La cumissiun per la refurma dal parlament suttametta al cussegl grond il rapport e la proposta per la revisiun parziala da l'urden da gestiun dal cussegl grond e d'ulteriurs decrets. En connex cun il project da refurma sa tracti d'equipar il parlament cun in'organisaziun, instruments, persunal ed in'administraziun per ch'el possia ademplir a moda optimala sia rolla en la direcziun dal stadi, e quai ensemen cun la regenza e l'administraziun.
La davosa refurma cumplessiva dal manaschi parlamentar è ida en vigur l'onn 1995. En il fratemp èn puspè sa midads fermamain la societad, l'economia e l'ambient. Las incumbensas ch'il stadi ha d'ademplir èn s'augmentadas ed èn daventadas pli variadas e pli cumplexas. Da l'autra vart daventan ils meds che stattan a disposiziun per ademplir questas incumbensas adina pli stgars. Il rapport da la cumissiun formulescha in grond dumber da directivas che descrivan las prioritads da la refurma dal parlament. Las novaziuns las pli impurtantas èn las sequentas:

Sis sessiuns curtas per onn
En il sistem actual da sessiuns cun tschintg sessiuns (quatter giadas dus dis e mez ed ina giada tschintg dis) resulta ina pausa da quatter mais tranter la sessiun da matg e quella d'october. Ina pausa tranter las sesidas da questa lunghezza n'è betg pli supportabla en il temp dad oz. Il parlament sto esser preschent per pudair reagir spert sin las dumondas actualas en las fatschentas politicas. Il dumber da las sessiuns duai perquai vegnir augmentà sin sis, a moda che las sessiuns han ina repartiziun pli regulara pussaivla durant l'onn. Il dumber total dals dis da sesida che resultan per onn na duai dentant betg vegnir augmentà, a moda che tut las sessiuns duain obtegnair la furma da sessiuns curtas da maximalmain trais dis. Ina giada per perioda legislativa duai avair lieu ina sesida champestra. La tendenza generala è quella da concepir la lavur dal parlament a moda pli constanta e pli flexibla. Correspundentamain vegn meglierada la preschientscha politica dal cussegl grond.

Crear ulteriuras cumissiuns spezialisadas
Las pussaivladads da la legislaziun, l'iniziativa e da la planisaziun dal cussegl grond duain vegnir meglieradas, a moda ch'i vegnan creadas ulteriuras cumissiuns permanentas. Oz datti duas cumissiuns permanentas da controlla (la cumissiun da gestiun e da cumissiun da giustia) sco er duas cumissiuns spezialisadas permanentas (la cumissiun da redacziun e la cumissiun per il program da la regenza/planisaziun da finanzas/programs annuals). Per tut ils ulteriurs secturs vegnan furmadas cumissiuns ad hoc. L'influenza dal parlament sin la planisaziun politica duai vegnir augmentada. Per quest intent è necessaria ina cooperaziun pli intensiva tranter il parlament e la regenza per elavurar la basa da planisaziun. Il cussegl grond duai deliberar las finamiras legislativas en contact cun la regenza, entant che la regenza duai fixar silsuenter, en il rom da questas directivas, il program da la regenza ed il plan da finanzas cumbinà cun quellas.
Per rinforzar il parlament sco instituziun sco er envers la regenza e l'administraziun, duain vegnir creadas da nov las suandantas cumissiuns spezialisadas permanentas:
- La cumissiun da fin uss per il program da la regenza/planisaziun da finanzas/programs annuals duai vegnir transferida en ina uschenumnada cumissiun da strategia cun champs d'incumbensas amplifitgads. Ella è cumpetenta per elavurar las finamiras e directivas politicas surordinadas en stretga cooperaziun cun il parlament e la regenza,
- Cumissiun per furmaziun, cultura ed ambient. Ella s'orientescha tenor la partiziun dals departaments da la regenza e duai cuvrir ils champs d'incumbensa ch'èn chaussa dal departament d'educaziun, cultura e protecziun da l'ambient. En ils emprims dus secturs furmaziun e cultura ha il chantun anc ina libertad d'agir relativamain gronda, en il terz sectur d'ambient sto el schliar surtut impurtantas incumbensas executivas.
- Cumissiun per economia e taxas. Ella cumpiglia champs d'incumbensa fundamentals e vegn a stuair s'occupar da pliras fatschentas da divers departaments.
Per tut las fatschentas che na fan betg part dal champ d'incumbensas da las cumissiuns permanentas po il cussegl grond numnar sco fin uss cumissiuns ad hoc per la predeliberaziun.
Ina minoritad da la cumissiun vuless crear da nov sulettamain la cumissiun da strategia, desister dentant da las ulteriuras cumissiuns spezialisadas permanentas per furmaziun, cultura ed ambient sco er per economia e taxas.

La conferenza dals presidents reparta las fatschentas spezialisadas
Igl è previs che la conferenza dals presidents, en sia funcziun d'organ directiv dal parlament, repartia ils secturs specifics detagliads a las cumissiuns spezialisadas permanentas. Ina incumbensa principala da las cumissiuns spezialisadas permanentas vegn ad esser quella da predeliberar las fatschentas ch'èn vegnidas assegnadas ad ellas per mauns dal cussegl grond. Ultra da quai duain ellas persequitar ils svilups politics e socials en lur secturs specifics ed eventualmain dar impuls per midadas.
Per simpel conclus dal parlament duai il cussegl grond plinavant furmar ulteriuras cumissiuns permanentas u pudair schliar cumissiuns existentas.
Per cuntanscher la dretga proporziun tranter rotaziun e cuntinuitad, propona la cumissiun per la refurma dal parlament da fixar per ils commembers da la cumissiun ina perioda d'uffizi maximala dad otg onns e per las presidentas/ils presidents da las cumissiuns ina tala da dus onns. La perioda d'uffizi per propi dals commembers da la cumissiun duai importar dus onns.

