa maximala. Oz muntan quellas ad otg resp. dudesch francs
per ura. Tenor il reglament da tariffa duai questa tariffa cuvrir almain
20 pertschient dals custs per las prestaziuns d'economia da chasa. La
regenza ha concludì d'augmentar sin il 1. da fanadur 2002 las novas
tariffas sin minimal dudesch e maximal 16 francs per ura. Qua ha ella
resguardà las relaziuns finanzialas da las organisaziuns da spitex, la
situaziun da concurrenza envers ils purschiders privats sco er il fatg
che grazia a las prestaziuns d'economia da chasa pon vegnir reducids ils
segiurns sstaziunars en chasas da tgira ed en ospitals.
Il SIG sut la marella
Ina gruppa da lavur ha elavurà dapi il schaner 2002 in rapport
davart il "Sistem d'infurmaziun geografic dal chantun Grischun SIG-GR",
e quai cun ils sequents resultats essenzials:
- En ina fasa da consolidaziun duain vegnir currigidas spert
eventualas mancanzas a basa da las incumbensas e cumpetenzas actualas.
- Ina gruppa da lavur elavura in concept che regla la collavuraziun
da l'administraziun publica sco proprietaria e manadra dal sistem SIG
cun terzas parts interessadas selecziunadas (vischnancas, manaschis da
dretg public e privats). Il concept duai esser uschia ch'el serva sco
precursur per ina soluziun economica maschadada.
- Ina segunda gruppa da lavur elavura sco basa da decisiun per ina
nova generaziun da strategia l'entira basa da decisiun necessaria
inclusiv l'obligaziun da surpigliar ils custs. A medem mument è er da
resguardar il giavisch "Crear in pool da datas GEO che cumpiglia l'entir
territori dal chantun".
La regenza ha dà incumbensas concretas en connex cun quests
resultats proponids.
Or da vischnancas e regiuns
- La regenza approva da princip il project preliminar per
l'extensiun dal stabiliment da scola dal stgalim superiur Usserfeld a
Grüsch. Per quest project vegn empermess ina contribuziun chantunala da
circa 520'000 francs.
- Per il project chantunal "Tgira dal guaud giuven 2002" ha la
regenza concedì tut en tut circa 1,5 milliuns francs. Participads al
project èn totalmain 192 proprietaris publics e privats da guaud.
- La midada dal project per la renovaziun da la staziun d'urgenza da
l'ospital chantunal da Cuira custa circa 800'000 francs. En il rom dal
preventiv total permiss per l'edifizi nov da la chasa da letgs D ha la
regenza approvà questa midada.
- Las vischnancas da Donat e Pazen-Farden planiseschan la fusiun ad
ina vischnanca da Donat. La regenza ha concedì ina contribuziun da
500'000 francs a quest'eventuala fusiun.
- La regenza ha approvà la revisiun parziala da la planisaziun
locala "Piano generale di urbanizzazione, Complemento Pala" da la
vischnanca da San Vittore.
Ulteriuras investiziuns en la construcziun da vias
Per diversas lavurs vi da la A13 (access Landquart ost) e vi da la
via dal Partenz (sviament da Claustra e mesiraziuns per il sviament da
Saas dal 2002 fin il 2012) è vegnida approvada ina summa totala da circa
6,4 milliuns francs.
Chanzlia chantunala dal Grischun
Gremi: regenza
Funtauna: rg chanzlia chantunala dal Grischun