La conferenza svizra da l'agid social (COSAS) ha relaschà il 1963
las directivas per concepir e fixar l'agid social e las ha adattadas
cuntinuadamain. La regenza grischuna ha declerà ussa las directivas da
la COSAS obliagatorias per tut las vischnancas. Quest conclus entra en
vigur l'emprim da fanandur 2002.
Las directivas da la COSAS valan sco basa da calculaziun per il da
viver dals retschaviders d'agid social e cumpiglian tut ils custs
d'existenza necessaris, numnadamain:
- Ils custs d'existenza - ina part da quels vegnan pajads sco
pauschala generala, ina part sco pauschala differenziada tenor las
regiuns,
- Ils custs d'abitar - custs d'abitar effectivs che correspundan a
las normas da lieu,
- Ils custs per il provediment da basa medicinal e
- Las prestaziuns tenor la situaziun - en quellas èn previsas las
regulaziuns dals custs per cas spezials.
Diever na unitar en las vischnancas
Las directivas da la COSAS na vegnan oz betg applitgadas en las
vischnancas a moda unitara. Sin proposta dals servetschs socials
regiunals decidan la finala ellas davart ils meds che vegnan accordads
per l'agid social. Cunzunt ils custs d'existenza (la pauschala
differenziada tenor las regiuns) na vegnan betg applitgads a moda unitara en las
vischnancas.
La regenza grischuna resguarda las directivas da la COSAS
spezialmain sco instrument da coordinaziun per fixar l'agid social
material en e tranter ils chantuns. Uschia vegni fatg frunt al privel
che l'uffizi social tiria decisiuns che n'èn betg unitaras. La pratica
unitara tranter las vischnancas na duai la finala betg promover midadas
da domicil per survegnir eventualmain dapli agid social.
Ils custs restan stabils
Dapi il cumenzament dals onns 90 èn las expensas per il sustegn
public sco er il dumber dals cas socials creschids cuntinuadamain. Il
1999 èn vegnidas sustegnidas 1785 persunas resp. famiglias. Las expensas
totalas han importà 16,8 milliuns francs. L'onn 2000 è sa mussada cun
14,5 milliuns francs ina clera diminuziun dals custs, schebain ch'ils
cas socials èn restads pli u main stabils cun 1801.
L'onn 2001 è il dumber da cas socials sa reducì levamain. Ils custs
totals èn perencunter puspè creschids in pau. La regenza grischuna
quinta che las expensas totalas hajan plitost la tendenza da sminuir.
Tenor la lescha chantunala da sustegn ha la regenza la pussaivladad
da prescriver a las vischnancas il diever da las directivas da la COSAS
per la calculaziun da sustegn material. Questa pratica sustegna il
tribunal federal gia il 1996 en ina sentenzia.
Nov sistem per reducir las premias per il 1.1.2003
Il pievel grischun ha consentì ils 3 da mars 2002 a la
cuntraproposta a l'iniziativa dal pievel per premias supportablas da las
cassas da malsauns sco er a la revisiun parziala da la lescha davart
l'assicuranza da malsauns e la reducziun da las premias. La midada dal
sistem per reducir las premias metta la regenza grischuna en vigur per
il 1. da schaner 2003.
Perquai che la cunvegna cun l'Uniun europeica per la libra
circulaziun da persunas entra en vigur il 1. da zercladur 2002, ston
singulas disposiziuns da la lescha davart l'assicuranza da malsauns e la
reducziun da las premias entrar en vigur gia pli baud. Uschia èn ussa
suttamessas las suandantas categorias da persunas a l'obligatori da
l'assicuranza da malsauns:
- Cunfinarias e cunfinaris sco er lur confamigliars che na gudognan
betg ed han il domicil en in stadi commember da la Communitad europeica;
- Confamigliars da persunas che lavuran ed abitan en Svizra che na
gudognan betg ed han il domicil en in stadi da la CE;
- Persunas che han il domicil en in stadi da la CE e che retiran ina
contribuziun da l'assicuranza svizra cunter la dischoccupaziun sco er
lur confamigliars che na gudognan betg;
- Persunas che han il domicil en in stadi da la CE e che retiran ina
renta svizra sco er lur confamigliars che na gudognan betg.
Exceptà da l'obligatori da l'assicuranza da malsauns èn
confamigliars che na gudognan betg ed han il domicil en il Danemarc, la
Gronda Britannia, la Svezia, la Spagna ed il Portugal. Il dretg d'eleger
tranter in'assicuranza en il pajais da domicil e la Svizra han ultra da
rentieras e rentiers en la Spagna er confamigliars da l'Austria, la
Germania, la Finnlanda, la Frantscha e l'Italia sco er cunfinarias e
cunfinaris da quests pajais e dal Portugal.
L'inspecziun da scola vegn reorganisada
L'uffizi per las scolas popularas e las scolinas vul reunir l'actual
inspecturat da scola cun l'inspecturat per lavurs da maun ed economia
da chasa. La finamira da questa reorganisaziun è da stgaffir en set
regiuns dal chantun mintgamai in team d'inspecziun da scola dirigì. Pli
tard duai vegnir integrà en la nova organisaziun regiunala er l'actual
inspecturat da scolina. Las differentas basas legalas impedeschan per il
mument da far quest pass concret.
La regenza grischuna ha approvà da princip la reorganisaziun
planisada dals teams d'inspecziun da scola regiunals. Gia la stad 2002
pon ins duvrar las localitads correspundentas.
Da las vischnancas e da las regiuns
Per 950'000 francs vegn reconstruida ed engrondida la chasa 11 da la
Clinica psichiatrica Beverin a Cazas ad in "Center da cumpetenzas per
psichiatria forensica dal Grischun". La regenza grischuna ha consentì il
project da construcziun e mess a disposiziun ils credits necessaris.
Il tetg da la halla da gimnastica Sand a Cuira curra dapi onns en
differents lieus. Ussa ch'ins ha localisà il defect ha la regenza
approvà il concept da sanaziun correspundent e mess a disposiziun per
quel ca. 270'000 francs.
La regenza grischuna ha approvà la revisiun da la planisaziun locala
"Midada plan da zonas e plan da formaziun general Naus" da la
vischnanca da Murissen.
Per dus projects da construcziun da vias sin l'A13 tranter Lostallo
e Soazza (separaziun dals vials e locals da spetga per camiuns) sco er
sin la via taliana tranter Ziràn e Farden (lavurs da cuvrida) ha la
regenza consentì ca. 2,3 milliuns francs.
Persunal
La fin da matg van ils suandats emploiads chantunals en pensiun:
- Ruedi Schäfli, schef da l'uffizi per economia e turissem
- Willi Benz, schef da l'administraziun chantunala da finanzas
- Anton Galliard, manader da partiziun/viceschef tar l'uffizi per il
traffic sin via,
- Werner Hofmänner, manader dal bain puril da la clinica
psichiatrica Waldhaus ,
- Augustin Jacomet, vier/capolavurer tar l'uffizi da construcziun
bassa/district 7, Tusaun
La regenza als engrazia per lur servetschs ch'els han prestà a favur
dal chantun.
Sco successur dad Ingrid Metzger vegn elegì Jürg Simonett, naschì
l'onn 1952, domicilià a Trin, sco directur dal Museum retic. Jürg
Simonett entra en uffizi il 1. da schaner 2003.
Chanzlia chantunala dal Grischun
Gremi: Regenza
Funtauna: rg Chanzlia chantunala dal Grischun