Amplifitgar ils servetschs dal parlament
En vista al rinforz dal parlament ch'ins vul cuntanscher vegni ad esser necessari d'amplifitgar ils servetschs dal parlament. La chanzlia chantunala sco post da stab general dal cussegl grond duai obtegnair in secretariat dal cussegl grond che lavura materialmain independentamain per il presidi dal parlament, las cumissiuns e las singulas deputadas ed ils singuls deputads. Il secretariat da la cumissiun da gestiun e da sias giuntas vegn manà er vinavant da la controlla da finanzas.

Rinforzar la planisaziun e la direcziun
L'influenza dal cussegl grond sin la planisaziun politica duai vegnir rinforzada. Proponì vegn in model ch'accentuescha la cooperaziun tranter il parlament e la regenza pli fitg che oz per elavurar la basa da planisaziun. Da nov deliberescha il parlament las finamiras e directivas politicas surordinadas avant mintga perioda da planisaziun per il program da la regenza ed il plan da finanzas. Silsuenter ha la regenza da resguardar las finamiras e directivas en l'elavuraziun da sia planisaziun da las incumbensas e da las finanzas. Per quest intent duain vegnir cumbinads ils instruments dal program da la regenza e dal plan da finanzas. La cumissiun da strategia dal cussegl grond che vegn creada da nov examinescha en il senn d'in controlling ensemen cun autras cumissiuns spezialisadas permanentas, sche las finamiras ch'èn vegnidas messas en la planisaziun èn vegnidas cuntanschidas. Il rinforz da la funcziun da planisaziun e da direcziun dal parlament succeda surtut er en reguard a la cooperaziun necessaria da la regenza e dal cussegl grond en il project GRiforma. Qua sa tracti enconuschentamain da refurmar l'administraziun tenor ils princips dal New Public Management. Il sboz da revisiun creescha las proceduras ed ils instruments per far accordar la lavur dal parlament cun il NPM.

Novs instruments parlamentars
Oz datti ils sequents instruments parlamentars: moziun, postulat, interpellaziun, dumonda en scrit, iniziativa parlamentara e proposta da conclus direct. Da nov duain vegnir substituids il postulat e la moziun tras l'incarica. Ses champ d'applicaziun è pli cumplessiv, ella è l'instrument general, cun il qual il cussegl grond vegn a pudair diriger las decisiuns futuras, e quai independentamain dal fatg, sch'il parlament u la regenza prendan quellas. L'incarica po vegnir inoltrada da cumissiuns, fracziuns e da singulas deputadas e singuls deputads cun almain 20 consutsegnadras e consutsegnaders. L'interpellaziun duai restar, la dumonda en scrit perencunter duai vegnir substituida d'ina uschenumnada ura da dumondas. Da nov vegn introducì il conclus da princip sco instrument da la planisaziun politica dal cussegl grond. L'iniziativa parlamentara e la proposta da conclus direct restan.

Giavischs per la revisiun da la constituziun
Ad interim èn vegnids suspendids ils suandants giavischs da refurma ch'èn da reglar en connex cun la revisiun da la constituziun chantunala. La cumissiun per la refurma dal parlament formulescha qua las suandantas propostas per mauns dal parlament:
- Grondezza dal parlament. La cumissiun s'exprima en favur da laschar il dumber da deputadas e deputads sin 120.
- Perioda d'uffizi dal parlament. Il sboz da la nova constituziun chantunala prevesa d'augmentar la perioda d'uffizi actuala da trais onns sin quatter onns. La cumissiun sustegna questa novaziun.
- Coordinaziun dals termins electorals. Sche las diversas periodas d'uffizi da la regenza e dal parlament vegnissan armonisadas, pudessan vegnir unifitgads er ils termins electorals. Plinavant fissi da prevair da fusiunar er ils scrutinis da las elecziuns dal cussegl naziunal e dal cussegl dals chantuns. Per realisar questas armonisaziuns fissi da midar ultra da tschertas disposiziuns da la constituziun er talas da la lescha davart il diever dals dretgs politics. Custs supplementars da var in milliun francs per onn
La preschenta refurma dal parlament fa quint cun probabels custs supplementars annuals da var in milliun francs. Quests custs resultan da las sequentas cumponentas:
- diarias e spesas da viadi pli autas da las deputadas e dals deputads e da las fracziuns,
- activitads amplifitgadas da las cumissiuns,
- secretariat dal cussegl grond restructurà,
- supplement da represchentaziun pli aut per il presidi dal cussegl grond,
- custs supplementars per la festa dal president dal cussegl grond e
- per ina sesida champestra per perioda legislativa.

Cura pon las novaziuns entrar en vigur?
La midada sin il nov ritmus da sessiuns e sin il nov sistem da cumissiuns sco er l'installaziun dal secretariat dal cussegl grond pretendan considerablas lavurs preparatorias da tut ils pertutgads. Las novaziuns duain pia ir en vigur sin l'entschatta da l'onn 2003.

Gremi: cumissiun predeliberanta dal cussegl grond per la refurma dal parlament
Funtauna: rg cumissiun predeliberanta dal cussegl grond per la refurma dal parlament