La chatscha da tschiervs e chavriels è ida a fin mesemna, ils 19 da
december 2001. Ils chatschadurs han sajettà en tut 3'689 tschiervs e
2'645 chavriels. La part che la chatscha d'atun ha contribuì a quest
resultat cuntanscha tar ils tschiervs 21 pertschient e tar ils
chavriels set pertschient.
Malgrà che la chatscha d'atun ha er chaschunà quest atun discussiuns
en la singulas regiuns, han ins pudì cuntanscher ina gada dapli
in'adattaziun dals effectivs da selvaschina al spazi da viver da
l'enviern.
La chatsch'auta e la chatscha supplementara da l'atun stabiliseschan
l'effectiv da selvaschina
Er quest onn è la chatscha da tschiervs e chavriels vegnida exequida
en duas giadas. Il settember ha gì lieu en il Grischun la chatsch'auta
tradiziunala a la quala 5'500 chatschaduras e chatschadurs han fatg part
en l'entir chantun durant trais emnas. Durant ils mais da november e
december è succedida la regulaziun speziala cun las chatschas regiunalas
da l'atun. Questas èn vegnidas exequidas uschè effizientamain sco
pussaivel durant maximal diesch mezs dis.
Las chatschas d'atun permettan in proceder differenzià che sa drizza
tenor las relaziuns localas. Questas chatschas vegnan exequidas
regiunalmain cun in dumber da chatschaders conuschent e d'in temp il pli
favuraivel, q.v.d. suenter ch'ils animals èn arrivads en lur quartiers
d'enviern. Ils tschiervs e chavriels eran quest atun anc tard
sparpagliads en blers lieus sur gronds territoris. Quai ha natiralmain
engrevgià la chatscha d'atun. Questa na concurrenzescha betg la
chatsch'auta, mabain cumplementescha quella. Er quest atun èsi vegnì
confirmà ch'ina cuverta da naiv minimala è d'avantatg per ina chatscha
effizienta.
Tschierv
Per stabilisar e mantegnair in effectiv da tschiervs saun e
structurà a moda natirala e per impedir donns da selvaschina eran da
sajettar quest onn el chantun Grischun 4'245 tschiervs resp. 2'123
animals feminins. Uschia han ins vulì cuntanscher ina stabilisaziun da
l'effectiv da la primavaira da ferm 12'600 tschiervs.
Durant la chatsch'auta èn vegnids sajettads 2'749 e durant la
chatscha d'atun 757 tschiervs. Quest dumber è vegnì cumplettà cun
sajettar vadels senza mamma, animals blessads e tals che fagevan donn.
Il resultat total sa preschenta sco suonda:
Tschiervs sajettads |
Total |
Taurs |
Vatgas |
Vadels |
Chatsch'auta (inclusiv animals sajettads dals guardiaselvaschina) |
2'834 |
1'457 |
1'247 |
130 |
Chatscha d'atun (incl. animals sajettads dals guardiaselvaschina |
855 |
68 |
361 |
426 |
Total |
3'689 |
1'525 |
1'608 |
556 |
Il plan da reducziun è vegnì cuntanschì (quantitativmain) per 87
pertschient, en cumparaziun cun la quota totala, e per 89 pertschient
(qualitativmain) cumpareglià cun il dumber dals animals feminins
sajettads. Entiramain u quasi entiramein èn ils plans vegnids
cuntanschids en las parts settentriunalas dal chantun. Il plan da
reducziun da la chatscha d'atun è vegnì manchentà per 270 animals. Pli
che 80 pertschient da quest manco han ins stuì registrar en las regiuns
en la vischinanza dal Parc naziunal svizzer, en las valladas
meridiunalas ed en la regiun da Valragn. I sa tracta da regiuns ch'han
obtegnì fitg pauca u nagina naiv duront l'atun e las selvaschinas eran
uschia sparpagliadas sin fitg grondas surfatschas. Uschia èn vegnidas
engrevgiadas las cundiziuns da chatscha. En diversas regiuns n'han ins
betg pudì realisar la pressiun da chatscha necessaria per ina chatscha
cun success.
