Las cumpetenzas da l'uffizi per il traffic sin via ch'eran fin ussa
regladas be a moda punctuala ed incumpletta èn vegnidas formuladas da
nov. La regenza approvescha la revisiun parziala correspundenta da
l'ordinaziun executiva tar l'ordinaziun dal cussegl grond davart la
lescha federala davart il traffic sin via (OERtLTV)
Las cumpetenzas da l'uffizi per il traffic sin via èn regladas en la
legislaziun executiva da la LTV be a moda punctuala ed incumpletta. A
l'uffizi per il traffic sin via èn bain attribuids en quella ina massa
cumpetenzas, ma ses catalog dad incumbensas è anc bler pli vast. Perquai
èsi stà necessari d'actualisar legalmain il catalog da cumpetenzas da
l'uffizi. Quai è vegnì cuntanschì cun ina revisiun parziala da
l'ordinaziun executiva tar l'ordinaziun dal cussegl grond davart la
lescha federala davart il traffic sin via. Tar questa revisiun èn
vegnids adattads differents artitgels als fatgs effectivs. Igl è vegnì
tegnì quint er dals princips da l'essenzialisaziun e da la
flexibilisaziun da la legislaziun e da l'applicaziun dal dretg.
Consultaziun da la confederaziun
En sia posiziun davart la situaziun actuala dals vagants en Svizra
menziunescha la regenza al secretariat da stadi da l'economia (seco)
ch'i na saja d'annunziar nagins eveniments spezials en connex cun ils
vagants svizzers. En il chantun Grischun stattan a disposiziun als
vagants svizzers duas plazzas stablas e tschintg plazzas da passagi, als
vagants da l'exteriur stat a disposiziun ina plazza da passagi. Leschas
u directivas chantunalas concernend il diever da plazzas da passagi e da
plazzas stablas na datti betg. La pratica per il diever da las plazzas
da passagi s'ha etabilda en quel senn che las plazzas da passagi stattan
a disposiziun als vagants da l'avrigl fin l'october per ina taxa
correspundenta. En las scolas nua ch'i vegnan instruids uffants da
vagants èsi daventà usit ch'ils magisters dattan pensums als uffants
ch'èn sin viadi cun lur geniturs. Ils uffants tramettan ils pensums
fatgs enavos als magisters per als laschar curreger. En connex cun
vagants da l'exteriur ha la polizia stuì intervegnir en ils onns passads
differentas giadas en la Val dal Rain grischuna ed en la Val Mesauc,
perquai che vagants da l'exteriur s'avevan stabilisads illegalmain sin
terren public u privat. En vista a la muntada naziunala da questa
tematica spetga la regenza sin quest sectur pli bler engaschament da la
confederaziun sin il champ politic.
Linguas a la scol'auta professiunala da pedagogia (SAP)
En il center da las incumbensas da la SAP stat la scolaziun da
persunas ch'instrueschan en l'intschess tudestg, rumantsch e talian dal
chantun. Sin ils secturs da las linguas pretendan ils plans da las
cundiziuns da studi da tut las studentas e dals students la
frequentaziun obligatoria dals roms emprima lingua e segunda lingua
chantunala. Il rinforz da las cumpetenzas en l'emprima lingua e la
promoziun da la cumpetenza en la segunda lingua chantunala duai esser
ina finamira centrala da la furmaziun a la SAP. La direcziun dal project
da la SAP è s'occupà intensivamain da questa problematica ed ha engaschà
ina gruppa da lavur preparatoria, en la quala eran represchentadas er
las organisaziuns linguisticas. Questa gruppa da lavur ha definì ils
interess principals per ina SAP plurilingua grischuna e formulà las
directivas per realisar quella. Questas directivas èn vegnidas
approvadas da la regenza sin dumonda da la direcziun dal project da la
SAP. Las directivas pretendan da la SAP ina cultura plurilingua. Tranter
auter pretendan ellas er ch'i vegnia applitgà 50 pertschient dals
arranschaments per ils students da lingua taliana en scola per talian,
per ils students da lingua rumantscha ina part correspundenta da 30
pertschient. Sis dals otg praticums previs duain avair lieu en
l'intschess da l'emprima lingua, almain in en l'intschess dal segund
linguatg correspundent.
Olympia Bob Run San Murezzan-Schlarigna
Las vischnancas da San Murezzan e da Schlarigna, l'uniun da cura e
traffic San Murezzan sco er Celerina Tourismus han fundà la fin dal 2001
ina societad simpla cun la suandanta intenziun: "La societad ha la
finamira da promover las disciplinas bobsleigh, skeleton e scarsolar sco
er dad organisar occurrenzas naziunalas ed internaziunalas sin il vial
da bob San Murezzan-Schlarigna". Per cuntanscher questa finamira er en
l'avegnir sto il vial da bob vegnir adattà a las pretaisas
internaziunalas. Per quest intent èn necessarias en ils proxims quatter
onns investiziuns totalas da 5.7 milliuns francs. Il departament federal
da defensiun, protecziun da la populaziun e sport ha garantì en il rom
dal concept dals implants da sport d'impurtanza naziunala (CISIN) ina
contribuziun d'investiziun unica da dus milliuns francs als custs per
l'adattaziun architectonica ed al schlargiament dal vial da bob. La
societad simpla vegn a sa participar cun ina contribuziun da 3.25
milliuns francs. La radunanza communala da Schlarigna vegn a decider la
fin da matg davart la participaziun. La votaziun dal pievel
correspundenta ha lieu a San Murezzan ils 2 da zercladur. La regenza
garantescha a la societad simpla Olympia Bob Run San Murezzan-Schlarigna
ina contribuziun da 450'000 francs per la renovaziun dal vial da bob.
