In sistem chantunal per finanziar ils ospitals che s'orientescha a la prestaziun duai remplazzar il sistem actual, nua ch'il chantun e las vischnancas surpiglian il deficit dals ospitals. A medem temp reducescha il chantun sias prescripziuns operativas e deleghescha la responsabladad d'interpresa als ospitals. Quels respectivamain lur purtaders ston star bun en il futur per in cumportament nuneconomic.
Quai èn las caracteristicas dal nov sistem chantunal per finanziar ils ospitals:
- prestaziuns medicinalas vegnan cumpensadas cun pauschalas che sa drizzan tenor la prestaziun;
- prestaziuns d'utilitad publica vegnan cumpensadas cun ina summa pauschala fixa (servetsch da salvament, cas d'urgenza, perscrutaziun e scienza).
- per lur investiziuns survegnan ils ospitals annualmain ina contribuziun pauschala.
Cunquai ch'il chantun ha cunfinanzià almain 50 pertschient da l'infrastructura dals ospitals, prevesa il nov sistem per finanziar ils ospitals ch'il chantun sa participeschia proporziunalmain als retgavs dals ospitals che resultan dal tractament da pazients extrachantunals tenor la lescha federala davart l'assicuranza da malsauns, da pazients mez privats respectivamain privats, da pazients da consultaziun sco er da pajaders autonoms.
La regenza ha autorisà il departament da giustia, polizia e sanitad d'avrir ina procedura da consultaziun tar il sboz per ina revisiun parziala da la lescha per promover la tgira da malsauns. Questa procedura da consultaziun dura fin mez mars 2004.

Bilantscha generala positiva e quint equilibrà per "Grischun 2003"
Cazas, Cuira, Paris, Turitg e Puntraschigna èn stads quest onn ils lieus d'etappa da "Grischun 2003", nua che nundumbraivlas aspectaturas ed aspectaturs han festivà il program da giubileum "Tgaus e muntognas. Köpfe und Berge. Teste e montagne". Cun las tschintg occurrenzas "Piazza grande", l'act statal, "Salut Paris", "Turitg return" e "Testas" è la regenza ida novas vias per festivar in giubileum chantunal. Igl è stà ina furma degna, festiva e legraivla, cun ironia, spiert ed ina buna presa umor. Igl è tut en tut reussì da dar impuls e da discutar dumondas sociopoliticas a moda agreabla, intelligenta, captivanta e cuntraversa, constatescha la regenza en ses giudicat final.
Tar in preventiv total da trais milliuns francs serra "Grischun 2003" cun in quint equilibrà. Il surpli da var 20'000 francs vegn assegnà al project da l'unicef "mattas a scola". La regenza engrazia al team da project ed al comité directiv per la lavur prestada. Il comité directiv vegn schlià per la fin dal 2003.
Il rapport final da la direcziun dal project da "Grischun 2003" po vegnir chargià qua sin l'agen computer.

Rumantsch e talian: la regenza dumonda 4,7 milliuns francs a Berna
Per promover la lingua e cultura rumantscha e taliana dumonda la regenza agids finanzials federals da 4,7 milliuns francs per l'onn proxim. Il Grischun vegn ad investar per quai var 2,5 milliuns francs l'onn 2004. Var 30 pertschient vegnan impundids per uschenumnadas "mesiras generalas" (p.ex. mesiras dal chantun sez), var 45 pertschient da la summa totala da 7,2 milliuns francs van a las organisaziuns linguisticas, ils ulteriurs 25 pertschients èn previs tant per ediziuns sco er per la pressa rumantscha (agentura da novitads rumantscha).