Ils chatschadurs che han fatg part da la chatscha d'atun han fatg
quai conscienziusamain e confurm la finamira. Dal total da 757 tschiervs
han els sajettà 368 vadels, 329 sterlas e vatgas sco er 60 lantschets e
taurs.
Chavriel
Durant la chatsch'auta èn vegnids sajettads 2'352 chavriels. A basa
dal dumber dals bucs sajettads durant la chatsch'auta en il mais
settember han ins fatg per mintga regiun il plan da reducziun per il
dumber total da chavriels da sajettar. En quest cas han ins applitgà il
concept pertutgant ils chavriels sviluppà vinavant. Il dumber da bucs
sajettads l'onn 2001 è vegnì cumpareglià cun il dumber total dals bucs
sajettads durant ils davos diesch onns ed ordlonder han ins calculà
l'effectiv actual dals chavriels. Da questa cumparaziun èn sa resultadas
las finamiras per la chatscha en las regiuns: stabilisaziun u
augmentaziun da l'effectiv. Il plan da reducziun ha importà totalmain a
2'781 chavriels, per la chatscha d'atun 456 chavriels. Ils resultats da
las duas fasas da la chatscha da chavriels èn ils suandants:
Chavriels sajettads |
Total |
Bucs |
Chauras |
Ansiels |
Chatsch'auta (inclusiv animals sajettads dals quardiaselvaschina) |
2'392 |
1'310 |
1'051 |
31 |
Chatscha d'atun (inclusiv animals sajettads dals guardiaselvaschina |
253 |
23 |
92 |
138 |
Total |
2'645 |
1'333 |
1'143 |
169 |
Quest plan da reducziun è vegnì cuntanschì per 95 pertschient. En
dudesch regiuns ha gì lieu ina chatscha d'atun. Suenter la conclusiun da
questa èn restadas differenzas da pli che diesch pertschient sulettamain
en quatter regiuns, numnadamain en las regiuns Surselva, Partenz davant,
Partenz central e Partenz davos ed er Scanvetg.
Er a questa chaschun èsi vegnì fatg ina chatscha conscienziusa, sco
la part da 56 pertschient dals ansiels sajattads cumprova. Cumpareglià
cun il dumber dals animals sajettads l'onn passà è quel da quest onn sa
reducì da 13 sin sis pertschient.
Chaschadurs e chatschaduras en servetsch da la publicitad
La chatscha da patenta dal Grischun ha er quest onn ademplì ses
pensum en servetsch da la publicitad, e quai per la pli gronda part
tenor plan. Quai è stà pussaivel be cun l'engaschament avert davart dals
chatschaders. Els meritan persuenter engraziament e renconuschientscha.
En singulas regiuns ha la chatscha d'atun dà chaschun a discussiuns.
Il pli enconuschent èn segiramain vegnidas las acziuns d'impediment
illegalas da varsaquants abitants da Saas, cun las qualas chatschadurs
èn vegnids impedids tras ina bloccada da la via da charrar en il
territori da chatscha avant il temp da sajettar, sco quai fiss stà
pussaivel tenor las prescripziuns da chatscha valaivlas. Malgrà questas
acziuns èsi vegnì ademplì il plan da reducziun en questa regiun.
Deplorablamain ha la chatscha durà qua trais giadas pli ditg ch'ils onns
passads. Malgrà che las finamiras n'èn betg vegnidas cuntanschidas
entiramain, han ins pudì regular cun la chatscha da patenta dal Grischun
per la pli gronda part ils effectivs da tschiervs e da chavriels. Uschia
pon quests effectivs da las spezias sa retrair en lur quartiers
d'enviern en in dumber commensurà, en ina buna structura dals effectivs
ed cun ina buna repartiziun en ils divers territoris. Quai è dentant be
pussaivel grazia a la regulaziun speziala en las regiuns tras la
chatscha d'atun, tras sajettar consequentamain era selvaschinas
femininas e giuvnas sco er tras la protecziun parziala dals animals
masculins creschids.
Gremi: uffizi per chatscha e pestga dal Grischun
Funtauna: rg uffizi per chatscha e pestga dal Grischun