GRiforma, il project grischun per New Public Management, chatta ina clera accoglientscha tar ils pertutgads. La majoritad dals interrogads pledescha per ina cuntinuaziun da la refurma da l'administraziun. A quest resultat riva l'evaluaziun sistematica da la fasa d'emprova da quatter onns tras in team d'experts. Il rapport duai ussa vegnir valità da la regenza e dal parlament grischun.

Sa lascha manar l'administraziun grischuna a moda pli efficazia? Co po ella lavurar anc pli orientada a la prestaziun ed a moda economica sco er a medem mument favuraivla per il client ed attractiva per las collavuraturas ed ils collavuraturs? Il project da pilot "GRiforma - New Public Management en l'administraziun grischuna" è vegnì lan-tschà dal 1998. A l'entschatta han examinà tschintg, pli tard set uffizis, ils departaments, la regenza ed il parlament ils instruments da la nova gestiun publica: preventiv global, incarica da prestaziuns, con-trolling e calculaziun dals custs. La fasa d'emprova chala la fin dal 2002.

L'evaluaziun mussa ina direcziun clera
Ils mais passads è vegnì analisà GRiforma en collavuraziun cun il biro da cussegliaziun spezialisà Econcept SA, Turitg. Las expertas ed ils experts consultads han evaluà projects da refurma da l'administraziun cumparegliabels en ils chantuns Lucerna, Argovia e Turitg. En GRiforma duessan vegnir a pled tut ils participads. Cun questiunaris ed intervistas han ils experts rimnà l'opiniun da persunas da cader e da collavuraturas e collavuraturs da l'administraziun grischuna sco er da commembers da la regenza e dal parlament. En tut èn vegnidas interrogadas radund 500 persunas. Il tenor è evident: La maioritad clera dals interrogads pledescha per ina cuntinuaziun ed in svilup da GRiforma. Co e cura èn anc tema da discussiun.

Ils uffizis da pilot dattan las meglras notas
Il team d'evaluaziun riva en ses rapport cumplessiv a la conclusiun che GRiforma haja accumplì per ina buna part las finamiras avisadas. Ils megliers resultats pon vegnir registrads a l'intern da l'administraziun, tar ils uffizis da pilot. Quels s'orienteschan pli consequentamain a la prestaziun ed èn daventads pli conscients dals custs. Il stil da manar cun dar cleras finamiras è sa cumprovà. Er l'introducziun dals instruments damanaivel a la basa e pass per pass è vegnida stimada fitg, ella ha sustegnì considerablamain la midada da cultura avisada. Per gronda part èn las midadas passadas vegnidas percepidas a moda positiva er dal parlament. Ultra da quai è il cussegl grond gia sa preparà en connex cun la refurma parlamentara decidida quest onn per sia nova rolla en l'applicaziun da GRiforma. La realisaziun da la refurma succeda il 2003, latiers vegnan tratgas a niz las enconuschientschas da GRiforma. La gronda part da las persunas interrogadas è d'accord ch'il niz da la lavur da project da fin uss giustifitgeschia ils sforzs.

Sclerir las cumpetenzas, simplifitgar il procediment
Il rapport final da GRiforma numna er diversas dumondas che ston vegnir scleridas. Tar la relaziun tranter regenza e cussegl grond ston las cumpetenzas vegnir regladas da nov. Bain èn vegnidas examinadas per il parlament duas variantas dal preventiv cun pussaivladads d'influenza differentamain fermas - ellas vegnan però valitadas a moda controversa dals participads. Entant che uffizis e regenza prefereschan dapli libertad da decider per l'administraziun, pledeschan ils commembers dal cussegl grond interrogads per in'influenza parlamentara pli gronda.
Ils documents dal preventiv ed il rapport annual al parlament ston vegnir amplifitgads e preschentads a moda pli enclegentaivla tant areguard la furma sco er areguard il cuntegn. In basegn d'agir datti er tar la controlla da l'effect da l'agir statal - i duain vegnir stgaffidas scalas da valur simplas ed generalmain acceptadas. Er il quint da custs sto vegnir simplifitgà.

Recumandà d'entroducir dapertut
L'element central dal rapport final è ina glista cun 17 recumandaziuns per l'ulteriur procediment. Centrala è latiers la recumandaziun dal team d'evaluaziun, da cuntinuar sut la direcziun da la regenza pass per pass cun GRiforma e d'introducir ella a media vista en tut las parti-ziuns da l'administraziun. La regenza grischuna vegn probablamain a valitar quella recumandaziun il december ed a trair conclusiuns concretas davart l'ulteriur procediment da GRiforma. Sper il rapport final vegn ella er ad integrar en sias ponderaziuns ils conturns dal stadi sco tal, oravant tut la situaziun da finanzas critica. Prevesì èsi da preschentar las decisiuns da la regenza al parlament la mesadad da l'onn che vegn en furma d'ina missiva per la discussiun politica. Suenter succedan las adattaziuns da las leschas necessarias e las lavurs da realisaziun.

Il rapport final sin Internet
Ulteriuras infurmaziuns davart GRiforma e davart l'evaluaziun survegnan ins en l'internet sut http://www.fmd.gr.ch/griforma/aktuell . Là chattan ins er la versiun rumantscha, taliana e tudestga da la resumaziun dal rapport final ed il rapport final integral en tudestg.

GRiforma: Emprova da pilot dapi il 1998
Il project da pilot "GRiforma - New Public Management en l'administraziun grischuna" è vegnì lantschà dal 1998. Tschintg uffizis elegids da divers departaments han examinà ils instruments da la nova gestiun publica: l'uffizi dal register da commerzi, l'uffizi dal servetsch social, la scola chantunala grischuna, l'uffizi d'informatica e l'uffizi forestal dal Grischun. Dals onns 2001/2002 èn vegnids tiers ils uffizis da pilot l'uffizi da stimaziun sco er il center da furmaziun e cussegliaziun agricula Plantahof. Il project GRiforma è domicilià en il departament da finanzas e militar. La fasa d'emprova chala en la furma actuala la fin dal 2002. En il senn d'ina reglamentaziun transitoria lavuran ils uffizis involvids per entant vinavant sin basa dals instruments experimentads cun success.

Gremi: Departament da finanzas e militar dal chantun Grischun
Funtauna: rg Departament da finanzas e militar dal chantun Grischun