La regenza fixescha las contribuziuns da gestiun 2004 dal chantun a las instituziuns da persunas impedidas
Decisiva per l'autezza maximala da las contribuziuns da gestiun dal chantun a las instituziuns renconuschidas per l'integraziun professiunala e sociala da creschids impedids l'onn 2004 è la media dals deficits da gestiun dals onns 2001 e 2002 plus trais pertschient da la chareschia. Las contribuziuns da gestiun en l'autezza da totalmain var 3,4 milliuns francs vegnan pajadas pauschalmain. La pauschalisaziun da las contribuziuns da gestiun dal chantun vegn chaschunada da la reducziun da las contribuziuns federalas a las instituziuns da persunas impedidas. Pervi da la situaziun precara da sias finanzas n'è il chantun betg abel da cumpensar la reducziun da las contribuziuns da la confederaziun a las instituziuns da persunas impedidas che resultan dal program da distgargia 2003.
Il program da distgargia 2003 da la confederaziun prevesa da limitar las contribuziuns federalas 2004 a las instituziuns renconuschidas per l'integraziun professiunala e sociala da creschids impedids sin la basa da las contribuziuns 2000 plus in supplement da chareschia da trais pertschient. Ultra da quai po l'uffizi federal da las assicuranzas socialas pajar supplements da tgira e da plazzas a quellas instituziuns che tgiran persunas invalidas, da las qualas il stadi da sanadad è sa mida dapi l'onn 2000 talmain ch'ellas han basegn d'ina tgira bler pli intensiva, respectivamain a talas instituziuns ch'han creà novas plazzas da tgira a partir dal 2001.

Scol'auta professiunala da pedagogia: definì il champ d'acziun
La regenza ha relaschà duas ordinaziuns en connex cun la scol'auta professiunala da pedagogia (SAP): la "ordinaziun davart cumprovas da prestaziun, l'examinaziun da qualificaziun, l'admissiun definitiva e la cumprova da cumpetenzas linguisticas" e la "ordinaziun davart l'examen da diplom". Ella ha deliberà las cundiziuns generalas per la scolaziun pratica e las directivas per persunas d'instrucziun da la pratica ed ha approvà l'incarica da prestaziun per la scola media evangelica da Schiers per manar il curs preparatori per l'admissiun al studi da la SAP.

Biblioteca chantunala: diever gratuit fin 20 onns
La regenza ha approvà la revisiun parziala da la "ordinaziun davart la biblioteca chantunala dal Grischun" e dal "urden da diever da la biblioteca chantunala dal Grischun". Cunquai che la biblioteca chantunala è en emprima lingia ina instituziun per la furmaziun e la perscrutaziun, promova la nova structura da tariffa sin basa d'ina ordinaziun sapientivamain glieud giuvna e persunas che fan savens diever da la purschida. Persunas a partir da 20 onns pajan 30 francs l'onn per far diever da la biblioteca chantunala. Per giasts e persunas che fan pauc diever da la biblioteca datti la pussaivladad da cumprar in pass dal di per 11 francs il di. La nova structura da tariffa vala a partir dal schaner 2004.

Protecziun da l'ambient e da las auas: las taxas vegnan adattadas
Permissiuns, disposiziuns, controllas e prestaziuns da servetsch spezialas èn - tar l'execuziun da la lescha da protecziun da l'ambient e da la lescha davart la protecziun da las auas - suttamessas a taxas. La regenza ha uss per part revedì l'ordinaziun correspundenta davart taxas dal 1999 ed adattà las tariffas.

L'uffizi da dretg civil e l'uffizi da polizia sa mettan ensemen
L'uffizi da dretg civil vegn da nov integrà en l'uffizi da polizia (domadus appartegnan al departament da giustia, polizia e sanitad). La surveglianza da fundaziuns che fascheva fin uss medemamain part da l'uffizi da dretg civil, vegn assegnada al departament da finanzas e militar. La regenza ha incumbensà ils departaments da realisar en detagl la nova organisaziun fin il cumenzament da l'onn 2005.

Da vischnancas e regiuns
- Degen, Vignogn e Mesauc: La contribuziun chantunala per la construcziun da las duas sereneras da l'uniun d'interess ARA Turatscha e da la vischnanca da Mesauc importa var 310'000 francs.
- Stussavgia, Riein e Valendau: Per differents projects en il rom dals provediments d'aua da las vischnancas ha la regenza approvà contribuziuns chantunalas da totalmain var 228'000 francs.
- Glion/Vella ed Andiast: La regenza ha approvà l'integraziun dal circul da register funsil Andiast en il circul da register funsil Glion/Vella.
- Purtagn, Preaz, Sarn e Tartar: Da nov daventa la federaziun Mantogna dador er purtadra da la scolina da las vischnancas. Per quai ha la regenza approvà ils novs statuts d'organisaziun. Fin uss è il consorzi da scola stà purtader da la scola primara, reala e secundara.
- Wiesen: En trais quartiers po vegnir introducì tempo 30: Usser Gassa, Schluocht und Obergass.