Resalvada è l'approvaziun dals credits necessaris tras il cussegl grond
sco er tras las vischnancas da San Murezzan e da Schlarigna. L'import
vegn assegnà en etappas entaifer ils proxims quatter onns.
Da las vischnancas e las regiuns
La cunvegna per pussibilitar a scolaras e scolars da la Val Mesauc
da frequentar scolas medias sco er scolas prefessiunalas e scolas autas
dal Tessin vegn approvada. La cunvegna mantegna tematicamain las
finamiras principalas da la cunvegna dal 1994. Ella tegna quint da la
cunvegna interchantunala entrada en vigur ils onns passads. La finala
prevesa ella in augment da las contribuziuns da ca. diesch pertschient
ch'il chantun paja per giuvenils da la Val Mesauc che frequentan en il
chantun Tessin ina scola ch'è cumpigliada sin il champ d'applicaziun da
la cunvegna.
A la vischnanca da Samedan vegn concedì la permissiun da manar
definitavamain la scola bilinga (rumantsch/tudestg) en il senn d'in
experiment da scola "Promoziun da la bilinguitad rumantsch-tudestga en
la scola populara ed en la scolina". Sin fundament da las experientschas
positivas ch'èn sa verifitgadas cun l'experiment da scola e suenter che
las directivas per manar scolas bilingas èn vegnidas relaschadas, ha la
dumonda correspundenta da la vischnanca da Samedan pudì vegnir
resguardada.
Il project "Forstwerkhof Cazis" vegn approvà. Dals custs cun dretg
da subvenziuns da 450'000 francs vegn garantida ina contribuziun dal
chantun da 20% u da maximal 90'000 francs.
Projects da construcziuns da vias
Per differents projects da construcziuns da vias en il chantun
vegnan concedids credits d'in import total da stgars 4 milliuns francs
(acquisiziun da terren A 13, Mesocco Sud-Pian San Giacomo, sortida
provosoria Benabbia; lavurs da cuvrida via dal Gelgia, correctura da la
via Burvagn-Cunter; acquisiziun da terren via dal Partenz, sviament
Saas, Trun Pagrüeg; lavurs d'impressari a la via da la Surselva dal
maun dretg dal Rain, Versomi-Bergli; mantegniment da la via da
Stussavgia, Egschi-Mura; lavurs d'impressari via da Scanvetg, St.
Peter-Langwies, Frauentobelbrücke; lavurs da construcziun e da cuvrida
da la via da colliaziun Glion-Schnaus, Strada, en il vitg).
Tuor de Suisse 2002
La Tour de Suisse è l'onn 2002 durant trais dis sin turnea en il
chantun Grischun. Lieus d'arriv da las etappas èn Domat (ils 20 da
zercladur) e Samignun (ils 21 da zercladur). Cuira è lieu da partenza da
l'etappa (ils 22 da zercladur). Als organisaturs da la Tour de Suisse
(IMG Suisse SA) vegn dà la permissiun da duvrar la ruta previsa en il
chantun Grischun tenor il plan dal traject. En quels trais dis èsi
programà tranter auter da surmuntar il Luzisteig, il pass dal Flüela sco
er il pass dal Lucmagn.
Contribuziuns dal fond da la lottaria naziunala
Dals meds da la lottaria naziunala interchantunala vegnan
contribuids en tut 35'000 francs per l'ediziun dal cudesch "Richard la
Nicca - Bilder der Baukunst" tras ils servetschs psichiaters dal
Grischun a chaschun da la restauraziun e construcziun nova da la clinica
psichiatrica dal Beverin e per la cumpra da la rosetta entagliada
"Graubünden" da Marco Walli tras la Pro Prättigau.
Per acquistar objects che vegnan ingiantads da la collecziun
Margaritha Schreiber-von Albertini survegn la Fundaziun Museum retic ina
contribuziun da 50'000 francs or dal fond da la lottaria naziunala. Ils
objects èn in vair enritgiment da la collecziun dal Museum retic ed ina
cumplettaziun ideala dals objects da la collecziun Schreiber-von
Albertini ch'èn gia avant maun.
A la plaiv da Tumegl vegn concedì ina contribuziun da 142'000 francs
per acquistar duas parcellas per il mantegniment dal stabiliment da la
baselgia Sogn Murezi. Ils meds vegnan prendids or dal fond da la
lottaria naziunala. Cun quels po vegnir mantegnida ina plazza
d'exchavaziuns archeologicas d'impurtanza naziunala.
Fundaziun dr. Stephan à Porta
Dal retgav net 2002 da la Fundaziun dr. Stephan à Porta, Turitg,
vegn repartì en tut in import da 260'000 francs a las suandantas
instituziuns da beneficenza: cuminanza da lavur la Capriola, project
Cosmea, Caritas svizra post d'integraziun, uniun per la tgira d'uffants
cumplementara a la famiglia, ovra da giuventetgna Rezia, tgira d'uffants
Engiadina, federaziun grischuna d'impedids - servetsch da transport per
impedids, Pro Juventute Grischun - dis da visita accumpagnads, crusch
cotschna dal Grischun - post da cussegliaziun per dumondas da daivets.
Chanzlia chantunala dal Grischun
Gremi: regenza
Funtauna: rg chanzlia chantunala dal Grischun