Contribuziuns chantunalas a differentas instituziuns
- Protecziun da la natira e da la patria: Per la protecziun ed il mantegniment da palids autas e palids planivas (mesiras da la protecziun da l'ambient) ha la regenza concedì var 64'000 francs per l'onn 2003. La confederaziun surpiglia en quest sectur var 96'000 milliuns francs.
- Daners da sport-toto: La regenza ha approvà contribuziuns da var 705'000 francs per las var 50 organisaziuns e federaziuns da sport da la federaziun grischuna per il sport.
- Furmaziun da creschids: La contribuziun chantunala per curs da perfecziunament per creschids importa var 123'000 francs per il temp tranter il settember 2002 e l'avust 2003.
- Museum regiunal Surselva: Per il project "illustraziun ed inscripziun 2" retschaiva il museum per ils onns 2004-2006 ina contribuziun da 12'000 francs.
- Ovras ed occurrenzas culturalas: La regenza ha resguardà 17 dumondas da contribuziun ed ha concedì totalmain contribuziuns e garanzias da deficit da 266'000 francs.
- Traffic public: La regenza ha fixà la contribuziun chantunala als custs betg cuvrids da las interpresas ch'èn engaschadas en il sectur dal traffic public: totalmain èn quai var 23 milliuns francs per l'onn 2004. La viafier retica, il servetsch d'autos da posta dal Grischun ed il bus da la citad da Cuira SA retschaivan ensemen var 20 milliuns francs.
- Contribuziuns d'investiziun per la viafier retica: Per reparar il viaduct da la Val Pila (lingia dal Bernina) e per garantir a lunga vista il provediment cun forza electrica sin la rait da la viafier retica ha la regenza approvà duas ulteriuras cunvegnas davart l'agid d'investiziun e mess a disposiziun per quai var 4,3 milliuns francs. Ils custs totals importan var 24 milliuns francs; da quels surpiglia la confederaziun var 20 milliuns.
- Taglia sin l'alcohol: 409'000 francs da l'imposiziun da taglia dal commerzi en detagl per la vendita d'alcohol van quest onn a diversas chasas d'uffants e scolas-dimora, ad organisaziuns ed indrizs da persunas impedidas, ad uniuns, a federaziuns, a fonds e fundaziuns, ad organisaziun d'agid a sasez ed a projects.

Persunal
- Lic. iur. Renato Fontana, Cuira, è vegnì elegì da la regenza per il 1. da zercladur sco emprim procuratur public. Suenter la matura al liceum alpin a Zuoz e suenter il studi da giurisprudenza a l'universitad da Berna è Renato Fontana stà occupà tranter auter sco actuar a la dretgira chantunala dal Grischun ed en il servetsch giuridic d'ina banca gronda a Turitg. Dapi 1990 è el inquisitur tar l'uffizi d'inquisiziun a Cuira, ultra da quai è el stà fin la fin dal 2002 in dals pledaders per las medias da la procura publica. Dapi il schaner da quest onn è Renato Fontana commember da la cumissiun da surveglianza per advocats.
- Marcus Vogel, Cuira, è vegnì elegì per il 1. da schaner 2004 sco manader da secziun en l'administraziun da taglia dal Grischun.
Per la fin da l'onn
La regenza grischuna ha fatg 44 sesidas durant l'onn 2003. A chaschun da quellas ha ella prendì 1882 conclus (l'onn precedent: 1851). Il 1. da schaner 2004 surpiglia Klaus Huber, schef dal departament da l'intern e da l'economia publica, il presidi da la regenza. Vicepresidenta daventa Eveline Widmer-Schlumpf, scheffa dal departament da finanzas e militar.
La regenza giavischa a tut las burgaisas ed a tut ils burgais per la fin da l'onn tut il bun, speranza e prosperitad.

chanzlia chantunala dal Grischun

Gremi: regenza
Funtauna: rg chanzlia chantunala dal Grischun